بزرگنمايي:

چه خبر - غذاهاي گرم مزاج براي بهار مناسب ترند يا سرد مزاج؟

با توجه به اين‌که به نوروز نزديک و در ديد و بازديدها، خوراکي‌ها و تنقلات زياد با مزاج‌هاي مختلف مصرف مي‌شود، اهميت موضوع ما را بر آن داشت براي دستيابي به اين که چگونه و بر‌اساس چه ملاک و معياري مي‌توانيم مزاج خوراکي‌ها را تشخيص دهيم و از سوء مزاج و عوارض ناشي از آن مصون بمانيم، با چند متخصص طب ايراني به گفت‌وگو نشستيم.
دکتر سيد مهدي ميرغضنفري، متخصص فيزيولوژي، عضو هيات علمي دانشگاه ارتش به سوالات اينگونه پاسخ مي دهند:

افراد با هر مزاجي که دارند وقتي سالم هستند که در مزاج خودشان متعادل باشند. يکي از راه‌هاي اصلي حفظ تعادل مزاج، رعايت خوردني‌ها و نوشيدني‌هاي متناسب با مزاج فرد است. کسي مزاج متعادل دارد که سالم بوده و عملکردهاي جسماني و رواني مطلوبي داشته باشد.

وقتي به دنبال خوردن غذا و تنقلات يا استفاده موضعي از ماده‌اي، فرد دچار افزايش حرارت بدن، احساس داغي، ازدياد جنب و جوش و حرکات بدني، افزايش سرعت تکلم يا تسريع فرآيندهاي فکري و رواني شود، گفته مي‌شود مواد مورد استفاده مزاج گرم داشته يا جزو گرمي‌جات است. همچنين اگر فرد با خوردن يا آشاميدن غذاهايي دچار سردي در بدن، رخوت، سنگيني، خواب‌آلودگي، خستگي، عدم تحرک، در خود فرو رفتن، منگي، کاهش گيرايي و حافظه شود،يعني فرد در خوردن غذاها و نوشيدني‌هاي با مزاج سرد (سردي‌جات) زياده‌روي کرده است.

بعضي از خوردني‌ها و نوشيدني‌ها مزاج شان تر است، يعني با زياده‌روي در مصرف آنها در انسان رطوبت ايجاد مي‌شود. هر خوردني و نوشيدني آبدار که خصوصياتي مانند آب داشته باشد يعني بي‌رنگ، بي‌بو و بي‌طعم باشد مزاج تري دارد.خشکي، خصوصيات مقابل تري دارد و خوراکي‌ها و تنقلات با اين ويژگي، حالت خشکي در بدن بويژه پوست يا مخاط‌ها ايجاد کرده يا سبب يبوست، گاهي خشونت و انعطاف‌ناپذيري فرد مي‌شود.

دکتر الهام قدمي يزدي، متخصص طب ايراني در ادامه به سوالات ديگري پاسخ مي دهند.

برخي بر اين باورند که خوراکي‌هاي با مزاج گرم در مقايسه با سردي‌جات، ارزش تغذيه‌اي و انرژي‌زايي بيشتري دارند. اما بايد بدانيد اين موضوع کليت ندارد. خوراکي‌هاي با طعم شيرين، تلخ، شور و تند مزاج گرم و خوراکي‌هاي ترش، مزاج سرد دارند. گرمي‌ها توليد حرارت و انرژي مي‌کنند و خون که خلط غالب بدن است از خوراکي گرم و تر پديد مي‌آيد و از ديدگاه طب سنتي بهتر است حرارت نسبي فرد را حفظ کرده و سرد کردن زياد بدن منع شده است. اما نکته قابل توجه اين‌که بسته به مزاج هر فردي شرايط متفاوت است. گاهي حرارت بسيار زياد مي‌تواند باعث خشکي و سوختن اخلاط بدن شود و اگر فرد دچار سوء‌مزاج گرم باشد،استفاده از خوراکي‌هاي با مزاج گرم مي‌تواند به گونه‌اي عکس عمل کرده و باعث کاهش انرژي فرد شود. در نتيجه در برخي مزاج‌ها مصرف سردي‌جات هم مي‌تواند انرژي و توان فرد را تامين کند.

اين‌که گفته مي‌شود مغزهاي آجيلي مزاج گرم دارند، صحت ندارد. در ميان مغزها انواع بادام هندي و زميني و درختي، تخمه آفتابگردان، تخمه خربزه، نخودچي، پسته، گردو و چلغوز (دانه‌اي آجيلي مشابه تخمه آفتابگردان) گرم است. اما تخمه کدو و هندوانه مزاج سردي دارد و براي اعتدال مزاج بايد به ميزان متعادل از هر کدام استفاده شود. زياده روي در مصرف يک نوع مغز آجيلي مضر است. البته مزاج انواع مغزهاي آجيلي با شورکردن به سمت گرمي و خشکي گرايش پيدا مي‌کند.

از بهترين خوراکي‌هايي که با مزاج فصل بهار سازگاري دارد، استفاده از کاهو سکنجبين و آش‌هاي ساده و رقيقي است که در تهيه آنها از برنج و سبزيجات استفاده شده باشد. نوشيدني‌هاي مناسب فصل بهار شربت خيار و سکنجبين، شربت زرشک و نارنج و شربت ليمو است که مي‌توان با آنها از مهمانان نوروزي پذيرايي کرد. البته در افرادي که از مشکلات معده رنج مي‌برند يا سوء مزاج سرد دارند بايد در مصرف اين شربت‌ها احتياط کنند. بهتر است در فصل بهار از ادويه‌ها و گوشت به ميزان کمتري استفاده شود.

و حال پاسخ هاي دکتر محمد‌علي زارعيان، پزشک و متخصص طب ايراني:

ميوه‌ها در طول دوره رشدشان مزاج‌هاي مختلفي دارند و بسته به اين‌که چه زماني از درخت چيده شود، مزاج و آثار متفاوتي از خود بروز مي‌دهد. معمولا هر چه ميوه رسيده تر باشد، مزاج آن به سمت اعتدال و گرمي گرايش مي‌يابد. مزاج ميوه‌ها را مي‌توان تا حدودي با توجه به مزه آنها قضاوت کرد. مزاج ميوه‌هاي شيرين ميل به گرمي داشته و طبع ميوه‌هاي آبکي و ترش به سردي گرايش دارد و با توجه به اين‌که در پذيرايي‌هاي نوروز مصرف تنقلات و گرمي‌جات به بيشترين ميزان مي‌رسد، ميوه‌هاي با مزاج سرد را در اولويت مصرف قرار دهيد. البته در مواقعي که مصرف گرمي‌جات رو به اعتدال مي‌رود، توصيه بر اين است که از ميوه‌هايي با طعم شيرين به سبب مغذي‌تر بودن استفاده شود. طعم‌ها آثار دارويي دارد و مي‌تواند تغييرات مزاجي ايجاد کند. توصيه مي‌شود در پذيرايي‌هاي نوروز در مصرف ميوه‌ها زياده روي نکنيد، چون سبب بروز مشکلات گوارشي و برخي از انواع آن محرک و تشديد کننده علائم حساسيتي است. همچنين خوردن ميوه‌ها با فاصله کم از غذا بويژه در فصل بهار موجب بروز عوارضي چون اسهال و استفراغ مي‌شود.

مزه شيرين، نشانه وجود گرمي در ماده غذايي است. اما مصرف تنقلات شيرين لزوما به گرم شدن بدن ختم نمي‌شود و بسته به مزاج فرد شرايط متفاوت است. مصرف مداوم شيريني‌ها مي‌تواند خون را غليظ کرده و به دليل اختلال در خون‌رساني به اندام‌هاي مختلف موجب سردي بدن شود. البته همه شيريني جات اين عارضه را ندارد و بسته به ترکيبات و غلظت مواد شيرين مورد استفاده خصوصيات مزاجي مختلفي را در افراد با مزاج‌هاي مختلف ايجاد مي‌کنند.

اصولا در هر فصلي افرادي که مزاج نزديک به آن فصل را دارند بيشتر از ساير مزاج‌ها در معرض ابتلا به سوء‌مزاج هستند.در فصل بهار افراد گرم مزاج بويژه آنهايي که خوراکي‌هاي گرم مصرف مي‌کنند در معرض آسيب بيشتري هستند. البته يک دسته از بيماران نيز هستند که به اصطلاح ممتلي اند يعني مواد زائد فراواني در بافت‌ها و عروق آنها وجود دارد که به واسطه گرمي هوا رقت پيدا کرده و جريان آنها در سراسر بدن باعث بروز مشکلات متعدد مي‌شود.

منبع : jamejamonline.ir