بزرگنمايي:
چه خبر - معروف ترين فيلم هايي که توقيف شدند
توقيف واژه تلخ اما آشنايي در عرصه فرهنگ و هنر کشور ماست و سينماگران شايد آشنايي بيشتري با آن داشته و طعم تلخش را بارها چشيده باشند. اين که فيلمي رنگ پرده را نبيند يا از آن پايين کشيده شود، دليل‌هاي زيادي مي‌تواند داشته باشد؛ از موضوع و فيلمنامه گرفته تا گريم و لباس بازيگران و البته مسائل حاشيه‌اي. اما يکي از علت‌هايي که در چند سال گذشته چند باري گريبان برخي از آثار سينمايي را گرفته، ممنوع‌الفعاليت بودن نوشته يا نانوشته يکي از بازيگران يا عوامل فيلم بوده است.
سال‌هاي اول انقلاب اسلامي دوران توقيف فيلم‌هايي سينمايي بود که به خاطر حضور بازيگران پيش از انقلاب اجازه اکران پيدا نکردند. گرچه دلايل مختلفي براي نمايش ندادن بسياري از آن فيلم‌ها وجود داشت، اما خيلي از اين آثار قرباني حضور چهره‌هايي شدند که به دلايل قوانين تازه‌اي که بر سينما حاکم شده بود، مجاز به حضور مقابل دوربين نبودند.
اما در سال‌هاي اخير هم چندين فيلم از توليدات سينماي ايران به دليل حضور برخي چهره‌هاي هنري به فهرست توقيفي‌ها اضافه شدند يا خطر اکران نشدن از بيخ گوش آنان رد شد.
در اين گزارش که به بهانه اکران نشدن «سه بيگانه» به کارگرداني مهدي مظلومي تهيه شده است، نگاهي داشته‌ايم به فيلم‌هاي مهمي که به خاطر حضور يک چهره منشوري، روي پرده نرفتند يا تا آستانه توقيف پيش رفتند، اما از اين بحران جستند.
پنجمين سوار سرنوشت/ ايرج قادري
طبيعي است که پس از انقلاب اسلامي و تغييرات زيادي که در جامعه به وجود آمد امکان نمايش بسياري از فيلم‌هايي که در زمان پيش از انقلاب ساخته شده بود و اغلب مضاميني خلاف عرف روز داشتند فراهم نبود. به خصوص اينکه عده زيادي از عامه مردم نيز که آن روزها تحت تاثير جو بودند خود عاملي مهم براي اکران نشدن برخي آثار سينمايي به شمار مي‌آمدند.
ماجراي توقيف فيلم‌ها در سينماي ايران به سال 59 بر مي‌گردد. سعيد مطلبي در آن سال فيلمي سينمايي با عنوان «پنجمين سوار سرنوشت» ساخت و از حضور بازيگراني همچون ايرج قادري، فخري خوروش، مرتضي عقيلي و ... در آن بهره برد. گرچه شانس با اين کارگردان يار نبود و حضور قادري که يکي از چهره‌هاي مطرح آن سال‌هاي سينما بود به جاي رونق بخشيدن به جذب مخاطب و پيرو آن فروش بيشتر فيلم باعث شد تا اين ساخته مطلبي به عنوان اثري توقيفي لقب بگيرد. اما نکته عجيب درباره اين فيلم صدور مجوز اکران آن بعد از 30 سال بود. «پنجمين سوار سرنوشت» سال 88 بعد از اينکه شايد کارگردانش هم فراموش کرده بود چنين اثري را ساخته مجوز اکران گرفت.
برزخي‌ها / ايرج قادري
دو سال پس از توقيف فيلم ايرج قادري اين کارگردان يک فيلم سينمايي را کارگرداني کرد تا نامش علاوه بر بازيگر ممنوع‌الفعاليت به عنوان کارگردان ممنوع‌الفعاليت نيز ثبت شود. يکي ديگر از فيلم‌هاي سينمايي که در سال‌هاي اول انقلاب مورد غضب قرار گرفت و توقيف شد «برزخي‌ها» به کارگرداني ايرج قادري بود.
مرحوم قادري اين فيلم را در سال 1361 کارگرداني کرده بود و علاوه بر خودش ناصر ملک مطيعي، سعيد راد، محمدعلي کشاورز، ثريا حکمت و مرحوم فردين نيز در آن نقش‌آفريني مي‌کردند. حضور ستاره‌هاي قبل از انقلاب در اين فيلم باعث شد تا «برزخي‌ها» مدت کمي رنگ پرده را به خود ببيند و بعد از مدتي توقيف شود. پس از ان نيز بازيگرانش ممنوع‌الفعاليت شدند.
اين فيلم ايرج قادري با اينکه مدت محدودي در سينماها اکران شد، اما رقمي حدود هشت ميليون تومان فروش داشت و در آن سال در مدت زمان بسيار کوتاه اکران رکورد فروش را شکست. اما نکته جالب درباره اين فيلم اعتراض‌هايي بود که به اکران کوتاه مدت آن شده بود. مجيد معاديخواه وزير وقت فرهنگ و ارشاد اسلامي در بيان بخشي از خاطراتش از زمان تصدي‌اش بر وزارت ارشاد آن دوران محسن مخلباف را يکي از معترضان اصلي اکران اين فيلم به دليل حضور ستاره‌هاي پيش از انقلاب دانسته و گفته: « شما برويد روزنامه کيهان آن موقع را بخوانيد و ببينيد چه داد و فريادي امثال آقاي مخملباف راه انداختند.»
سفر به هيدالو / مجتبي راعي
جنجال‌هاي فراموش نشدني که انتشار يک فيلم خصوصي از زهرا اميرابراهيمي به همراه داشت کار را درباره فيلم مجتبي راعي به جايي رساند که خيلي‌ها اکران «سفر به هيدالو» را مشروط به فتواي آيات عظام دانستند. مجتبي راعي «سفر به هيدالو» را در سال 1384 ساخت اما به دليل بازي اميرابراهيمي شرايط اکران آن هرگز فراهم نشد.
راعي در مورد شرايطي که براي اکران فيلمش به وجود آمده بود، اعلام کرد: «همان طور که جايي مانند تلويزيون فيلم هاي خوب بازيگري مانند نيکول کيدمن را نشان مي‌دهد اين فيلم هم بايد نشان داده مي‌شد.» داستان «سفر به هيدالو»درباره يک استاد دانشکاه است. آخرين کتاب دکتر فخرالدين حسيني (استاد دانشگاه) و پژوهشگر طراز اول مبتني بر کامل ترين نظرياتش در باب عرفان و ايمان در حال چاپ است. روابط او و همسرش به دليل نداشتن فرزند، روزبه روز به سردي گرايش پيدا کرده و سکته قلبي او مزيد بر مشکلاتش مي‌شود. محمود پاک نيت، پروانه معصومي، مهناز افضلي، همايون ارشادي، زهرا اميرابراهيمي، عباس اميري و... نيز از جمله بازيگران اين فيلم توقيفي هستند.
درباره الي / اصغر فرهادي
اگر تعداي از آثار سينمايي ايران به دليل حضور يک چهره منشوري هيچگاه رنگ پرده را نديدند، اما بودند فيلم هايي که به همين دليل دچار مشکل شدند ولي عاقبت به نمايش درآمدند.
سال 87 اصغر فرهادي يکي از بهترين ساخته‌هايش را با حضور جمعي از بازيگران جوان و مطرح سينما ساخت و اين اثر «درباره الي» نام گرفت. اين ساخته فرهادي اما به دليل حضور گلشيفته فراهاني با مشکلاتي روبرو شد. فراهاني پيش از آنکه «درباره الي» در ايران نمايشي داشته باشد در فيلم «مجموعه دروغ‌ها» ساخته ريدلي اسکات حضور يافت و روي فرش قرمز آن در خارج از کشور بدون حجاب ظاهر شد.
حضور گلشيفته باعث شد تا نمايش فيلم در بيست و هفتمين دوره جشنواره فجر با مشکلاتي روبرو شود حتي اين ذهنيت به وجود آيد که ممکن است اجازه اکران عمومي آن صادر نشود. با شرايطي که در بخش دولتي به وجود آمد و مشکل اين فيلم برطرف شد و فيلم فرهادي توانست با حضور گلشيفته روي پرده سينما بود.
نقش نگار / علي عطشاني
ستاره سال‌هاي دور سينماي ايران بيش از 30 سال از عشق‌اش سينما دور مانده بود و در تمام اين سال‌ها بدون اينکه کوچکترين حرفي به زبان بياورد اين دوري را تاب آورده بود. ناصر ملک مطيعي نامي خاطره‌انگيز براي همه علاقه‌مندان به سينماست که بعد از چندين سال دوري سال 92 و بعد از رد پيشنهاد‌هاي زيادي که در اين سال‌ها داشت به دعوت علي عطشاني براي بازي در فيلم سينمايي «نقش نگار» پاسخ مثبت داد و همين حضور کوتاه او باعث به وجود آمدن حواشي زيادي براي اين فيلم شد. ملک مطيعي در مصاحبه‌اي که بعد از چند سال داشت گفته بود هيچ وقت به او اعلام نکردند که ممنوع‌الکار است، اما از شواهد و قرائن اينطور برمي‌آمد که او نيز مثل خيلي ديگر از هم نسلانش بعد از انقلاب اجازه حضور در کاري را نداشته است. دليل توقيف فيلم «نقش نگار» نيز حضور هر چند کوتاه ناصر ملک مطيعي بود که در نهايت بعد از حدود سه سال و با روي کار آمدن دولت جديد مشکل اين فيلم برطرف و در شرايطي بد نيز اکران شد.
سه بيگانه / مهدي مظلومي
اگر در اوايل دهه شصت و نخستين سال‌هاي پيروزي انقلاب اسلامي مشکل حضور بازيگران پيش از انقلاب از دلايل اصلي توقيف و اکران نشدن فيلم‌هاي سينمايي بود، حالا در دهه 90 پيوستن بازيگران، کارگردانان و برخي ديگر از عوامل توليد فيلم و سريال‌ها به شبکه‌هاي ماهواره‌اي از جمله gem به معضلي جدي براي نمايش برخي آثار تبديل شده است. آخرين نمونه اين مشکل جداي از مجموعه‌هاي تلويزيوني متوجه فيلم «سه بيگانه» به کارگرداني مهدي مظلومي است که به تازگي اعلام شده از چرخه اکران کنار گذاشته شده است. گرچه هنوز حکم قطعي درباره توقيف اين فيلم صادر نشده است، اما سخنگوي شوراي صنفي نمايش اعلام کرده پرونده فيلم سينمايي «سه بيگانه» به کارگرداني مهدي مظلومي در وزارت ارشاد در دست بررسي است به همين دليل فيلم ديگري در اکران جايگزين آن شده است. نتيجه اين بررسي‌ها چه شود و به کجا انجامد به نظر مي‌رسد که حالا حالاها مشخص نشود تا مثل خيلي فيلم‌هاي ديگر «سه بيگانه» نيز به آرشيو توقيفي‌هاي سينما اضافه شود. اما فعلا مي‌توانيم دلمان را خوش کنيم که سرنوشت اکران اين فيلم در هاله‌اي از ابهام قرار دارد.
نيمه شب اتفاق افتاد / تينا پاکروان
دومين اثر بلند سينمايي تينا پاکروان که در سال 94 ساخته شد نيز به دليل کشف حجاب يکي از بازيگرانش و پيوستن او به جِِم در چند قدمي توقيف قرار داشت اما اين بار اغماض مديران سينمايي باعث شد تا فيلم «نيمه شب اتفاق افتاد» با وجود بازي رابعه اسکويي در يکي از نقش‌هاي فرعي اکران شود. تشويق حضار به هنگام تماشاي بازي اسکويي در اين فيلم در جشنواره فيلم فجر تنها حاشيه‌اي بود که براي اين فيلم رقم خورد.
منبع : khabaronline.ir