بزرگنمايي:
چه خبر - دردسر‌هاي فساد در خيريه‌ها؛ پولشويي و زد و بند
پديده «کارآفريني اجتماعي» بدون مديريت و نظارت دقيق، مي‌تواند فضاي روابط کار را که در شرايط فعلي به اندازه کافي به‌هم‌ريخته و غيرنظام‌مند است، نابسامان‌تر نيز بکند؛ تا جايي که به بهانه کارآفريني و بهره‌برداري از ظرفيت‌هاي حداقلي نيروي کارِ به اعتقاد کارآفرينان، «غيربهره‌ور»، حقوق کار ازجمله حداقل دستمزد، بيمه، اصول ايمني و باقي الزامات قانوني زير سوال برود.
علي خدايي (عضو کارگري شوراي عالي کار) با اشاره به اينکه کارآفريني اجتماعي «مي‌تواند» ابزاري سازمان يافته براي استثمار طبقه‌ي کارگر باشد، ميگويد: نبايد به خيريه‌ها اجازه دهند که با بهره بردن از معافيت‌هاي مختلف هرجور که مي‌خواهند به همه‌ي عرصه‌هاي خُرد و کلان اقتصاد ورود کنند.
او ادامه مي‌دهد: آنها پيش از اين پولشويي مي‌کردند، زد وبند مي‌کردند، واردات و صادراتِ بدون تعرفه و بدون معطلي داشتند، حالا به فکر افتاده‌اند کارگاه بزنند و از آدم‌هاي آسيب‌پذير اجتماع بهره‌جويي کنند؛ دنبال سود مضاعف هستند؛ اين خيريه‌ها پول روي پول مي‌گذارند و به هيچکس هم جواب پس نمي‌دهند!
بحث معافيت‌هاي خيريه‌ها، بحث پيچيده و گسترده‌اي است؛ شايد اصلي‌ترين دليلِ رشد بيمارگونه خيريه‌ها و اينکه در کوچه‌ها و خيابان‌هاي محلات فرودست و بالادستِ شهرها، تعداد بي‌شماري موسسات ريز و درشت خيريه از زمين سربرآورده‌اند، همين معافيت‌ها و تسهيل‌گري‌ها باشد.
مهم‌ترين معافيت اين است که موسسات خيريه، ماليات نمي‌پردازند؛ حتي اکثر قريب به اتفاق اين موسسات از آنجا که وابسته به نهادهاي دولتي يا عمومي مثل شهرداري‌ها هستند، از پرداخت عوارض، قبوض انرژي و جرايم شهري و حتي کرايه خانه و مغازه معاف هستند؛ همين معافيت‌ها و ارتباطاتِ گسترده‌ي پشت پرده با نهادهاي بالادستي، فضاي کسب و کار و رشد و نمو خيريه‌ها را در ابهام فرو برده است؛ ابهامي که «عدم شفافيت مالي» اولين پيامد آن است.
غلامحسين دواني، عضو شوراي عالي انجمن حسابرسان خبره ايران، در ارتباط با عدم شفافيت ماليِ موسسات خيريه ميگويد: از بين هزاران مؤسسه خيريه در ايران به‌جز چند مؤسسه خيريه بزرگ که همگي مي‌شناسيم، خيلي‌ها صورت‌هاي مالي خود را افشا نمي‌کنند. هرچند بين همين مؤسسات هم تقريبا اغلب حاضر به انتشار عام وضعيت مالي خود نيستند.
ماده 3 قانون خدمات کشوري، مؤسسات يا نهادهاي عمومي غيردولتي را تعريف و معرفي کرده است که از بنياد مستضعفان و بنياد شهيد تا صندوق‌هايي مانند صندوق تأمين اجتماعي و صندوق بيمه اجتماعي روستاييان و عشاير و حتي مؤسسات منحل‌شده‌اي مانند سازمان دانش‌آموزي حزب جمهوري اسلامي را شامل مي‌شود. وقتي در اين مؤسسات و نهادها انتشار عمومي اطلاعات جدي گرفته نمي‌شود، تکليف مؤسسات ديگر مانند مؤسسات خيريه کاملا روشن است.
موسساتي با اهداف فرهنگي که لاستيک خريد و فروش مي‌کنند!
دواني درباره مرجع رسيدگي به وضعيت مالي خيريه‌ها ميگويد: مؤسسات خيريه طبق قانون مکلف هستند تحت نظارت دولت و نماينده آن يعني سازمان امور مالياتي باشند. همه‌جاي دنيا اين مؤسسات زير ذره‌بين دولت‌ها قرار دارند، زيرا به‌طورکلي مستعد درگيرشدن در فساد و پولشويي هستند. طبيعي است که اگر ريگي به کفش اين مؤسسات نباشد، دليلي ندارد منابع و مصارفشان را پنهان کنند و وقتي اين سطح از تلاش براي پنهان‌کاري مشاهده مي‌شود، حساسيت بيشتري ايجاد مي‌کند؛ اصلا هم عجيب نيست چون تجربه تاريخي وجود دارد که چگونه گروه‌هاي تبهکار و حتي ثروتمندان به‌ظاهر محترم از اين مؤسسات براي مقاصد سياسي-اقتصادي خود در جهان استفاده کرده‌اند.
دواني درباره استفاده‌هاي سياسي از مؤسسات خيريه ميگويد: استفاده از اين مؤسسات در دنياي سياست نيز بسيار تجربه شده است. برگزاري مراسم‌هاي مختلف به بهانه امور خيريه در ايام انتخابات و توزيع کمک‌هاي نقدي و غيرنقدي به قصد تأثيرگذاري بر جامعه هدف، يک نمونه از اين سوءاستفاده‌هاست.
استفاده از اسامي مقدس و توسل به مسائل اعتقادي براي تحت‌تأثير قراردادن جامعه نيز يکي ديگر از روش‌هايي است که به‌طور گسترده استفاده مي‌شود و همان‌طور که به ياد داريد در زمينه مؤسسات مالي و اعتباري همين ترفند تا آنجا پيش رفت که بانک مرکزي در نهايت استفاده از اين اسامي را درباره مؤسسات مالي به‌کلي ممنوع کرد؛ بنابراين به‌طور عمده خيريه‌هايي که در ايران تأسيس شده‌اند به‌دليل فسادهايي که در آنها صورت مي‌گيرد، مشکل‌زا هستند.
اما جدا از انتقادات کارشناسانه، رسمي يا غيررسمي به مبحث خيريه‌ها، با يک نگاه اجمالي و يک حساب سرانگشتي مي‌توان به راحت متوجه شد که خيريه‌ها به تنها هدفي که نمي‌پردازند «کار خير» است: طبقِ آخرين آمارهاي منتشر شده بيش از 11 ميليون نفر زير خط فقر زندگي مي‌کنند، البته اين آماري است که کاملاً رسمي توسط کميته امداد ارائه شده است؛ مسلماً يک جاي کار مي‌لنگد که با وجود بيش از 30 هزار خيريه و گردش مالي 40 هزار ميليارد تومانيِ آنها، اوضاع فقر در کشور اينگونه نابسامان است!
طور عمده خيريه‌هايي که در ايران تأسيس شده‌اند به‌دليل فسادهايي که در آنها صورت مي‌گيرد، مشکل‌زا هستند.
منبع: ilna.ir