بزرگنمايي:

چه خبر - تاثير هورمون‌ها بر سلامت پوست و مو

سلامت پوست و مو يکي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي افراد، بويژه خانم‌هاست، زيرا ارتباط زيادي با زيبايي چهره خانم ها دارد. از اين رو، هر روز روش‌ها و داروهاي زيادي در رابطه با پوست و مو مطرح مي‌شود که بعضي از آنها واقعا تاثير چنداني نداشته و فقط تبليغات توخالي توليدکنندگان است.

يکي از اين روش‌ها که مدتي است از آن صحبت مي‌شود، استفاده از هورمون‌ها در زيبايي است. عده‌اي معتقدند برخي هورمون‌ها نقش موثري در زيبايي پوست و مو دارند و بخشي ديگر سلامت پوست و مو را به خطر مي‌اندازند. اين عده مي‌گويند، با مصرف بعضي از داروهاي حاوي هورمون‌هاي موثر مي‌توان به سلامت بيشتر پوست و مو کمک کرد. اين ادعا تا چه حد درست است و آيا اصولا اصطلاح هورمون خوب و بد براي پوست، از نظر علمي درست است؟

در رابطه با تغييرات هورمون‌ها و پوست، نقش هورمون انسولين اهميت بسياري دارد. اختلال در ترشح اين هورمون به بيماري ديابت منجر مي‌شود. اين بيماري بيشتر ارگان‌هاي بدن از جمله پوست و مو را درگير مي‌کند. تغييراتي که ديابت در پوست ايجاد مي‌کند، به صورت قرمزي صورت و افزايش رنگدانه پوست ( طوري که چهره فرد برنزه مي‌شود ) نمايان مي‌شود. افزايش رنگدانه پوست، بيشتر در نواحي چين‌ها مانند چين گردن، زيربغل‌ها و کشاله‌ران رخ مي‌دهد.

با وجود اين بيماري، پوست بدن ممکن است به رنگ نارنجي و زرد درآيد. تاول‌هاي غيرالتهابي نيز ممکن است در اندام تحتاني به دلايل ناشناخته به‌وجود بيايد. در بعضي افراد تاول‌هاي ريزي در ناحيه ساق پا ايجاد مي‌شود که، اطراف آن هيچ گونه قرمزي ندارد و کاملا بدون علامت است. در عده‌اي ديگر مشکلات پوستي بيشتر به صورت تغييرات مفصلي ايجاد مي‌شود، به اين صورت که پوست در ناحيه مفصل‌هاي کوچک مانند انگشتان ضخيم مي‌شود. اين حالت باعث اختلال در حرکت انگشتان مي‌شود و بيشتر در مواردي که ديابت کنترل نشده و همراه با درگيري کليه و چشم باشد، اتفاق مي‌افتد. برخي ضايعات قهوه‌اي رنگ نيز در نواحي ساق پا افزايش پيدا مي‌کند که، گاهي زخمي مي‌شود و ممکن است بيمار را تا مدت‌ها درگير کند.

از ديگر مشکلات پوستي، بروز ضايعات قرمز رنگ مدور همراه با بثورات است که در عده‌اي از بيماران ديده مي‌شود. دليل آن افزايش تري‌گليسريد در بيماراني است که ديابتشان کنترل‌ نشده باشد. ديابت روي موها هم آثار منفي زيادي دارد. براي مثال، در ناحيه موها بثورات پوسته‌دار به‌وجود مي‌آيد و بيشتر در افراد ديابتي که مشکل کليه نيز دارند، شايع است. ديابتي‌ها نسبت به عفونت‌هاي قارچي مستعدترند و بيشتر اوقات اين ضايعات در ناحيه لب‌ها و گوشه لب ايجاد مي‌شود. همچنين افرادي که ديابت دارند، به دليل همراهي با تخمدان پلي‌کيستيک يا مقاومت به انسولين ممکن است، دچار پرمويي شوند.

کم‌کاري و پرکاري غده تيروئيد تغييراتي در پوست ايجاد مي‌کند. در مواردي که فرد دچار پرکاري تيروئيدي است، پوست، نرم و مخملي، نازک، گرم و همراه با تعريق زياد است و ممکن است فرد دچار افزايش رنگدانه در پوست شود. خارش در نواحي مختلف بدن و تورم ساق پا و کهير از علائم ديگر پرکاري تيروئيد است که بيشتر اوقات فرد پس از مراجعه به پزشک متوجه بيماري‌اش مي‌شود و لکه‌هاي برص ( لک و پيس) و نازکي موها و ريزش آنها در افراد مبتلا، شيوع بيشتري دارد. ريزش منطقه‌اي مو، شکنندگي ناخن‌ها و چکشي شدن ناخن از علائم ديگر اين بيماري است.

از سوي ديگر، کاهش ترشح هورمون تيروئيد نيز مشکلاتي را براي پوست و مو به‌وجود مي‌آورد. در اين افراد پوست خشک وخشن، سرد و رنگ پريده است. ممکن است پوست متورم شود و تغيير رنگ پوست به رنگ زرد شايع است. پوست به راحتي کبود مي‌شود که، دليل آن شکنندگي عروق است و با کوچک‌ترين ضربه کبودي‌هايي در آن ايجاد مي‌شود. خشکي و افزايش ضخامت پوست و پوسته‌پوسته شدن در اين افراد بيشتر ديده مي‌شود. در موها بيشتر اوقات شاهد خشن و شکننده شدن، کاهش رشد مو و کم‌مويي يک سوم خارجي ابرو هستيم. ناخن‌ها در اين افراد نازک و شکننده و رشد آن کم مي‌شود.

مشکل ديگري که در اثر اختلال هورموني در پوست به‌وجود مي‌آيد، به دليل افزايش و کاهش هورمون کورتيزول است. در افرادي که ميزان کورتيزول سرم خونشان افزايش پيدا مي‌کند، بيماري کوشينيگ به‌وجود مي‌آيد و افرادي که کورتيزول خونشان کم مي‌شود دچار بيماري آديسون مي‌شوند.

افزايش سرم کورتيزول يا منشا داخلي دارد يا به دليل استفاده زياد از داروهاي کورتوني به دليل بيماري خاص است. در اين حالت اين افراد معمولا شکم و سينه‌هاي پر، دست و پاي کوچک، تنه‌هاي بزرگ و صورتي گرد و گونه‌هاي پر دارند که در اصطلاح صورت ماه شکل ناميده مي‌شود. قسمت پشت گردن و شانه‌هايشان پر و حجيم است و پوست اين افراد شکننده و ترک‌هايي در نواحي شکم و ران‌ها و بازوها دارند. ترميم زخم در آنها طول مي‌کشد و با کوچک‌ترين ضربه به پوست دچار خون‌مردگي مي‌شوند. اين گروه به عفونت‌هاي قارچي، آکنه و پرمويي مستعد هستند.

نقطه مقابل اين گروه، بيماري آديسون است که در اثر کاهش ترشح هورمون کورتيزول به‌وجود مي‌آيد. در اين بيماري پوست دچار تغييرات رنگدانه‌اي مي‌شود، يعني در بعضي از نقاط پوست پررنگ‌تر، خطوط کف دست پررنگ‌تر و خال‌ها نيز بيشتر مي‌شود و غضروف‌ها نيز دچار سفتي مي‌شود، بخصوص غضروف گوش.

افزايش سطح هورمون‌هاي تخمدان در زنان، مشکلاتي در پوست ايجاد مي‌کند. خانم‌هايي که کيست زيادي در ناحيه تخمدان دارند، عموما چاق هستند، جوش‌هاي آکنه‌اي در صورت و بدن دارند و بيشتر اوقات در ناحيه صورت و اطراف سينه دچار پرمويي هستند. ريزش موهاي سر نيز از مشکلات اساسي اين افراد است.

اما کاهش هورمون‌هاي تخمدان، به دليل بيماري‌اي خاص يا افزايش سن و يائسگي رخ مي‌دهد. اين افراد دچار کاهش موي سر شده و رشد ناخن‌ها در آنها کم مي‌شود. کم شدن چربي پوست و در اثر آن خشک و چروک شدن آن، از عوارض ديگر کاهش ترشح هورمون‌هاست. در اين خانم‌ها ميزان هورمون‌هاي تخمدان کم مي‌شود ولي هورمون‌هاي تستسترون که به طور طبيعي در خون خانم‌ها کم است، بيشتر شده و باعث ايجاد موهاي زائد در ناحيه صورت و سينه مي‌شود. جواناني که به دليل ورزش از داروهايي حاوي تستسترون استفاده مي‌کنند تا ماهيچه‌هايشان را حجيم کنند، دچار عوارض ناخواسته‌اي مانند کاهش موي سر و افزايش جوش‌هاي صورت و پرمويي مي‌شوند. يکي ديگر از عوارض اين داروها ترک‌هاي پوستي مشابه ترک‌هاي دوران بارداري است.

هورمون‌ها از مجموعه‌اي از ارگان‌ها ترشح مي‌شوند تا روي ارگان‌هاي ديگر اثر بگذارند. وقتي ميزان هورمون‌ها از حد طبيعي بيشتر يا کمتر شود، تغييراتي در تمام ارگان‌ها از جمله پوست و مو ايجاد مي‌کند. پس اين باور که بعضي هورمون‌ها براي پوست و مو مفيد و بعضي‌ها مضرند درست نيست. وقتي هورموني بيش از حد يا کمتر از حد طبيعي ترشح شود، پزشک با تجويز داروهاي هورموني ميزان ترشح آن را متعادل مي‌کند. به اين ترتيب بيماري درمان و مشکلات ناشي از آن برطرف مي‌شود. اين موضوع در تمام افراد قابل اجرا نيست، بنابراين افراد نبايد به طور خودسرانه داروهاي هورموني مصرف کنند تا به قول خودشان پوست و موي سالم‌تري پيدا کنند. داروهاي هورموني فقط زماني تجويز مي‌شوند که مشکل هورموني خاصي وجود داشته باشد.

هورمون‌هاي بارداري همان هورمون‌هاي تخمدان است که، در اين دوران افزايش پيدا مي‌کند. اين هورمون‌ها باعث افزايش رنگدانه‌ها در بعضي نواحي بدن مي‌شوند. ترک و شکنندگي پوست از جمله عوارض افزايش اين هورمون‌هاست. يکي ديگر از تغييرات اين دوران، افزايش رشد موهاست ولي پس از زايمان، موها دوباره وارد مرحله ريزش مي‌شود. به طور کلي، رشد مو و ناخن در دوران بارداري بيشتر و پس از زايمان کمتر مي‌شود. البته اگر خانمي بارداري طبيعي داشته باشد، مي‌تواند با استفاده از ذخاير بدنش هم جنين را خوب تغذيه کند و هم دچار کمبود ويتامين نشود. اگر ميزان اين ويتامين‌ها در بدن کم باشد، فرد دچار ريزش مو و شکنندگي ناخن‌ها و مشکلات پوستي مي‌شود.

اين موضوع به ميزان دقت فرد به سلامت پوست و مو بستگي دارد. براي مثال فردي که آکنه دارد، زماني که به متخصص مراجعه مي‌کند، پزشک با يک آزمايش مي‌تواند متوجه وجود کيست وخيم تخمدان در او شود، ولي شايد بيمار هيچ علامت ديگري از بيماري نداشته باشد، فردي که به دليل پرمويي به پزشک مراجعه مي‌کند، با انجام يک آزمايش ساده دليل پرمويي‌اش ( که يا از مشکلات تيروئيدي است يا تخمدان ) شناسايي مي‌شود، فردي که ديابت دارد، ممکن است اولين علامت بيماري‌اش همان بثورات پوستي باشد که با همان آزمايش خون قابل تشخيص است. بنابراين توجه به سلامت پوست و مو اهميت دارد. فردي که براي مثال ريزش مو دارد، نبايد اين مساله را يک مشکل ساده فرض کند، بلکه توصيه مي‌شود ‌به پزشک متخصص مراجعه کند، چون اين ريزش به ظاهر ساده شايد دليل يک بيماري هورموني باشد.




منبع:salamatnews.com