بزرگنمايي:

چه خبر - رعايت نکردن استاندارد و نزديکي به گسل مهمترين دلايل تخريب سازه‌ها

دکتر مهدي زارع، استاد پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا با اشاره به مطالعات ميداني انجام شده در مناطق زلزله‌زده استان کرمانشاه، گفت: در اين سفر مطالعاتي، از شمال ناحيه زلزله‌زده يعني از جوانرود به سمت پهنه کانوني زلزله در شهرک ازگله و سپس روستاي امام عباس، روستاي کوئيک و در نهايت شهر سرپل ذهاب بازديد کرديم.
وي ادامه داد: بر اساس يافته‌هاي به دست آمده از اين مطالعات به‌نظر مي‌آيد ساختمان‌هايي که حداقل‌هاي مهندسي را رعايت کرده بودند، سالم مانده يا آسيب کمي ديده‌اند.
گسترش خرابي‌ها به‌ويژه در مسکن مهر سرپل ذهاب و ساير ساختمان‌هاي تازه‌ساز به دليل کيفيت بد ساخت اين بناها مشاهده مي‌شود.
زارع با تاکيد بر اينکه گسترش خرابي‌ها به‌ويژه در مسکن مهر سرپل ذهاب و ساير ساختمان‌هاي تازه‌ساز مشاهده مي‌شود، خاطرنشان کرد: اين سازه‌ها علاوه بر اينکه در معرض يک زلزله شديد با بزرگاي 7.3 و در نزديکي پهنه گسل اصلي قرار گرفته‌اند، با کيفيت بد ساخت اين بناها مواجه هستند.
استاد پژوهشگاه بين‌المللي زلزله و مهندسي زلزله با ابراز تأسف از اينکه کيفيت بد مسکن مهر مجددا خود را در زلزله کرمانشاه نشان داد، اضافه کرد: در زلزله‌هاي سال‌هاي ١٣٩١ و ١٣٩٣ ورزقان نيز دو تجربه تلخ قبلي ما از عملکرد واحدهاي مسکن مهر بوده‌اند.
به گفته وي، حدود 100 نفر از ٢٥٠ کشته‌ شده شهر سرپل ذهاب، مربوط به ساکنان مسکن مهر است و بقيه در ساير بناهاي بعضا نوساز ويران‌شده جان خود را از دست داده‌اند.
زارع با بيان اينکه علاوه بر کيفيت بد ساخت، گسترش تخريب به محل ساختمان‌ها نيز بستگي دارد
علاوه بر کيفيت بد ساخت، گسترش تخريب به محل ساختمان‌ها نيز بستگي دارد.
، يادآور شد: واحدهايي که در سرپل ذهاب آسيب جدي ديده‌اند، روي زمين‌هاي کشاورزي با خاک نرم ساخته شده‌اند و به‌نظر مي‌رسد اثر تشديد خاک نرم و سطح بالاي آب زيرزميني باعث شده شدت امواج در سطح زمين بيشتر شده و اين بناها خسارت بيشتري را متحمل شوند.
اين محقق مهندسي زلزله عامل ديگر تخريب سرپل ذهاب را نزديک بودن منطقه به گسل و ايجاد مؤلفه حرکت شديد عمود بر گسل
عامل ديگر تخريب سرپل ذهاب نزديک بودن منطقه به گسل و ايجاد مؤلفه حرکت شديد عمود بر گسل است.
ذکر کرد و افزود: به اين معنا که به ‌نظر مي‌رسد راستاي گسترش گسيختگي گسله از کانون به سمت سرپل ذهاب بوده که باعث ايجاد يک جابه‌جايي جدي و شديد (در راستاي شرقي- غربي) عمود بر گسل (با روند تقريبا شمالي- جنوبي) شده است و اين پديده‌اي است که به آن «جهت‌پذيري» مي‌گوييم.
وي بي‌کيفيت‌بودن ساختمان‌ها، هم در مسکن مهر و هم در ساختمان‌هاي نوساز ديگر و همچنين ساختمان‌هاي روستايي ضعيف و فرسوده را در کنار اثر خاک نرم و پديده جهت‌پذيري در تخريب اين سازه‌ها مهم دانست.
عضو هيات علمي پژوهشگاه بين‌المللي زلزله جهت‌پذيري را فاکتور مهم ديگري براي مشاهده بيشترين خرابي شديد در نزديکي پهنه گسله دانست و گفت: اثر توپوگرافي در روستاهايي که در لبه ارتفاعات يا روي تپه‌ها قرار دارند، از دلايل خرابي‌هاي نسبتا گسترده‌تر، به‌ويژه در روستاهاي امام عباس کوئيک در شمال سرپل ذهاب بوده‌ است.
وي اثرات توپوگرافي را تشديد امواج لرزه‌اي در زلزله در لبه‌هاي قله‌ها و پاشنه‌هاي تپه‌ها و دره‌ها عنوان کرد.
زارع خاطرنشان کرد: در اثر اين زمين‌لرزه زمين ‌لغزش‌هاي متعددي در منطقه رخ داده‌ است و مهمترين و بزرگترين لغزش احتمالا در مله (Meleh) کبود در 5 ‌کيلومتري شمال سرپل ذهاب رخ داده که در حدود 5 کيلومتر پهنا و حدود 2 کيلومتر طول (در مسير لغزش در دامنه کوه به‌سوي غرب) حجم عظيمي سنگ و خاک و واريزه و مواد دامنه‌اي جابه‌جا شده‌اند.
در اين زلزله 7.3 ريشتري اگر استانداردهاي حداقلي در ساخت رعايت مي‌شد، ميزان تلفات به کمتر از ٥٠ نفر مي‌رسيد و در نهايت عملا کسي نبايد در چنين رخدادي کشته مي‌شد.
وي ادامه داد: روستاي مله کبود درست در پاي پنجه اين لغزش قرار گرفته، ولي ظاهرا آسيب جدي ناشي از ايجاد ترک و گسيختگي مربوط به لغزش نديده است.
زارع علت اوليه بروز خسارت و خرابي در زلزله‌اي با بزرگاي 7.3 را وجود زمين‌ساخت فعال و قرارگيري پهنه رومرکزي در پهنه گسله زمين‌لرزه‌اي ذکر کرد و افزود: اين زلزله با بزرگاي ٧.٣ و در عمق ٢٣ کيلومتري رخ داده است و اگر استانداردهاي حداقلي در ساخت رعايت مي‌شد، ميزان تلفات به کمتر از ٥٠ نفر مي‌رسيد و در نهايت عملا کسي نبايد در چنين رخدادي کشته مي‌شد.
وي با اشاره به وضعيت امدادرساني به مناطق زلزله‌زده، اظهار کرد: ساختار مديريت بحران در کشور شامل نيروهاي دولتي و مردمي، براي رويداد زمين‌لرزه‌هايي اين‌چنين حتي در شهر مرزي مانند سرپل ذهاب و حتي با جمعيت تحت‌تأثير بسيار محدود آمادگي ندارد
ساختار مديريت بحران در کشور براي رويداد زمين‌لرزه‌هايي اين‌چنين حتي در شهر مرزي مانند سرپل ذهاب و حتي با جمعيت تحت‌تأثير بسيار محدود، آمادگي ندارد.
و در عين‌حال بايد از ايفاي نقش مؤثر و منظم نيروهاي انتظامي و هلال‌احمر به نيکي ياد کرد.
به گفته اين محقق، يکي از اولويت‌هاي مهم، بهداشت محل‌هاي آسيب‌ديده است؛ چراکه سوزاندن زباله‌ها يا دپوي آنها در کنار محل‌هاي اسکان اضطراري، هم صحنه‌هاي تأسف‌باري ايجاد کرده و هم سلامت مردم زلزله‌زده را تهديد مي‌کند.
زارع در عين حال تاکيد کرد: ارزيابي تفصيلي از منطقه زلزله‌زده ازگله سرپل ذهاب، به زمان بيشتري نياز دارد.
بهداشت محل‌هاي آسيب‌ديده يکي از اولويت‌هاي مهم است.

منبع: isna.ir