بزرگنمايي:

چه خبر - چرا از فيلم هاي ترسناک مي ترسيم؟

فيلم ترسناک و موسيقي از دهه‌ها پيش باب رفاقت را به شکلي نه چندان مطلوب باز کرده‌اند! مسئله به زماني برمي‌گردد که هنوز خبري از کاراکترهاي شيطاني سينما و جيغ‌هاي ملکه نبود.

موسيقي متن فيلم‌هاي ترسناک امروزي را مي‌توان تا دوران فيلم‌هاي صامت ريشه‌يابي کرد. فيلم «نوسفراتو: سمفوني وحشت» [که بسياري آن را نخستين فيلم ژانر ترسناک مي‌دانند] در سال 1922 توسط فريدريش ويلهلم مورنائو ساخته شد. موسيقي متن آن فيلم نيز برگرفته از قطعه نواخته شده توسط "هانس اِردمان" ساخته شده بود.
گرچه هيچ اثري از موسيقي اوريجينال نوسفراتوي اردمان در دست نيست، اما قطعه‌اي که بر اساس آن براي فيلم نوسفراتو ساخته شد، به نوعي ادامه حيات روح آن قطعه محسوب مي‌شود.

نوسفراتو

در اين بين، در هاليوود "هيولاهاي جهاني و مشترک" مانند دراکولا، فرانکشتاين، موميايي و غيره خلق شده‌اند که لحظه خلق هر کدام با يک موسيقي خاص گره خورده است.

صداي ترس را نمي‌توان محدود به يک ژانر خاص يا يک آلت موسيقي خاص دانست. علاوه بر آن، موسيقي مي‌تواند همچون فيلم گيرنده و حتي در گذر زمان مهيج باشد.
مثلا به موسيقي متن‌هايي که "برنارد هرمان" براي آلفرد هيچکاک مي‌ساخت توجه کنيد. يک نمونه عالي از موسيقي‌هايش را مي‌توان در فيلم رواني (1960 ميلادي) شنيد. ترکيب آن موسيقي (جيغ ويالون که براي شنيدنش تمام عصب‌هاي مغزتان را پاره مي‌کند) در فيلم‌هاي بيشمار ديگري به کار گرفته شد.

سينث‌سايزر (Synthesizer) يا همان ساز برقي و يا ترکيب‌کننده، نوعي ابزار الکترونيکي است که قادر به توليد انواع مختلف صدا و ترکيب سيگنال‌هاي با فرکانس متفاوت است. اختراع اين دستگاه در دهه 70 و 80 باعث شد تا خوني تازه در رگ‌هاي فيلم ترسناک دميده شود. البته اخيرا ژانر "موسيقي ترسناک" نيز از اين دستگاه‌ها کمک گرفته است. مثلا سريال پر سر و صداي اخير نت فليکس به نام «چيزهاي عجيب» هم از صداي الکترونيکي بهره گرفته است.

هيچکاک در ابتدا مي‌خواست صحنه زير دوش در فيلم رواني را بدون موسيقي تدوين کند

قطعه وهم‌آور و مهيج اوريجينالِ اين سريال توسط «مايکل استاين» و «کايل ديکسون» ساخته شده است. آن‌ها ياد پيشروهايي مانند جان کارپنتر، فيلمبردار و آهنگساز، را زنده مي‌کنند. کارپنتر موسيقي متن برخي فيلم‌هايش مانند هالووين (1978) و شاهزاده تاريکي (1987) را ساخت و از استاد اِنيو موريکونه بزرگ نيز براي ساخت موسيقي متن فيلم موجود (1982) کمک گرفت.
موسيقي متن فيلم‌هاي ترسناک کلاسيک با عناويني چون "والتس مرگ» مجددا تهيه و منتشر شده‌اند که در پي آن، هم جان کارپنتر و هم فابيون فريتزي ايتاليايي (از بزرگان ژانر موسيقي ترسناک) در تورهاي بين‌المللي و کنسرت لندن شرکت کرده‌اند.

فريتزي مي‌گويد: «انگار جادويي رخ داده است. در دهه اخير، عشق به موسيقي ترسناک انگار دوباره متولد شده؛ شايد اين جنس از موسيقي تجربه واقعيت را مطلوب‌تر کند.» فريتزي کارنامه طولاني دارد که يکي از نقاط درخشان آن کار کردن با کارگردان فيلم‌هاي ترسناک «لوچو فولچي» ايتاليايي در فيلم‌هايي مانند زامبي 2 (1979) و فراتر از ماورا (1981) است.
اسپنسر هيکمن، مدير مجموعه والتس مرگ مي‌گويد: «موسيقي همواره در خدمت فيلم‌هاي ترسناک بوده و براي شکل دادن به جو، تنش و حالت رواني فيلم به آن کمک شاياني کرده است، اما امروزه تقاضا براي چنين موسيقي‌هايي افزايش چشمگيري داشته است... برخي آن فيلم‌ها در دوران جواني‌شان را به خاطر مي‌آورند. البته جوانان امروزي هم هستند که به «عصر طلايي» موسيقي متن فيلم‌هاي ترسناک علاقه دارند.»

جان کارپنتر در تور "خفاش‌ها را آزاد کن" در بريتانيا، فرانسه و آلمان

هيکمن مي‌گويد: «تمام آن فيلم‌ها بودجه خيلي داشتند، اما در عين حال، موسيقي‌دان‌ها فرصت و خلاقيت بيشتري داشتند. قطعاتي که ساخته مي‌شدند نيز حاصل کار زياد و دانش موسيقي بودند.»

هيکمن در مورد ترسناک‌ترين موسيقي متن فيلم در تاريخ سينما مي‌گويد: «بدون شک، موسيقي متن فيلم ترسناک سوسپيرا (1977) ساخته داري آرجنتو ايتاليايي بزرگ؛ سوسپيرا تمام ويژگي‌هاي يک موسيقي عجيب را داشت. اگر دقيق و در تاريکي به آن گوش کنيد، قطعا خوابتان نخواهد برد.»
جان کارپنتر نيز اين گفته را تاييد مي‌کند که خودش براي ساخت شاهکارش «هالووين اسکور» از آن قطعه سوسپيرا الهام گرفته است. کارپنتر مي‌گويد: «پدرم نواختن طبل بانگو را به من آموخت. در 13 سالگي با مفاهيم موسيقي بيشتر آشنا شدم. تنها کاري که مي‌کردم اين بود که جلوي يک پيانو بنشينم و اکتاوها را بنوازم و نيم گام بالا بروم. تم هالووين همين است. من به عنوان يک موسيقيدان به مينيمال بودن اعتقاد دارم.»

حتي با افزايش بودجه فيلم‌هاي کارپنتر، او همان رويکرد مينيمال به شوک‌هاي موسيقايي‌اش را حفظ نمود. کارپنتر مي‌گويد: «قرار است تعليق ايجاد کنيد؛ اين حس که "چه چيزي در راه است؟" مثل فيلم آرواره‌ها. دو نت دارد و شما را در همان حس تعليق نگه مي‌دارد.»

ساخت موسيقي متن يک فيلم ترسناک خود نوعي هنر تلقي مي‌شود که به تبع پشت آن علم و دانشي نهفته است. براي مثال، پژوهش انجام شده توسط پروفسور دنيل بلامستاين، استاد دانشگاه کاليفرنيا، نشان داد که صداهاي "غيرخطي" در فيلم‌هاي ترسناک وجود دارند و همچنين موسيقي متن فيلم‌هاي ترسناک ترس‌هاي ابتدايي ما را تحريک مي‌کنند.
روآن هوپر، سردبير پايگاه علمي "نيو ساينتيست" مي‌گويد: «موسيقي موجود در فيلم‌هاي ترسناک کاملا ناخودآگاهانه ما را به دوران انسان‌هاي نخستين سوق مي‌دهد. صداهاي غيرخطي مثل صداي ويالون فيلم رواني هيچکاک، صداي حيوانات مضطرب را تقليد مي‌کند. آن صداهاي غيرخطي کاري مي‌کنند تا ما فکر کنيم توسط يک شکارچي خطرناک تعقيب مي‌شويم. مواردي نا آشنا و زننده از نظر احساسي ما را فريب مي‌دهند.»

سريال چيزهاي عجيب، سبک و سياق فيلم‌هاي ترسناک دهه 80 را زنده کرده است

هوپر مي‌گويد: «واکنش به ترس در تمام انسان‌ها فارغ از فرهنگ مشترک است. پرسش جالب اينجاست که شما چگونه مي‌توانيد آن را در مخاطب‌هاي گوناگون به شکلي متفاوت آزاد کنيد. تم چيزهاي عجيب و هالووين يکسان است و هر دوي آن‌ها از صداي شديد ضربان قلب بهره مي‌برند.
اين مسئله به حتم با ساختار آدرنالين بدن و همچنين غريزه "جنگ يا گريز" ما مرتبط است. در سريال چيزهاي عجيب حتي از نوعي ملودي احساسي نيز بهره گرفته شده است؛ اين سريال "ترس" را زير پوششي زيبا به خوراک بيننده مي‌دهد.»
آواي ترس هميشه همخوان با تضادهاي شوک‌آور نواخته شده است. صداي نامانوس ترس شما را به سمت خود جذب کرده و مجدد به سمتي دورتر پرتاب مي‌کند. موسيقي متن فيلم زيرِ پوست (2013) ساخته جاناتان گليزر که توسط ميکا لِوي نواخته شد، يکي ديگر از نمونه‌هاي کلاسيک مدرن است. از جمله نکات ديگر، وجود سکوت در موسيقي است که آن هم به نوبه خود فيلم را به شدت ترسناک‌تر مي‌کند. هوپر مي‌گويد: «درست در همين لحظه است که مغزتان آن خلاء را احساس مي‌کند و ترس بر شما کاملا غلبه مي‌کند.»

موسيقي متن فيلم زير پوست (2013) که توسط ميکا لِوي ساخته شده، يک نمونه عالي از موسيقي فيلم ترسناک در سال‌هاي اخير است

فريتزي در ادامه صحبت‌هايش مي‌گويد: «اگر يک صداي بالا را از اول تا آخر فيلم به همراه داشته باشيد، موجب شگفتي کسي نمي‌شويد. شما بايد چيزي جذاب بسازيد. تجربه ترس بايد لحظه شيريني باشد. در ضمن، شما بايد ملودي بسازيد که تمام فيلم را در چند نوت خلاصه کند.»
در ادامه، فريتزي اعتراف جالبي کرد: «هر بار که براي يک فيلم ترسناک، موسيقي متن مي‌سازيد، بايد خودتان را در نقش يکي از بازيگران آن جا بزنيد. من در جايي تحصيل کردم که پيشينه موسيقي و اساتيد فوق‌العاده قوي داشت. تجربه و پيدا کردن آواهاي جديد براي ما يک امر عادي بود. اولين بار که با صحنه‌اي روبه‌رو مي‌شويد که در آن يک چشم از حدقه بيرون آورده شده، اصلا کار ساده‌اي پيش رو نخواهيد داشت.»
در اين بزنگاه‌ها، هميشه جايي براي يک سورپرايز تمام عيار هست. فريتزي به موسيقي اشاره دارد که براي فيلم زامبي ساخت و آن را از ترانه «روزي از زندگي» ساخته شده توسط گروه بيتلز (The Beatles) الهام گرفته بود. فريتزي البته براي آهنگسازان امروزي مانند جوزف بيشارا [که موسيقي متن دو فيلم احضار (Conjuring) و توطئه آميز (Insidious) را ساخته] و همچنين مارکو بلترامي [سازنده موسيقي متن فيلم‌هاي جيغ و هالووين اچ 20] احترام خاصي قائل است.
فريتزي مي‌گويد: «کار کردن با فيلم‌هاي کمدي هم جالب است. از طرفي، فيلم‌هاي دلهره‌آور هم پر از صحنه‌هاي تنش و خون‌آلود هستند. اما کار کردن در فيلم‌هاي ترسناک يک احساس متفاوت مي‌دهد.»

منبع : faradid.ir