بزرگنمايي:

چه خبر - اصلا چنين کاري لازم بوده؟

تراشيدن موي سر بازيگر يکي از تمهيداتي است که برخي کارگردان ها براي باورپذيرتر شدن قصه شان به کار بسته اند. مشهورترينش در فيلم «سرب» مسعود کيميايي اتفاق افتاد و بعد از آن کارگردان هاي ديگر چنين روشي را پيش گرفتند. نتيجه چه شده؟ آيا تراشيدن موي بازيگر به درام کمک کرده است؟ نکته جالب آنکه فيلم هايي که موي بازيگر از ته تراشيده شده مشکل خاصي در اکران نداشته اند.

موي سر بازيگر «شيفتگي» همان طور که کارگردانش مي گويد با ماشين شماره چهار تراشيده شده و شايد دليل توقيفش همين باشد. به اين هشت فيلم رويا تيموريان در «شيفتگي» انديشه فولادوند در «چهار انگشتي»، بهناز جعفري در «ده به اضافه چهار» و گلشيفته فراهاني در «درخت گلابي» را مي توان اضافه کرد.

فريما فرجامي؛ سرب؛ 1367

ماجراي فيلم: «سرب» داستان يک زوج جوان يهودي ايراني را در اواخر دهه 20 شمسي روايت مي کند که قصد عزيمت به سرزمين موعود را دارند.

فريماه فرجامي در فيلم سرب

رويا نونهالي؛ زندان زنان؛ 1379

ماجراي فيلم: منيژه حکمت در اواخر دهه 70 فيلمي پرسر و صدا ساخت و داستان چند زن در زندان را روايت کرد؛ ميترا، گل اندام، سپيده و ديگران که هرکدام گذشته اي دارند و حالا بين شان پيوندي عاطفي شکل گرفته است.

دليل تراشيدن مو: روند قصه به گونه اي پيش مي رود که کاراکتر رويا نونهالي (ميترا) مجبور به تراشيدن موي سر مي شود. در زندان زنان، رييس جديد، قوانين تازه اي براي افراد خاطي در نظر مي گيرد اما ميترا که به خاطر قتل ناپدري خود زنداني است تن به اين قوانين نمي دهد و حاضر به انجام آنها نيست. به همين خاطر با کوتاه شدن موي سر و حبس در سلول انفرادي تنبيه مي شود. به اين ترتيب تراشيدن سر بازيگر در «زندان زنان» توجيه دراماتيک مي يابد.

رويا نونهالي در فيلم زندان زنان

زهرا داودنژاد؛ بچه هاي بد؛ 1379

ماجراي فيلم: عليرضا داودنژاد با «بچه هاي بد» يک بار ديگر به مسئله جوان ها و دغدغه آنها پرداخت. خط کلي داستان ماجراي دو دوست قديمي است که در مسير رفتن به شمال با دختري آشنا مي شوند (رويا با بازي زهرا داودنژاد). او گذشته تلخش را بازگو مي کند و بعد از آن دست به خودکشي مي زند.

دليل تراشيدن مو: شخصيت رويا دختري نامتعادل است و داودنژاد براي قرابت بيشتر درون و ظاهر شخصيت تصميم گرفت او را کچل کند. اين تمهيد البته چندان به کمک فيلم نمي آيد. روايت خانم داودنژاد از اين تجربه جالب است: «اين کار به دليل اين بود که فيلم ايجاب مي کرد و پدرم از من خواسته بود و در آن موقع با روحيه اي که داشتم، اين کار را دوست داشتم. برايم يک اتفاق جديدي بود. به نظر قبول کردن چنين ريسک هايي بستگي دارد به فيلم، فيلمنامه و کسي که از من درخواست اين کار را مي کند.

زهرا داوودنژاد در فيلم بچه هاي بد

نيلوفر خوش خلق؛ بوي بهشت؛ 1380

ماجراي فيلم: «بوي بهشت» را احتمالا نديده ايد چون اثري متوسط است و چندان مورد توجه واقع نشده. اين خلاصه داستان شما را با حال و هواي فيلم آشنا مي کند؟ حميد (امين حيايي) در جريان يک گروگانگيري صاحب يک ساک پر از پول مي شود و به همراه جواني کر و لال فرار مي کند. حميد در نهايت پي مي برد که جوان همراهش، کر و لال نيست و يک دختر است.

دليل تراشيدن مو: همان طور که متوجه شديد کچل کردن خانم خوش خلق در راستاي قصه است يعني جز اين نمي توان داستان را روايت کرد. نيلوفر خوش خلق درباره اين تجربه گفته: «آقاي محسني گفتند بايد موهايت را کوتاه کني. آن را با ماشين زدم و يک سانت مو داشتم اما گفتند کاملا کچل کنيد. برايم جالب بود. اين نقش را قبول کردم چون کاراکتر خاصي بود.»

نيلوفر خوش خلق در بوي بهشت

خاطره حاتمي؛ قرنطينه؛ 1386

ماجراي فيلم: داستان «قرنطينه» درباره دلدادگي يک پسر پولدار به دختري از طبقه فقير جامعه است. آشنايي آنها در شبي رقم مي خورد که پسر پولدار (سهيل) که اهل خوشگذراني هاي افراطي است تصادف مي کند اما مقصر از صحنه مي گريزد و دختر (سميه) او را به بيمارستان مي رساند.

دليل تراشيدن مو: در ميانه داستان و وقتي سهيل خانواده را به اين ازدواج راضي مي کند در آزمايش هاي پيش از ازدواج معلوم مي شود که سميه سرطان خون دارد و حتي با وجود شيمي درماني حداکثر شش ماه زنده خواهدماند و خب معلوم است وقتي پاي سرطان در ميان باشد کچلي هم به همراه دارد. با اين حساب تراشيدن موي سر خاطره حاتمي در «قرنطينه» توجيهي دراماتيک دارد.

خاطره حاتمي در قرنطينه

آزاده زارعي؛ آمين خواهيم گفت؛ 1386

ماجراي فيلم: «آمين خواهيم گفت» سال 94 در گروه هنر و تجربه اکران شد اما فيلم به مذاق مخاطب عام و سخت پسندها خوش نيامد. «آمين خواهيم گفت» يک داستان خطي بدون اشاره به زمان و مکان خاص را روايت مي کند: قادر و حسن در يک قطار سوخته زندگي مي کنند. پل رودخانه خراب است و مردم براي عبور از آن از وسيله اي به نام گرگر استفاده مي کنند.

دليل تراشيدن مو: آزاده زارعي نقش اصغر را برعهده دارد که در قطار به دستفروشي مشغول است. او به يک باره و بعد از مرگ قادر به هويت جنسي اصغر تغيير پيدا مي کند و تبديل مي شود به پسر. منطق روايي آنقدر ضعيف است که اين تغيير به پاشنه آشيل فيلم بدل شده. زارعي در مصاحبه اي گفته کار سختي براي رسيدن به حالات پسرانه داشته.

آزاده زارعي در آمين خواهيم گفت

شايسته ايراني؛ آينه هاي روبرو؛ 1388

ماجراي فيلم: روزي يک دختر که چندان هم به دخترها شبيه نيست، سوار ماشين شرعنا مي شود و از او مي خواهد که در ازاي پول هنگفت، او را به مکان امني ببرد. دختر که آدينه نام دارد (با بازي شايسته ايراني) ار لحاظ جنسيتي يک ترنس است و همين نکته ابتدا رعنا را مي ترساند اما کم کم آن دو با هم همراه مي شوند.

دليل تراشيدن مو: سازندگان «آينه هاي روبرو» لاجرم از نشان دادن شخصيت اصلي فيلم در قامت پسر بوده اند. در فيلم تاکيد مي شود «افراد تراجنسي از نظر جسمي يا کاملا زن هستند يا کاملا مرد. آنها جسم شان با روح شان در تضاد است؛ از نظر روحي جسم خود را نمي پذيرند.» اين مفهوم وقتي باورپذير مي شود که زن قصه را در شکل مردانه هم ببينيم. البته جز چند نما، غالبا بر سر بازيگر کلاهي قراردارد و بخشي از موهاي تراشيده او ديده مي شود.

شايسته ايراني در آينه هاي رو به رو

منبع: روزنامه هفت صبح