بزرگنمايي:

علل، علايم و درمان سرطان کولورکتال

سرطان کولورکتال بيماري است که در صورت تشخيص زود هنگام، بسيار قابل درمان است. زماني که سلولهاي غير طبيعي و ناهنجار در آستر داخلي روده بزرگ (که کولون نيز ناميده ميشود) و يا راست روده (رکتوم) رشد ميکنند، سرطان کولورکتال ايجاد ميشود. اين سرطان هم در مردان و هم زنان اتفاق مي افتد و دومين عامل مرگ ناشي از سرطان در ايالات متحده است.

سرطان کولورکتال اغلب به صورت پوليپ شروع ميشود. پوليپ زايده اي بي خطر است که در داخل روده ها ايجاد ميشود. دو نوع متداول پوليپ روده شامل ادنوما (adenomas ) و هايپر پلاستيک (hyperplastic ) است. اين پوليپها زماني تشکيل ميشوند که در رشد سلولها و ترميم آستر داخلي روده بزرگ (کولون) مشکل ايجاد ميشود. بيشتر پوليپها بي خطر مي مانند اما برخي از آنها ممکن است سرطاني شوند. برداشتن زود هنگام پوليپ از سرطان کولورکتال جلوگيري مينمايد.

احتمال سرطان کولورکتال بستگي به سابقه خانوادگي و سبک زندگي شما دارد. فاکتورهايي که نميتوانيد کنترل کنيد عبارتند از:

- سن : بيشتر افراد مبتلا به سرطان کولورکتال بالاي 50 سال سن دارند
- پوليپها يا بيماري التهابي روده
- سابقه خانوادگي سرطان کولورکتال
- سابقه سرطان پستان يا تخمدان

شما ميتوانيد برخي فاکتورهايي که احتمال اين بيماري را افزايش ميدهند، کنترل کنيد. سعي کنيد از اين موارد اجتناب کنيد:

- رژيم غذايي مملو از گوشتهاي فراوري شده يا گوشت قرمز يا گوشتهايي که در دماهاي بالا پخته ميشوند
- چاقي (چربي زياد دور کمر)
- عدم ورزش کافي
- سيگار

سرطان کولورکتال علائم هشدار دهنده اوليه ندارد بنابراين بايد غربالگري انجام دهيد. تشخيص زود هنگام بيماري به معني احتمال زيادِ قابل درمان بودن آن است. اگر بيماري پيشرفته شود، ممکن است خون در مدفوع مشاهده کنيد يا در شکم خود درد احساس کنيد، عادات دفعتان تغيير کند (مثلا دچار يبوست يا اسهال شويد)، کاهش وزن يا خستگي بدون علت داشته باشيد. زماني که اين علائم پديدار ميشوند، تومور بزرگتر شده و درمان آن دشوارتر ميگردد.

آزمايشهاي غربالگري کليد پي بردن زود هنگام به وجود سرطان کولورکتال است. از سن 50 سالگي بايد آزمايش کولونوسکپي انجام شود و بيشتر افراد هر ده سال يک بار بايد آن را تکرار نمايند. در کولونوسکوپي با استفاده از لوله اي که دوربين کوچکي در آن تعبيه شده، تمامي راست روده و روده بزرگ بررسي و مشاهده ميشود. کولونوسکوپي نه تنها تومورها را زود هنگام کشف ميکند، بلکه با برداشتن پوليپها، از سرطان کولورکتال پيشگيري مينمايد.

در يک نوع کولونوسکوپي از تصاوير سي تي اسکن استفاده ميشود تا مدل سه بعدي از روده ايجاد شود. به اين روش کولونوسکوپي مجازي ميگويند که ميتواند پوليپ يا هر گونه مشکل ديگري در روده را بدون وارد کردن لوله کولونوسکوپي و دوربين به بدن، تشخيص دهد. بزرگترين ايراد اين روش اين است که اگر پوليپي در روده تان وجود داشته باشد، بايد کولونوسکوپي واقعي انجام دهيد تا آن را برداريد. پزشک ممکن است هر 5 سال يک بار کولونوسکوپي مجازي را توصيه کند.

پرتوي ايکس باريوم انما به پزشک امکان ميدهد به داخل روده بزرگ و راست روده نظر اجمالي داشته باشد. اين راه روش ديگري براي پيدا کردن پوليپها، تومور يا هر گونه تغييرات در روده ها است. در اين روش نيز همانند کولونوسکوپي مجازي، پزشک هر گونه ناهنجاري را با کولونوسکوپي واقعي بايد پيگيري کند. ممکن است پزشک به شما توصيه کند هر 5 سال يک بار باريوم انما انجام دهيد.

به جاي کولونوسکوپي ممکن است پزشک روش سيگموئيدوسکوپي انعطاف پذير را به شما توصيه نمايد. در اين آزمايش از لوله بلند و باريکي استفاده ميشود تا راست روده و بخش انتهاي روده بزرگ مشاهده شود. اين لوله دوربين و يک لامپ کوچکي در خود دارد که پوليپها و تومورها را نشان ميدهد. اگر پزشک تشخيص دهد اين روش براي شما مناسب است، بايد هر 5 سال يکبار آن را تکرار کنيد.

آزمايش خون مخفي در مدفوع و ايمني شيميايي مدفوع ميتواند مشخص کند آيا خوني در مدفوع شما وجود دارد يا نه. وجود خون در مدفوع ميتواند نشانه سرطان باشد. شما نمونه مدفوع خود را به پزشک ارائه ميکنيد تا مطالعات روي آن انجام شود. ميتوانيد اين آزمايش را در سالهايي که کولونوسکوپي يا سيگموئيدوسکوپي نداشته ايد، انجام دهيد. اگر پزشک تشخيص دهد که يکي از اين آزمايشهاي خون در مدفوع براي شما مناسب است، بايد هر سال آن را تکرار کنيد.

يک آزمايش جديد به نام کولوگاردCologuard به دنبال خون يا هر گونه دي ان اي مشکوک در نمونه مدفوع ميگردد. اين تست دقت بسيار بالايي در کشف سرطان کولون دارد اما اگر اين بيماري را در شما تشخيص دهد، باز هم نياز به کولونوسکوپي براي پيگيري بيماري و درمان خواهيد داشت. کولوگارد نميتواند جاي کولونوسکوپي را بگيرد و شيوه بسيار جديدي است که هنوز موسسه خدمات پيشگيرانه ( Preventive Services Task Force ) امريکا براي آن دستور العملي ارائه نکرده است.

اگر آزمايشي نشان دهنده احتمال وجود تومور باشد، قدم بعدي بيوپسي (نمونه برداري) است. در حين کولونوسکوپي پزشک پوليپها را برداشته و نمونه بافتي از هر بخش از کولون که مشکوک به نظر ميرسد، ميگيرد. سپس متخصصان بافت را زير ميکروسکوپ بررسي ميکنند تا ببينند سرطاني است يا خير.

متخصصان همه سرطانهايي را که شناسايي ميکنند، مرحله بندي ميکنند تا مشخص شود سرطان چقدر گسترش پيدا کرده است. مراحل بالاتر به معني جدي تر شدن سرطان است. اندازه تومور هميشه مهم نيست. مرحله بندي همچنين کمک ميکند پزشک بهتر تصميم بگيرد چه نوع درماني براي شما مناسب است.

مرحله صفر: سرطان تنها در داخلي ترين لايه آستر راست روده يا روده بزرگ قرار دارد.
مرحله 1: سرطان به لايه عضلاني راست روده يا روده بزرگ رشد کرده است.
مرحله 2: سرطان به لايه بيروني راست روده يا روده بزرگ رشد کرده است.
مرحله 3: سرطان به يک يا دو گره لنفاوي در آن ناحيه گسترش يافته است.
مرحله 4: سرطان به بخشهاي ديگر بدن مانند کبد، ريه يا استخوانها گسترش يافته است.

چشم انداز بهبودي از سرطان بستگي به مرحله سرطان دارد. ميزان نجات 5 ساله به اين معني است که چند درصد از افراد پس از تشخيص بيماري، 5 سال يا بيشتر زنده مانده اند. در مرحله 1 سرطان کلورکتال 74% از افراد 5 سال يا بيشتر زنده مي مانند اما در مرحله 4 ميزان نجات 5 ساله تنها 6% است.

جراحي نرخ درمان قطعي بسيار بالايي در مراحله اوليه سرطان کلورکتال دارد. در کل پزشک در مراحل آخر بيماري، تومور و بافتهاي پيرامون آن را بر ميدارد. اگر تومور بزرگ باشد، پزشک ممکن است بخواهد قطعه کامل روده بزرگ يا راست روده را بردارد. اگر سرطان بر کبد، ريه ها يا اندامهاي ديگر نفوذ کرده باشد، احتمالا جراحي نتيجه اي نخواهد داشت اما ممکن است علائم را کاهش دهد.

سرطان کولورکتال حتي زماني که به گره هاي لنفي گسترش يافته است (مرحله سه) هنوز نيز ممکن است بتوان آن را درمان کرد. درمان معمولا شامل جراحي، پرتو درماني و شيمي درماني است. اگر سرطان بازگردد يا به اندامهاي ديگر گسترش يابد، احتمالا درمان آن سخت تر خواهد بود اما پرتو درماني و شيمي درماني علائم را کاهش داده و کمک ميکنند طول عمر بيشتري داشته باشيد.

داروهاي جديدتر شيمي درماني کمتر از گذشته احساس ناخوشي ايجاد ميکنند. همچنين داروهايي وجود دارند که کمک ميکنند تهوع خود را کنترل کنيد.

در روش ريشه کني با امواج راديويي از گرماي شديد براي سوزاندن تومور استفاده ميشود. پزشک به کمک سي تي اسکن يک ابزار سوزن مانند را وارد تومور کرده و تومور و نواحي اطراف آن را ميسوزاند. اين روش ممکن است برخي از تومورهايي را که از طريق جراحي نميتوان برداشت (مانند تومور کبد) از بين ببرد. شيمي درماني ميتواند با اين روش همراه باشد.

براي کاهش چشمگير احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال ميتوانيد اقداماتي انجام دهيد. برنامه غذايي مغذي و سالم داشته باشيد، ورزش کافي انجام دهيد و چربي بدن خود را کنترل کنيد. اين عادات سالم تا 45% احتمال سرطان کلورکتال را کاهش ميدهند. انجمن سرطان امريکا توصيه ميکند رژيم غذايي تان سبزيجات و ميوه هاي زيادي را شامل شود و گوشت قرمز و فراوري شده در آن بسيار کم باشد و به جاي غلات تصفيه شده از غلات کامل استفاده شود. اين کار کمک ميکند وزن سالم نيز داشته باشيد.

بزرگسالاني که پرتحرک هستند سلاح قدرتمندي در مقابل سرطان کولورکتال دارند. در مطالعه اي مشخص شد افراد پرتحرک 24% کمتر از افراد کم تحرک به اين سرطان مبتلا ميشوند و فرقي نميکند اين فعاليت به واسطه کار باشد يا بازي. انجمن سرطان امريکا توصيه ميکند 5 روز يا بيشتر حداقل به مدت 30 دقيقه در روز ورزش کنيد. ورزشهاي شديدتر در زمان کمتر (20 دقيقه 3 تا 4 روز در هفته) فوايد بيشتري دارند.

منبع: سيمرغ