بزرگنمايي:

چه خبر - آنچه زبان شما در باره سلامتي تان بازگو مي کند

زبان‌تان به شما چه هشدارهايي درباره سلامتي تان مي دهد؟ براي مثال زبان سياه و پرزدار ممکن است بيانگر بهداشت بد دهاني يا ديابت باشد.
اگر زبانتان مانند توت‌فرنگي قرمز شده است، ممکن است دچار کمبود اسيد فوليک، ويتامين B12 يا آهن باشيد. البته زبان قرمز ممکن است نشانه‌اي از عفونت استرپتوکوکي گلو يا تب باشد. اگر زبانتان کاملاً قرمز بود و روي آن لکه‌اي سفيد ديده مي‌شد، چه؟ اين وضعيت نشانه‌اي واضح از اين است که جوانه‌هاي چشايي‌ زبانتان تحليل رفته‌اند. اگر يک قطعه پيتزا را به محض بيرون آمدن از اجاق خورده‌ايد ممکن است دچار زبان قرمز و سفيد شويد.
اين عارضه نسبتا شايع است و خوشبختانه جوانه‌هاي چشايي توان باززايي دارند. بنابراين دفعه بعد که زير دوش رفتيد، آينه را پاک کنيد، دهانتان را باز و زبانتان را معاينه کنيد. ممکن است از ديدن آنچه که مي‌يابيد شگفت‌زده شويد. زبان شما مي‌تواند بازگو کننده وجود شماري از بيماري‌ها باشد که به اشکال متفاوت از لکه‌هاي سفيد گرفته تا برآمدگي‌هاي سرخ خودشان را روي زبان نشان مي‌دهند. در ادامه 9 مورد از تغييرات ظاهر زبان را مي‌آوريم که ممکن است بيانگر وجود بيماري‌ در شما باشند.

اين ظاهر زبان ممکن است به علت کمبود ويتامين باشد. زبان به رنگ سرخ درخشان و روشن ممکن است نشانه‌اي از کمبود آهن يا ويتامين 12‌B باشد. ويتامين 12‌B و آهن براي بالغ شدن پاپيلاها يا جوانه‌هاي چشايي زبان (برآمدگي‌هاي کوچک در سطح زبان) ضروري هستند. اگر شما دچار کمبود اين مواد باشيد، جوانه‌هاي چشايي‌تان را از دست مي‌دهيد، درنتيجه زبان ظاهر بسيار صاف و درخشاني پيدا مي‌کند. از بين رفتن جوانه‌هاي چشايي در موارد شديد ممکن است باعث درد هنگام مصرف مايعات داغ يا غذاهاي تند شود.
افراد گياهخوار، به‌خصوص به کمبود ويتامين 12‌B حساس هستند چراکه اين ويتامين عمدتا در گوشت‌ها يافت مي‌شود. اگر متوجه شديد که زبان به رنگ قرمز توت‌فرنگي درآمده و گياهخوار هستيد، از پزشکتان بخواهيد مکمل ويتامين برايتان تجويز کند. از طرف ديگر، کمبودهاي عمده ويتامين مي‌تواند با بيماري‌هاي خودايمني در دستگاه گوارش هم همراه باشد که به‌نوبه خود ممکن است جذب ويتامين‌ها را مختل کند.

اين شکل زبان مي‌تواند به معناي آن باشد که شما بهداشت دهاني خوبي نداريد. زبان پوشيده شده با پرزهاي تيره ممکن است ظاهري ناخوشايند داشته باشد، اما پزشکان مي‌گويند لازم نيست بيش‌ازحد نگران باشيد.
پاپيلاها يا جوانه‌هاي چشايي در تمام طول عمر ما رشد مي‌کنند. در شرايط معمول جويدن و نوشيدن باعث ريزش آنها مي‌شود و جلوي رشد بيش از حد آنها را مي‌گيرد.
اما گاهي اين جوانه‌ها بيش‌ازاندازه رشد مي‌کنند و جايگاه باکتري‌ها مي‌شوند يا درنتيجه تاثير غذا تغيير رنگ مي‌دهند. اين مساله ممکن است باعث بوي بد دهان يا ناهنجاري‌هاي چشايي شود.
معمولا زبان پرزدار در افرادي که سيگار مي‌کشند، قهوه و چاي سياه مي‌نوشند يا بهداشت دهاني بدي دارند، ديده مي‌شود. برطرف کردن عامل زمينه‌ساز و مسواک زدن زبان يا استفاده از پاک‌کننده مخصوص زبان ممکن است تنها کار لازم باشد.

ظاهر سفيد زبان شما ممکن است به معناي ابتلاي شما به عفونت مخمري باشد. اگر زبان با يک لايه ضخيم سفيدرنگ پوشيده شده، ممکن است دچار برفک دهاني باشيد که يک عفونت مربوط به تکثير بيش‌ازحد قارچ مخمر کانديداست. اين عارضه در اغلب موارد با مصرف آنتي‌بيوتيک‌ها ارتباط دارد. زبان به‌طور طبيعي جايگاه گروهي از باکتري‌ها و مخمرهاست. هنگامي‌که آنتي‌بيوتيک مصرف مي‌کنيد که به‌طور انتخابي باکتري‌ها را مي‌کشد، مخمرها که آنتي‌بيوتيک‌ها آنها را نمي‌کشند، امکان رشد پيدا مي‌کنند.
برفک که مي‌تواند باعث اختلال چشايي يا اندکي درد شود، در افرادي که دستگاه ايمني‌شان ضعيف است نيز بروز مي‌کند. برفک دهاني که به‌طورمعمول در کودکان کم‌سن ديده مي‌شود، در افراد دچار بيماري خودايمني، مبتلايان به ديابت به‌خوبي کنترل‌نشده، بيماران تحت شيمي‌درماني و سالمندان هم ديده مي‌شود. اگر مشکوک هستيد که برفک دهاني داريد، نزد پزشکتان برويد زيرا نمي‌توان آن را برخلاف ساير بيماري‌هاي مخمري با فراورده‌هاي بدون نسخه درمان کرد.

ترک‌خوردگي‌ها و شيارهاي زباني ممکن است به معناي پيرتر شدن شما باشند. اين ترک‌ها و شيارها بي‌ضرر هستند، اما مشکل هنگامي بروز مي‌کند که بهداشت دهاني بد باعث ايجاد عفونت درون آنها مي‌شود. ممکن است عفونت قارچي درون اين شيارها ايجاد شود. در اين صورت ناگهان احساس درد، بوي بد دهان و گاهي احساس سوزش مي‌کنيد. اغلب اين عفونت‌ها با داروهاي ضدقارچي موضعي درمان مي‌شوند.
برخي از تجهيزات دنداني مانند دندان‌هاي مصنوعي نيز ممکن است باعث شياردار شدن زبان شوند. اطمينان حاصل کنيد که تجهيزات دنداني‌تان به‌درستي نصب شده‌اند، به مقدار کافي آب بنوشيد و رفتارهاي مناسب بهداشت دهاني مانند مسواک زدن زبان را انجام دهيد.

بروز اين لکه‌ها بيانگر اين است که عاملي دهان شما را تحريک مي‌کند. لکه‌هاي سفيد بدون درد که «لوکوپلاکيا» ناميده مي‌شوند، ناشي از رشد بيش‌ازحد سلول‌ها هستند. اين لکه‌ها که اغلب در سيگاري‌ها مشاهده مي‌شوند، در 5 تا 17 درصد موارد ممکن است به سرطان تبديل شوند.
اگر سيگاري هستيد، بروز اين لکه‌ها درواقع هشدار بدن شماست که به اين ضايعات پيش‌سرطاني مبتلا خواهيد شد. در بسياري موارد ترک سيگار باعث برطرف شدن لکه‌هاي لوکوپلاکيا مي‌شود. اگر سيگاري نيستيد، بروز اين لکه‌ها ممکن است ناشي از خراشيدگي به علت سايش مداوم دندان به زبان باشد، اما اگر اين لکه‌ها در طول يک يا دو هفته برطرف نشدند، حتما بايد به دندان‌پزشکتان مراجعه کنيد تا از آنها نمونه گرفته شود.

ضايعات مداوم قرمزرنگ ممکن است نشانه‌اي از سرطان زبان باشد. نبايد اين ضايعات را با آفت‌هاي دهاني اشتباه بگيريد. آفت‌هاي دهاني در طول دو هفته به‌خودي‌خود رفع مي‌شوند، اما لکه‌ها يا ضايعات قرمزرنگي که پس از اين مدت ادامه پيدا مي‌کنند، ممکن است وخيم باشند. شما بايد فورا آنها را به پزشک نشان دهيد. شايد تصور کنيد سرطان زبان فقط در افراد بيمار و سالمند ايجاد مي‌شود، اما حتي اگر سالم و جوان باشيد، لزوما به معناي عدم ابتلاي شما به سرطان نيست.
گرچه سرطان زبان را با مصرف دخانيات ارتباط مي‌دهند، سرطان دهاني ممکن است به‌وسيله ويروس «پاپيلوم» يا «زگيل انساني» (HPV) هم ايجاد شود. حتي اگر ضايعه دردي ندارد براي بررسي نزد پزشک برويد چراکه بسياري از سرطان‌هاي دهاني در مراحل اوليه‌ دردي ندارند.

احساس سوزش ممکن است پس از دوران يائسگي يا به علت استفاده از خميردندان نامناسب ايجاد شود. اگر در زبانتان احساس سوزش داريد، انگار که زبانتان تاول زده است،‌ اما در ظاهر زبانتان موردي مشاهده نمي‌شود، ممکن است تغييرات هورموني علت اين قضيه باشد. گرچه نشانگان سوزش زبان ممکن است در هر کسي بروز کند (تا 15 درصد افراد دچار آن مي‌شوند)، زنان با احتمال 7 برابر بيشتر نسبت به مردان ممکن است به آن مبتلا شوند. در برخي از افراد علت سوزش زبان مشخص نمي‌شود و در بعضي افراد ادامه مي‌يابد و در برخي ديگر به‌خودي‌خود رفع مي‌شود.

اين ناهمواري‌ها که اصطلاحا به آنها «زبان جغرافيايي» مي‌گويند، مشکلي ايجاد نمي‌کنند. اين وضعيت بي‌ضرر بين 1 تا 14 درصد افراد مشاهده مي‌شود. گرچه علت اين وضعيت دقيقا معلوم نيست، ممکن است مربوط به جوانه‌هاي چشايي باشد. جوانه‌هاي چشايي گاهي به‌طور تصادفي تحليل مي‌روند. اين جوانه‌ها همچنين ممکن است باززايي پيدا کنند. به‌اين‌ترتيب برخي از قسمت‌هاي زبان فرورفته و برخي از قسمت‌ها برآمده مي‌شود. زبان جغرافيايي به‌طورمعمول به درمان يا بررسي نياز ندارد، اما اگر دردناک شود، پزشک ممکن است ضمادهاي کورتوني ضدالتهابي يا دهانشويه آنتي‌هيستاميني براي درمان تجويز کند.

زخم‌هاي دردناک ممکن است در مواقع استرس بروز کنند. بسياري از افراد تجربه ناخوشايند آفت‌هاي دهاني دردناک را داشته‌اند. اين نواحي برآمده و دردناک ممکن است روي زبان يا داخل گونه ديده شوند. آنها معمولا در 5-4 روز اول بيشترين درد را دارند و درنهايت در طول 2 هفته ناپديد مي‌شوند.
علت بروز آفت‌هاي دهاني دقيقا معلوم نيست، اما ممکن است ويروس‌ها در ايجاد آن نقش داشته باشند. افرادي که دچار استرس يا اندوه هستند بيشتر دچار زخم‌هاي دهاني مي‌شوند. خبر خوب اين است که اين زخم‌ها به همسرتان منتقل نمي‌شوند. البته بايد مطمئن شويد که دچار تبخال نيستيد که يک ويروس بسيار مسري آن را ايجاد مي‌کند و معمولا روي لب‌ها ظاهر مي‌شود.

منبع: salamat.ir