پوکي استخوان با خوردن اين داروها

مصرف داروها براي بيماري هاي مختلف در کنار اثرات سودمندي که دارند ممکن است عوارض جانبي هم داشته باشند که خود اين عوارض باعث ايجاد بيماري هاي جديدي از جمله پوکي استخوان شوند. دسته هاي دارويي مختلف بر ساختار و بافت استخوان تاثير دارند و در مراحل مختلف ساخت سلول هاي استخواني، جايگزين شدن سلول هاي قديمي با سلول هاي جديد و يا نگهداري بافت يکپارچه استخواني و تراکم استخوان ممکن است اين تاثيرات اعمال شود.

داروها معمولا از طريق تاثير بر مواد مغذي لازم در ساخت استخوان مانند ويتامين هاي K، D و يا املاح کلسيم و فسفر و... باعث اختلال در ساختار استخوان و ايجاد پوکي استخوان مي شوند. در اين مطلب به مکانيسم ها و نحوه عملکرد و داروهاي ايجادکننده پوکي استخوان اشاره مي کنيم:

1 - داروهايي که از طريق کاهش زمان ترانزيت و نقل و انتقالات روده اي بر روي جذب مواد مغذي اثر مي گذارد

اين داروها زمان لازم براي جذب مواد مغذي را کاهش داده و جذب دچار اختلال مي شود. عملکرد آنها مانع هضم و جذب چربي ها مي گردند و با دفع چربي ها از دستگاه گوارش، ساير مواد محلول در چربي مانند ويتامين D و املاح ديگر مثل کلسيم از بدن دفع مي شوند. از اين دسته دارويي به داروهاي مسهل (Laxative Drugs) اشاره مي کنيم که عبارتند از:

• روغن هاي معدني (Mineral Oils)

• روغن کرچک (Castor Oil)

• بيزاکوديل (Bisacodyl)

• لاکتولوز (Lactulose)

• پسيليوم (Psyllium)

• سوربيتول (Sorbitol)

2 - برخي از داروها از طريق اثر مستقيم بر روي سلولهاي مخاطي روده و يا آنزيم موجود در دستگاه بر روي جذب مواد مغذي اثر مي گذارند

داروهاي متوترکسات (Methotrexate) تجويزي در لوسمي، لنفوسارکوم، پسوريازيس (شديد)، آرتريت روماتوئيد (شديد، مقاوم) و داروي کلشي سين (Colchicine) تجويزي جهت درمان نقرس و آرتريت و آنتي بيوتيک هاي نئومايسين (Neomycin) و کانامايسين (Kanamycin) تجويزي براي عفونت هاي پوستي و نيز براي از بين بردن باکتريهاي روده و آماده کردن روده براي جراحي، باعث تخريب مخاط دستگاه گوارش اختلال در فعاليت ها آنزيم هاي موثر در هضم و جذب چربي ها و کاهش هضم و جذب چربي ها و سوء جذب ويتامين هاي محلول در چربي مانند ويتامين دي و املاح ديگر مثل کلسيم مي شوند.

3 - داروهايي که باعث مهار ترشح اسيد معده يا کاهش اسيد معده مي شوند

براي درمان ريفلاکس معده- مرسي شديد، ازوفاژيت، سوزش معده و درمان کوتاه مدت زخم فعال اثني عشر استفاده مي شوند، مي توانند موجب پوکي استخوان گردند. کلسيم که مهمترين جزء موثر در سلامت استخوان است براي جذب در دستگاه گوارش به محيط اسيدي نياز دارد. داروهاي مهارکننده اسيد معده با مکانيسم هاي مختلف مانند خنثي کردن اسيد معده يا کاهش توليد آن، باعث قليايي شدن محيط دستگاه گوارش و کاهي جذب کلسيم مي شوند. اين داروها عبارتند از:

• هيدروکسيد آلومينيوم (Aluminium hydroxide)

• رانيتيدين (Ranitidine)

• سايمتيدين (Cimetidine)

• فاموتيدين (Famotidine)

• نيزاتيدين (Nizatidine)

• امپرازول (Omeprazole)

• رابپرازول (Rabeprazole)

• پنتوپرازول (Pantoprazole)

4 - داروهايي که باعث کاهش تراکم استخوان و افزايش از دست دهي کلسيم از استخوان ها و اختلال در متابوليسم ويتامين D در بدن مي شوند

از اين دسته دارويي به کورتيکواستروئيدها (کورتون ها) اشاره مي کنيم. اين داروها در درمان بيماري هاي روماتيسمي، آلرژي هاي مختلف، بيماري آديسون (کم کاري غدد فوق کليوي)، آسم، بيماري انسدادي مزمن ريه (برونشيت، آمفيزم)، پيوند اعضا، بيماري هاي پوستي مختلف، صدمات وارده به طناب نخاعي، بيماري هاي التهابي روده استفاده مي شوند که عبارتند از:

• پردنيزول (Prednisolone)

• متيل پردنيزولون (Methyl Prednisolone)

• استات ميتل پردنيزولون (Metyl Prednisolone Acetate)

• هيدرو کورتيزول (HydroCortidone)

• بتامتازون (Betamethasone)

• دگزامتازون (Dexanethasone)

• بکلومتازون (Beclometasone)

• فلودرو کورتيزون (Fludrocortisone)

• فلوتيکازون (Flutacasine)

5 - داروهايي که با اختلال در عملکرد آنزيم هاي دخيل در هضم و جذب چربي ها مانع جذب ويتامين دي و کلسيم و ايجاد پوکي استخوان مي شوند

اين داروها عموما جهت مقاصد کاهش وزن به کار مي روند. يکي از اين داروها داروي اورليستات (ونوستات) (Orlistat) است که در روده با آنزيم ليپاز روده اي که مسئول هضم و جذب چربي هاست باند مي شود و مانع از عمل اين آنزيم در روده مي گردد. در نتيجه هضم و جذب چربي ها و جذب ويتامين هاي محلول در چربي مثل ويتامن D و املاح مانند کلسيم کاهش مي يابد.

6 - داروهايي که از طريق افزايش دفع کلسيم از بدن باعث ايجاد پوکي استخوان مي گردند

داروهاي دسته ديورتيکها (نه همه آنها) مانند فوروزمايد (Furosemide) اين داروها از بازجذب کليوي کلسيم جلوگيري کرده و باعث دفع بيشتر کلسيم از بدن مي شوند و بدن با مکانيسم هاي هوشمند جهت کنترل سطح کلسيم خون جهت انجام اعمال حياتي بدن مبادرت به جذب کلسيم از استخوانها مي کند و ساختار استخوان ضعيف و غيرمستحکم مي گردد.

7 - تعدادي از داروها در دستگاه گوارش با کلسيم کمپلکس هاي نامحلول و غيرقابل جذب تشکيل مي دهند که مانع از جذب کلسيم مي شوند که از اين موارد مي توان به موارد زيرا اشاره کرد

- برخي از آنتي بيوتيک ها:

* سيپروفلوکساسين (Ciprofloxacin)

* داکسي سايکلين (Doxycycline

* تتراسايکلين (Tetracycline)

* اريترومايسين (Erythromycin)

* جمي فلوکساسين (Gemifloxacin)

* افلوکساسين (Ofloxacin)

- داروهاي کمپلکس دهنده که براي درمان مسموميت با جيوه، سرب و آرسنيک و ساير مقاصد درماني مثل آرتريت روماتوئيد مانند داروي دي پني سيلامين (D- Penicillamine)

منبع : ماهنامه دنياي سلامت