بزرگنمايي:

شايد مشکلات دهاني در بيماران ايدزي جزو مهم ترين مشکلات آن ها نباشد اما حقيقت اين است که اين مشکلات مي توانند چنان آزادهنده باشند که حتي مانع خورد و خوراک فرد شوند.

سال 1981 سال پرماجرايي بود؛ سالي که پرنس چارلز و پرنسس دايانا ازدواج کردند، سفينه فضايي کلمبيا اولين سفر موفق فضايي را انجام داد و جان لئون- خواننده معروف گروه بيتل ها- به دست يکي از هوادارانش کشته شد و مدتي بعد، جهان از بيماري جديدي در ميان مردان همجنس گرا در آمريکا باخبر شد: بيماري ايدز. و اما بقيه ماجرا؟

اين بيماري جديد که در آن سيستم ايمني فرد به تدريج از بين مي رفت، در ابتدا اسامي ديگري داشت اما در نهايت نام ايدز (نشانگان نقض سيستم ايمني اکتسابي) را به خود گرفت. به مرور مشخص شد که اين بيماري فقط مختص مردان هم جنس گرا نيست و همه افراد با هر گروه سني ممکن است به آن مبتلا شوند، چنان که بعد از مدت کوتاهي با شدت در سراسر جهان گسترش يافت. از آن زمان حدود دو سال طول کشيد تا علت اصلي اين بيماري مشخص شود. در سال 1983 دانشمندان انستيتو پاستور پاريس توانستند ويروسي را که عامل اين بيماري بود، پيدا کنند و اين ويروس اچ آي وي نام گرفت. با همه اين ها مردم از اين بيماري جديد اطلاع چنداني نداشتند تا در سال 1985، راک هادسن- هنرپيشه معروف آمريکايي- به علت اين بيماري از دنيا رفت و بعد از آن، ايدز در جهان شناخته شد.

از قديم گفته شده که چشم، دريچه روح و دهان، دريچه سلامت است. به همين ترتيب است که در بسياري موارد اولين علامت هاي يک بيماري در دهان ديده مي شود. در شرايط عادي، باکتري هاي زيادي در محيط دهان وجود دارند اما فرد مي تواند با بهداشت اين باکتري ها را تحت کنترل در آورد اما در موارد بيماري، سيستم دفاعي فرد ضعيف شده و انواع باکتري ها، ويروس ها، قارچ ها و انگل ها مي توانند فرصت ابراز وجود پيدا کنند. در بيماري ايدز نيز همين شرايط ايجاد مي شود. در اين بيماري، ويروس اچ آي وي وارد بدن مي شود و در ابتدا به گلبول هاي سفيد حمله مي کند. اين سلول ها سد اول مبارزه با بيماري ها هستند و هنگامي که آسيب مي بينند، فرد نمي تواند در مقابل عفونت هاي مختلف از خود دفاع کند.

آلوده شدن فرد به وسيله ويروس اچ آي وي اغلب به وسيله سوزن هاي آلوده، دريافت خون آلوده، انتقال از طريق مادر به جنين، تماس هاي جنسي و تماس مستقيم با خون يا مخاط ايجاد مي شود. در روزهاي اولي که فرد به ويروس آلوده شده است، اغلب علامت مشخصي وجود ندارد اما در حدود سه تا شش هفته بعد در بعضي موارد علامت هاي شبيه آنفلوآنزا به تدريج ظاهر مي شوند مانند تب، سردرد، خستگي، اسهال و سرفه هاي خشک. پس از آن، به تدريج ساير علايم در بيمار نمايان مي شود همانند عرق شبانه، کاهش حافظه، افسردگي، کاهش سريع وزن، لکه هاي قرمز داخل دهان، بيني يا پلک چشم، برفک دهاني، تورم غدد لنفاوي گردن و زيربغل. اين علايم چندان واضح نيستند و پس از مدتي از بين مي روند و فرد ممکن است تا چند سال علامت ديگري را نشان ندهد. همين امر هم خطرناک است چون فرد نمي داند که مبتلا شده است و احتمال دارد که ساير افراد را بيمار کند. پس از طي اين مدت، سيستم ايمني فرد به تدريج ضعيف شده و انواع عفونت هاي فرصت طلب موجب بروز مشکلات متعدد در فرد بيمار مي شوند.

شايد مشکلات دهاني در بيماران ايدزي جزو مهم ترين مشکلات آن ها نباشد اما حقيقت اين است که اين مشکلات مي توانند چنان آزادهنده باشند که حتي مانع خورد و خوراک فرد شوند. خوشبختانه بسياري از اين مشکلات قابل درمان هستند. از طرفي مي توان گفت که دهان اولين منطقه اي است که علايم بيماري را نشان مي دهد. به همين دليل اطلاع از اين علايم اهميت زيادي دارد.

همه ما صبح که بيدار مي شويم، طعم بد دهان و لايه سفيدرنگي را روي دندان هايمان مي بينيم که ناخوشايند است، اما با مسواک زدن اين علايم برطرف مي شوند. در بيمار اچ آي وي مثبت، اين مشکلات با مسواک زدن برطرف نمي شوند. آن ها دچار شايع ترين عفونت فرصت طلب يعني برفک شده اند. علت اين بيماري، قارچي است که به طور طبيعي در بدن ما وجود دارد اما سيستم ايمني در حالت طبيعي مانع رشد آن مي شود. در افرادي که سيستم ايمني ضعيفي دارند، اين قارچ رشد سريعي يافته و لکه هاي سفيدرنگي را روي زبان، داخل گونه، ته گلو و زير زبان به وجود مي آورند. برفک دهان شرايط چندان خطرناکي نيست اما برفک هايي که در گلو به وجود مي آيند، خطرناک اند و همچنين سبب درد شده و غذاخوردن را دشوار مي کنند. اين مشکل را با مصرف داروهاي ضدقارچ مي توان تا حد زيادي برطرف کرد. بهداشت خوب دهان همراه با نکشيدن سيگار و ننوشيدن الکل هم مي تواند تا حدي احتمال بروز آن را در بيماران کم کند.

يکي از اين زخم ها، زخم هاي آفتي هستند که اشکال گرد يا بيضي داشته و به رنگ سفيد يا زرد با هاله اي قرمزرنگ در اطراف آن ديده مي شوند. آفت هاي بزرگ بسيار دردناک بوده و به طور تکرارشونده اي در دهان فرد، به خصوص داخل گونه و روي زبان و لب بروز مي کنند. زخم هاي ديگري که در دهان ايجاد مي شوند، زخم هاي تبخال (هرپس) هستند که بر اثر فعاليت يک نوع ويروس به وجود مي آيند. تبخال ها اغلب در اطراف لب ظاهر مي شوند و مي توانند دردناک باشند. اين زخم ها هم مي توانند مشکلاتي را براي غذاخوردن فرد به وجود بياورند.

اين حالت به صورت مناطق سفيدرنگ لکه مانندي در سطح خارجي زبان، طرفين زبان، داخل گونه يا لب پايين بروز مي کند و برخلاف برفک قابل پاک شدن نيست. عامل به وجود آورنده آن ويروس است و با داروهاي ضدويروس مي توان آن را تا حدي درمان کرد.

اين شرايط اغلب بر اثر مصرف داروهاي ضدايدز به وجود مي آيد و سبب افزايش پوسيدگي هاي دنداني شده و مشکلاتي را براي جويدن، خوردن، قورت دادن و حتي صحبت کردن فرد به وجود مي آورد.

طبيعي است که هر شرايطي که دفاع و ايمني بدن را پايين بياورد، روي لثه هم اثر خواهدگذاشت. در بيماران اچ.آي.وي مثبت در اغلب مورد مشکلات لثه به چشم مي خورد. اين مشکلات گاهي به شکل التهاب خفيف لثه و گاهي به صورت شديدتر بروز مي کند که سبب خون ريزي هايي از لثه مي شود. بيماري لثه گاهي به حدي است که موجب تخريب استخوان اطراف دندان شده و به لق شدن دندان منجر مي شود اما در کل بايد بگوييم که اين علامت ها مختص بيماري ايدز نيستند و ديدن اين علايم نشان دهنده اين نيست که فرد مبتلا به ايدز شده است! در بسياري از بيماري ها چنين علامت هايي ديده مي شوند. در نهايت، تنها با انجام آزمايش خون مي توان درباره اين بيماري اطمينان پيدا کرد.

منبع : مجله دنياي سلامت