بزرگنمايي:

چه خبر - تنها دستاورد علي نصيريان در جشنواره فجر: فقط 2 بار نامزد شدن !!!

باورتان مي‌شود علي نصيريان تا به حال جايزه‌اي از جشنواره فيلم فجر دريافت نكرده است؟ شايد بگوييد جايزه اهميتي ندارد و در نگاهي كليشه‌اي و البته درست اذعان كنيم كه بازيگران، جايزه اصلي‌شان را از مردم مي‌گيرند و همين كه مقبول و محبوب آنها باشند، كفايت مي‌كند. اما تاييد اين حقيقت، نافي واقعيت تلخ دين مهم‌ترين رويداد سينمايي ايران نسبت به نصيريان نيست. اين جشنواره همان‌قدر كه جايزه درست اعطا كرده و نامزدي‌هاي شايسته در بخش‌هاي مختلف داشته، تقريبا به همان اندازه هم بي‌مهري‌ها و بي‌اعتنايي‌هاي عجيب و غريب كرده كه يكي از مهم‌ترين جفاهاي آن در حق نصيريان است.

علي نصيريان

كم نبودند، نابازيگراني كه با اولين حضور خود جلوي دوربين، سيمرغ بلورين و ديپلم افتخار به خانه بردند كه نوش‌جانشان، اما نصيريان كه يكي از استادان مسلم بازيگري در ايران است و بارها در نقش‌هاي مختلف، جلوه‌گري كرده، دست خالي 36 دوره جشنواره فيلم فجر را پشت سربگذارد؛ اين يعني يك جاي چنين جشنواره‌اي مي‌لنگد. در اين گزارش به بهانه تولد 84 سالگي استاد (نصيريان متولد 15 بهمن 1313 است) و بازي درخشان او در فيلم «مسخره باز» (همايون غني زاده) كه اين روزها در جشنواره فيلم فجر به نمايش درآمده است، به‌طور آماري سراغ اين بي اعتنايي تاريخي رفته ايم. همچنين نگاهي مروري و از سر خاطره‌بازي داريم به برخي نقش‌هاي شاخص نصيريان در سينما و تلويزيون. اما نيك مي‌دانيم كه نخستين جايگاه درخشش اين استاد بازيگري و نمايشنامه‌نويسي در تئاتر بوده و بسياري از نقش‌آفريني‌هاي خوب او روي صحنه صورت گرفته است.
حتما مي‌دانيد كه استاد، به‌تازگي به سوگِ همسرشان نشسته است. ضمن عرض تسليت به ايشان و آرزوي صبر و شكيبايي و تاب اين اندوه بزرگ، تبريكات خود به مناسبت زادروز فرخنده‌شان را نيز از ايشان دريغ نمي‌كنيم، اما دوست مي‌داشتيم كه اين شادباش، تقريبا مقارن با آن اتفاق تلخ، نمي‌شد و از هر غمي تهي بود. با اين حال به نظر مي‌رسد، جشنواره فيلم فجر در دوره سي و هفتم برگزاري خود، اين بخت را يافته تا دست‌كم درباره نصيريان، جبران‌مافات كند و تا از اين ديرتر نشده، با افتخار يكي از سيمرغ‌هاي بلورين ناقابل خود را نثار بزرگ آقاي بازيگري كند؛ آن هم نه به قصد تعارف و اداي احترام، بلكه به‌دليل حقانيت و شايستگي يك بازي درست، به اندازه و تماشايي. آنهايي كه نقش كاظم‌خان در مسخره‌باز را ديده‌اند، مي‌دانند چه مي‌گويم و آنهايي هم كه نديده‌اند، خوش است كه از حالا مشتاق تماشا باشند. پس اميدواريم جشنواره فيلم فجر، «مسخره باز»ي را كنار بگذارد و از حالا سيمرغ بلورين بهترين بازيگر نقش مكمل مرد (نقش اول مرد مسخره باز را صابر ابر بازي مي‌كند) را براي نصيريان كنار بگذارد. با اين كار، تابلوي افتخارات جشنواره فيلم فجر تكميل تر خواهد شد.

بيشتر بدانيد : زندگي هنري «علي نصيريان» درگذر سال‌ها + تصاوير

علي نصيريان در طول 36 دوره برگزاري جشنواره فيلم فجر، فقط دو بار نامزد دريافت سيمرغ بلورين بهترين بازيگر نقش اول مرد شده است و بس.
در دوره پنجم جشنواره فيلم فجر و در سال 1365، علي نصيريان براي بازي خوبش به نقش علي يار در فيلم شيرسنگي (مسعود جعفري جوزاني)، نامزد دريافت جايزه بهترين بازيگر نقش اول مرد بود؛ در اين بخش دو بازيگر شاخص ديگر هم با دو بازي درخشان نامزد دريافت جايزه بودند؛ يكي عزت‌ا... انتظامي براي بازي در نقش عباس آقاسوپرگوشت در فيلم اجاره‌نشين‌ها (داريوش مهرجويي) و ديگري هم داريوش ارجمند براي بازي در نقش ناخدا خورشيد در فيلم ناخدا خورشيد (ناصر تقوايي).

نقش آفريني علي نصيريان در شير سنگي

سه نقش‌آفريني درخشان و همسنگ كه واقعا همگي شايسته دريافت جايزه بودند و انتخاب يكي از ميان آنها كار دشواري بود، با اين حال درنهايت جايزه به ارجمند براي ناخدا خورشيد رسيد و نصيريان و انتظامي سيمرغ را در آن سال از دست دادند. محمد خزاعي، منوچهر عسگري نسب، محمدباقر كريميان، عطاءا... مهاجراني و منوچهر محمدي، داوران اين دوره بودند. دبيري جشنواره را هم سيدمحمد بهشتي به عهده داشت.
دو دوره بعد يعني دوره هفتم و در سال 67 باز هم دو رفيق و همكار قديمي يعني علي نصيريان و عزت‌ا... انتظامي، در بخش بهترين بازيگر نقش اول مرد، رقيب هم بودند، اما اين بار هم نصيريان دست خالي ماند و اين انتظامي بود كه اولين سيمرغ بلورينش را به خانه برد. نصيريان در اين سال براي بازي در سال‌هاي خاكستر (مهدي صباغ‌زاده)، نامزد دريافت سيمرغ بلورين بهترين بازيگر نقش اول مرد بود كه با اين بازيگران رقابت مي‌كرد: هادي اسلامي (سرب)، جهانگير الماسي (ناروني)، مهرداد سليماني (ديده‌بان) و عزت‌ا... انتظامي (گراند سينما) كه در نهايت جايزه به آقاي بازيگر رسيد و جهانگير الماسي هم ديپلم افتخار دريافت كرد، اما باز هم بازي نصيريان را شايسته دريافت جايزه ندانستند. عبدا... اسفندياري، محمدعلي حسين‌نژاد، محمدحسين حقيقي و عليرضا شجاع نوري داوران اين دوره بودند و اين‌بار هم مثل دوره پنجم كه نصيريان نامزد دريافت سيمرغ بود، دبيري جشنواره را سيدمحمد بهشتي به‌عهده داشت.

درست است كه علي نصيريان، تنها در دو دوره نامزد دريافت سيمرغ بلورين بهترين بازيگر نقش اول مرد شد، اما برخي نقش‌هاي خوب و شاخص ديگر او باوجود شايستگي، حتي نامزد دريافت جايزه هم نشدند. عجيب‌ترين مورد و مصداق در اين زمينه مربوط به چهاردهمين دوره جشنواره فيلم فجر در سال 1374 است كه بازي درخشان نصيريان در «بوي پيراهن يوسف» (ابراهيم حاتمي‌كيا) به‌طرز غريب و مشكوكي تماما ناديده گرفته شد و حتي نام او در ميان نامزدهاي بازيگري هم قرار نگرفت. آن هم در حالي كه بازي نصيريان به نقش دايي غفور، همان زمان تماشاگران و حتي منتقدان را تحت تاثير قرار داد و با خود همراه كرد، حتي اين بازي به‌ويژه با آن سكانس تك‌گويي همدلي برانگيز بر مزار نمادين پسرش يوسف، هنوز هم پس از بارها تماشا تازه و باطراوت است و بغض‌نوازي مي‌كند.

علي نصيريان در بوي پيراهن يوسف

نكته عجيب‌تر ماجرا، نامزد شدن حميدرضا تاج دولتي (كه در برخي منابع به اشتباه حميدرضا تاج دوستي ذكر شده)، بازيگر نقش يوسف در بخش بهترين بازيگر نقش مكمل مرد است كه تنها حضور كوتاهي در بخش‌هاي پاياني فيلم داشت! يعني هيات داوران اين بازي را ديدند، اما چشمشان را روي آن همه جلوه گري درست و تاثيرگذار نصيريان بستند. اين سوال ديرهنگامي از تيم داوري آن دوره است: واقعا بازي نصيريان در بوي پيراهن يوسف، اهميتي كمتر از اين بازيگران داشت كه نامزدهاي دريافت سيمرغ بلورين بهترين بازيگر نقش اول مرد در دوره چهاردهم بودند؟ جهانگير الماسي (باني چاو)، حميد جبلي (مرد آفتابي)، محمد كاسبي (پدر) و پرويز پرستويي (ليلي با من است). نهايتا سيمرغ اين بخش به كاسبي رسيد و پرستويي هم يك ديپلم افتخار گرفت.
در اين شخم‌زني جشنواره‌اي همچنين پي برديم كه بوي پيراهن يوسف به جز نامزدي در يكي دو بخش فني مثل فيلمبرداي و صدابرداري، تقريبا به‌طور كامل ناديده گرفته شد و اين بي‌اعتنايي تنها مربوط به بازي نصيريان نبود. فيلم در بخش‌هاي بهترين فيلم، بهترين كارگرداني و بهترين فيلمنامه و بهترين موسيقي، درنظر گرفته نشد. جالب است كه موسيقي، يكي از مهم‌ترين امتيازات بوي پيراهن يوسف است كه هنوز هم شنونده را تحت تاثير قرار مي‌دهد و بلافاصله هم شما را ياد فيلم مي‌اندازد، اما در آن دوره، اين موسيقي شايسته دريافت جايزه كه هيچ، مستحق نامزدي هم شناخته نشد و مجيد انتظامي براي ساخت موسيقي فيلم ديگري (نون و گلدون) نامزد دريافت جايزه شد. ديگر نامزدهاي اين بخش هم سعيد انصاري (باني‌چاو)، ناصر چشم‌آذر (خواهران غريب) و حسين عليزاده (گبه) بودند كه سيمرغ به عليزاده رسيد.

مسعود جعفري‌جوزاني، خسرو سينايي، جواد شمقدري، محمد رجبي و نادر طالب‌زاده! در اين ميان شايد درباره ديده شدن بازي نصيريان مي‌شد بيش از بقيه، روي جعفري جوزاني حساب باز كرد كه پيشتر دو همكاري خوب با هم در جاده‌هاي سرد و شير سنگي داشتند. اما چنين نشد و جعفري‌جوزاني خودش يكي از كساني بود كه چشم‌هايش را بر بازي خوب نصيريان بست يا اين‌كه زور و راي‌اش به باقي همكاران در گروه داوري نرسيد!

بازي نصيريان به نقش مش اسلام در «گاو» و در نخستين حضور سينمايي اش، تحت تاثير بازي درخشان انتظامي در نقش مش حسن بود، اما نصيريان در همكاري دوم خود با داريوش مهرجويي، خوش درخشيد و جاپاي خود را در سينماي هنري و متفاوت، محكم كرد. آقاي هالو كه براساس نمايشنامه‌اي از نصيريان تبديل به فيلمنامه و فيلم شد، قصه مرد شهرستاني به تهران آمده‌اي را روايت مي‌كرد و نصيريان موفق شد با بله بله و عجب گفتن‌ها، سادگي محض و دردناك اين شخصيت را عينيت ببخشد.

علي نصيريان در فيلم آقاي هالو

جالب است بي‌اعتنايي به بازي‌هاي خوب نصيريان فقط مختص به جشنواره فيلم فجر هم نبود و در سومين دوره جشنواره سپاس هم نقش آفريني اين بازيگر در آقاي هالو را نديدند و جايزه بازيگري نقش اول مرد را به‌طور مشترك به بهروز وثوقي و ناصر ملك‌مطيعي دادند. اما داوران مراتب سپاس خود را نسبت به قلم و هنر نويسندگي نصيريان ابراز داشتند و جايزه بهترين فيلمنامه را به او و مهرجويي براي فيلمنامه آقاي هالو اهدا كردند.

هرچند اين فيلم علي حاتمي به‌دليل تغييراتي در قصه زندگي و سرنوشت ستارخان، با نقد و مخالفت‌هاي زيادي مواجه شد، اما نصيريان با آن نگاه نافذ و خرج به‌موقع احساسات مختلف، سعي كرد تصويري انساني و باورپذير از سردار ملي ارائه دهد.

شخصيت خوار و زبون و تحقير شده تقي پستچي در فيلم پستچي (داريوش مهرجويي) به مدد بازي نصيريان ماندگار مي‌شود. آن بهت و چشمان از حدقه بيرون زده در پس آن عينك، همان آدمي است كه قصه مي‌طلبد.

نصيريان با نقش قاضي شارع(يا شارح) در سريال سربداران(محمدعلي نجفي) نشان مي‌دهد يك بازيگر توانمند، چقدر مي‌تواند از مشخصات و مختصات ثابت صورتش، متفاوت استفاده كند و بسته به نقش، وجوه ديگري از احساسات را به نمايش بگذارد.

افسانه بايگان و علي نصيريان در سربداران

زيركي او در نقش قاضي، ابدا نسبتي با آقاي هالو ندارد و به نرمي و با سخنوري، مردم را در مقابل ظلم مغولان، به سكوت مجاب مي‌كرد!

بازي مقتدرانه نصيريان به نقش ابوالفتح صحاف يكي از نقاط قوت هزاردستان (علي حاتمي) است.

علي نصيريان در هزاردستان

هر درد و خشم و عتاب و عملي اگر در اين شخصيت مشروطه‌خواه وطن پرست هست، به‌خوبي در بازي نصيريان ديده مي‌شود.

نصيريان چندان نقش كمدي در كارنامه ندارد، اما يكي از نمونه‌هاي معدود در اين زمينه، كفش‌هاي ميرزانوروز (محمد متوسلاني) است. البته نصيريان در نقش يك عطار به نام ميرزانوروز كه به اصرار ديگران مي‌خواهد از شر كفش‌هاي كهنه‌اش خلاص شود، براي خنداندن تماشاگر دست به كار عجيب و غريبي نمي‌زند و بيشتر او را در موقعيت‌هاي كميك مي‌بينيم.

اين فيلم ناصر تقوايي، روي كاكل داريوش ارجمند بازيگر نقش ناخدا خورشيد و شخصيت او مي‌چرخد، در وهله دوم هم شاهد جلوه‌گري‌هاي سعيد پورصميمي و فتحعلي اويسي در نقش‌هاي مكمل هستيم.

علي نصيريان در ناخدا خورشيد

اما بازي نصيريان به نقش فرحان را هم نمي‌توان ناديده گرفت. اوست كه با آن سبيل و كلاه و عينك تيره از راه مي‌رسد و با سفارش فراري دادن چند آدم سياسي به ناخدا خورشيد، گره اصلي فيلم را مي‌زند.

نصيريان در شير سنگي (مسعود جعفري‌جوزاني)، نقش يك مبارز بختياري را مقابل قشون دولتي تحت امر انگليسي‌ها بازي مي‌كند؛ علي يار، به مدد بازي تاثيرگذار و صلابت نصيريان، يك قهرمان سينمايي تمام عيار است.

ايمان دايي غفور به بازگشت پسرش يوسف، چشم انتظاري او را بيمه مي‌كند، آن هم باوجود حرف ديگران و نشانه ظاهرا متقني چون يك سنگ قبر در مزار شهدا. نصيريان به‌قدري اين انتظار و ايمان را درخشان بازي كرده كه تصور بازيگر ديگري به جاي او در اين نقش بعيد است.

حاج يونس فتوحي، بازرگان خوشنام و متدين و پابه سن گذاشته، با ديدن دختر جواني به نام هستي، دست و دلش مي‌لرزد و ورد زبان مردم مي‌شود.

هانيه توسلي و علي نصيريان در ميوه ممنوعه

نصيريان با بازي در اين نقش، تكخال ديگري رو مي‌كند و نشان مي‌دهد اگر براي بازيگران خوب ميانسال و كهنسال نقش‌هاي خوبي نوشته شود، چه نتايج زيباي نمايشي همراه خواهد داشت.

نصيريان در شكارچي شنبه (پرويز شيخ‌طادي)، نقش يكي از سران جريان فكري صهيونيسم را به زيبايي بازي مي‌كند؛ او با آن چشمان درشت خيره و شمايل خاص، به خوبي نمايانگر موجود ترسناك و بي‌رحمي است كه مي‌تواند براي رسيدن به هدفش، حتي فطرت پاك يك كودك را هم هدف قرار دهد.

شمايل خاص علي نصيريان در شكارچي شنبه

اين‌كه مي‌گويند دود از كنده بلند مي‌شود، به خوبي درباره بازيگري چون نصيريان صدق مي‌كند. نمونه بارزش سريال شهرزاد (حسن فتحي) و نقش پدرخوانده‌وار بزرگ آقاي ديوانسالار كه در لحظه‌اي مي‌تواند سنگدل و بي‌رحم باشد و جواز قتل و كشتار صادر كند و در لحظه‌اي ديگر مي‌تواند قربان صدقه دخترش برود و مهر بورزد.

علي نصيريان در سريال شهرزاد

اهميت نقش آفريني نصيريان به حدي بود كه غيبت او در فصل‌هاي دوم و سوم اين مجموعه كاملا به چشم آمد و تقريبا هرگز به جذابيت فصل اول و صحنه‌هاي حضور نصيريان نرسيد.

صابر ابر در نشست رسانه‌اي مسخره باز (همايون غني‌زاده) در همين جشنواره در حال برگزاري فيلم فجر گفت: «ذهن علي نصيريان به‌قدري به روز است كه گاهي اوقات اين جنس از همراه شدن‌ها ترسناك و باور نكردني است. در هيچ پروژه‌اي بازيگري در اين سن و سال نديدم كه اين‌قدر دقيق بداند با چه فيلمي مواجه است.»

علي نصيريان در مسخره باز

اين نقل قول تا حد زيادي، تكليف ما را درباره اين‌كه با چه استادي در بازيگري روبه‌رو هستيم، مشخص مي‌كند. نصيريان در فيلم نقش يك سلموني قديمي به نام كاظم خان را بازي مي‌كند كه پر است از ويژگي‌هاي عجيب و غريب و بامزه؛ او عاشق فيلم كازابلانكا و تراشيدن سبيل مشتري‌هاي بينواست با دستاني لرزان. نصيريان با اين نقش‌آفريني نشان داد تمام نشدني است و همچنان مي‌توان براي بازي در نقش‌هايي متفاوت و جذاب، روي او حساب كرد.

بيشتر بدانيد : دستاورد و ثمره اي که باعث افتخار علي نصيريان است!

بيشتر بدانيد : علي‌‌ نصيريان از زندگي شخصي اش گفت: يکي از عروس هايم ژاپني است!

بيشتر بدانيد : نگاهي به كارنامه هنري علي نصيريان به بهانه حضورش در سريال زمين انسان‌ها

بيشتر بدانيد : علي نصيريان برنده جايزه بهترين بازيگر مرد درام تلويزيوني در شانزدهمين جشن حافظ

بيشتر بدانيد : مراسم بزرگداشت و تقدير از علي نصيريان برگزار شد +عکس

منبع: روزنامه جام‌جم