بزرگنمايي:

چه خبر - 5 مدل عکس از فرزندتان که نبايد در شبکه هاي اجتماعي پخش کنيد

کودک نخستين تجربه دندان درآوردن، نخستين گام برداشتن، نخستين تجربه استخر رفتن، آفتاب گرفتن، مهماني رفتن، حمام رفتن، از پوشک گرفته شدن و بسياري تجربيات ديگر از اين قبيل را نه‌تنها با فاميل بلکه گاه با هزاران فالورر که هيچ آشنايي با آنها ندارد، در ميان مي‌گذارد. پدر و مادر در پي اين تصويربرداري و اشتراک‌گذاري بيشتر از قبل موردتوجه قرار مي‌گيرند و کودک روزبه‌روز از داشتن حريم خصوصي محروم‌تر مي‌شود. تصور کنيد همان کودکي که جزيي‌ترين تجربه‌هاي روزانه‌اش به لطف پدر و مادر در صفحات مجازي پخش شده است، در آينده بخواهد مسئوليت اجتماعي مهمي را برعهده گيرد، آيا اين تصاوير پخش‌شده مي‌تواند بر آينده شغلي او تاثير منفي بگذارد؟ آيا کودک يا کودکاني همانند او از پخش‌شدن خصوصي‌ترين تجربيات زندگي‌شان در فضاي مجازي راضي هستند؟ آيا اين کودکان نبايد اجازه تصميم‌گيري براي اندازه حريم شخصي‌شان را داشته باشند.

آدم‌ها در زندگي خود حريم‌هايي دارند که تنها افراد خاصي را به آن راه مي‌دهند. اين حريم‌هاي متفاوت در بين افراد مختلف با فرهنگ، جنس و نژاد مختلف متفاوت است و اين حريم در افراد مختلف داراي دامنه‌هاي متفاوت است. برخي معتقدند حريم شخصي همانند يک حباب فرضي است که همه افراد اجازه واردشدن به آن را ندارند و در صورت ورود افراد متفاوت به اين حريم، حباب‌ مي‌ترکد و ديگر حريم شخصي معنا و مفهوم خود را از دست مي‌دهد. شايد به جرأت بتوان گفت که در همه جوامع حريم شخصي از اهميت بالايي برخوردار است و در قوانين کشورهاي مختلف به‌کرات به موضوع حريم خصوصي و شخصي اشاره شده است.

در موضوع حريم خصوصي آنچه اهميت دارد، تصميم فرد براي داشتن يک حريم و حد و حدود شخصي براي خود است، اما در رابطه با موضوع حريم شخصي کودکان عدم‌آگاهي آنان از اين نوع حريم و نيز عدم‌درک و تصميم‌گيري آنان براي حفظ اين حريم توسط ديگران مورد توجه است. در نخستين گام بايد والدين خود را ملزم به رعايت حريم کودکان خود کنند و در گام دوم اين مفهوم را از زماني که کودک قادر به درک درست اين موضوع مي‌شود، به او آموزش دهند. متاسفانه بسياري از والدين به فرزند خود به‌ عنوان جزيي از وجود خود نگاه مي‌کنند و چون سرپرستي او را برعهده دارند به سختي مي‌توانند کودک را فردي مستقل در نظر گيرند، در نتيجه حقوق و حريم او را رعايت نمي‌کنند.

موضوع حريم شخصي کودکان بسيار گسترده است. موضوعي که در ابتدا بايد کودک را نسبت به آن آگاه کرد اما آنچه در سال‌هاي اخير مورد توجه بسياري از روان‌شناسان و جامعه‌شناسان قرار گرفته است، حريم شخصي کودکان در فضاي مجازي است. کودکاني که ابتدايي‌ترين تجربيات زندگي خود را به لطف اينترنت در اختيار هزاران و گاه ميليون‌ها کاربر اينترنتي قرار مي‌دهند. کودکاني که فيلم‌ها و عکس‌هايشان در موبايل‌هاي افراد غريبه دست‌به‌دست مي‌شود، کودکاني که قادر به دفاع از حقوق خود نيستند و اين امر باعث مي‌شود در اين زمينه مظلوم واقع شوند و حق‌شان پايمال شود. رعايت حريم خصوصي در فضاي مجازي به‌خودي‌خود بسيار دشوار و گاه غيرقابل کنترل است، حال در اين فضاي ناامن و غيرقابل کنترل انتشار تصاوير کودکان چه عواقبي را براي آنان و خانواده‌هايشان به دنبال خواهد داشت.

چندي پيش مطالعه‌اي در ايالات متحده انجام گرفت که نتايج آن بيانگر اين است که از بين ٢هزار والديني که در اين مطالعه شرکت کردند، ٦٣درصد از آنها از فيس‌بوک استفاده مي‌کنند که ٩٧درصد بيان کردند عکس‌هاي فرزندشان را در فضاي مجازي ارسال مي‌کنند و ٤٦درصد از آنها روزانه از فرزندان‌شان فيلم به اشتراک مي‌گذارند. بسياري از آنها هدف‌شان از ارسال عکس و فيلم از کودکان‌شان را اشتراک‌گذاري رشد و توسعه فرزندان‌شان با والدين ديگر بيان کرده‌اند، به عبارتي ميل به نشان‌دادن پيشرفت فرزند در زندگي موجب مي‌شود والدين به انتشار جزيي‌ترين اتفاقات روزانه در زندگي فرزند خود تمايل داشته باشند. اما متاسفانه نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد تنها يک‌چهارم از والدين براي پيشگيري از سوءاستفاده به بخش تنظيمات شبکه‌هاي اجتماعي مراجعه مي‌کنند تا فقط دوستان و آشنايان‌شان بتوانند اين تصاوير را مشاهده کنند و بقيه والدين يا از اين تنظيمات آگاهي ندارند يا معتقدند انتشار اين تصاوير نمي‌تواند خطري براي فرزندان آنها به همراه داشته باشد. تحقيق ديگري در انگلستان نشان مي‌دهد که والدين معمولي به‌طور ميانگين هزارعکس از کودکان خود را قبل از پنج سالگي در فضاي مجازي به اشتراک مي‌گذارند که از اين بين بيش از نيمي از اين عکس‌ها در فيس‌بوک ارسال مي‌شوند، درحالي‌که باقي‌مانده‌ها در توييتر، اينستاگرام و ساير سايت‌ها ارسال مي‌شوند. همچنين تقريبا يک‌پنجم از والدين هيچ اطلاعي از تنظيمات حريم خصوصي ندارند و کمتر از نيمي از والدين مورد بررسي حتي نمي‌دانند که عکس‌هاي کودکان‌شان اغلب حاوي اطلاعاتي درباره مکاني است که عکس در آن گرفته شده است.
سيما حقيقي، روانشناس کودک مي‌گويد: «ذات فضاي مجازي با پنهان بودن و پنهان ماندن در دنيايي از اطلاعات مخفي گره خورده است، فردي در آن سر دنيا پشت دستگاه رايانه خود نشسته يا گوشي و تبلت خود را در دست گرفته و با ديگري ناشناس در اين سر دنيا آشنا مي‌شود و آگاهانه اطلاعات درست و نادرستي در اختيار طرف مقابل مي‌گذارد. خود را پسر معرفي مي‌کند يا فردي اروپايي اما دختري است از چند محله آن طرف‌تر. اين‌گونه است که فضاي مجازي فرصت آزمودن صحت و سقم گفتار و رفتار ديگري را از ما مي‌گيرد و ما را در ورطه‌اي از هزاران سوال گرفتار مي‌کند. اما در همين دنياي پر سوال و غيرشفاف عده‌اي پيدا مي‌شوند که اطلاعات واقعي و حقيقي فرزندان‌شان را بي‌کم‌وکاست در اختيار ديگران مي‌گذارند بي آن‌که کودک از اين همه مورد اقبال قرار گرفتن آگاهي داشته باشد و اين امر چيزي نيست جز تجاوز به حريم شخصي کودک».

حقيقي معتقد است: «پخش‌ کردن عکس و فيلم‌هاي کودکان در فضاي مجازي و نشان دادن نخستين تجربيات آنها به همراه اشتباهات و سرزنش‌ها گاه سبب مي‌شود کودکان با ديدن اين عکس‌ها و فيلم‌ها در آينده احساس حقارت کنند. بسياري از ما با ديدن فيلم‌هايي از چند‌سال قبل در جمع اقوام و دوستان احساس خجالت مي‌کنيم، حال تصور کنيد اين تصاوير به دفعات زياد در بين افراد ناشناس پخش شود، اين امر نه‌تنها احساس مثبت و خوبي در کودک ايجاد نمي‌کند، بلکه کودک در رابطه با اين موضوع والدين خود را مقصر مي‌داند. بسياري از پدر و مادرها تصاوير فرزندان‌شان را به قصد افزايش دنبال‌کننده در فضاي مجازي و کسب درآمد پخش مي‌کنند که اگر اين پخش‌شدن تصاوير با منافع مادي همراه باشد، کودک علاوه بر احساس حقارت، احساس مورد سوءاستفاده قرار گرفتن نيز پيدا خواهد کرد. گاه مشهورشدن کودکان در فضاي مجازي موجب مي‌شود آنها فشار روحي زيادي را تحمل کنند، چراکه شهرت به‌خودي‌خود براي بسياري از افراد حتي افراد بالغ نيز داراي فشار رواني زياد و غيرقابل تحمل است. اين‌که فرد بتواند براي خود حريم شخصي مشخصي تعريف کند، کار سختي است، چون ديدگاه افراد با هم متفاوت است و شايد آن چيزي که براي ما جزو حريم شخصي است براي فرزند ما يا نسل آينده موضوعي عمومي باشد. چون بچه‌ها قادر به تصميم‌گيري در اين زمينه نيستند بهتر است والدين تا زماني که فرزندان‌شان قدرت تصميم‌گيري در رابطه با اين موضوع را پيدا نکرده‌اند، عموم مسائل را براي آنها به صورت شخصي حفظ کنند.» او مي‌افزايد: «پدر و مادر با رعايت ضوابط خاص و توجه به حريم خصوصي کودکان مي‌توانند تصاوير آنها را در فضاي مجازي با دوستان خود به اشتراک بگذارند. اما بهتر است پنج نوع عکس را هيچ‌وقت از کودکان خود پخش نکنند.

اين تصاوير عبارتند از

گاهي‌ اوقات والدين براي ثبت تصاوير کودک خود از دنياي واقعي غافل مي‌شوند. بارها اتفاق افتاده کودک روي يک ميز بلند نشسته و درحال شيطنت است و پدر يا مادر بي‌توجه به خطري که کودک را تهديد مي‌کند در فکر عکس گرفتن از کودک است، در حقيقت تلاش براي ثبت اين نوع تصاوير، کودک را در موقعيت خطر قرار مي‌دهد که شايد عواقب غيرقابل جبراني در انتظار او باشد.

عکس‌ها و فيلم‌هايي که در آن کودک احساس ناتواني مي‌کند يا با اسامي مستعار احمقانه خطاب مي‌شود را هرگز در فضاي مجازي و موازي به اشتراک نگذاريد. ثبت اين خاطرات و در موقعيت بدتر، انتشار اين تصاوير کودک را در آينده نزديک دچار افسردگي، حقارت و عصبي بودن مي‌کند.

توجه داشته باشيد، تصاويري که شما به‌صورت آنلاين انتشار مي‌دهيد ممکن است براي هميشه در کامپيوتر، موبايل يا تبلت ديگران ذخيره شود و در آينده افراد زيادي مي‌توانند از اين طريق کودک شما را مورد تمسخر يا سوءاستفاده قرار دهند. در حقيقت افراد مي‌توانند از اطلاعات شما براي اهداف متفاوت و غير از آنچه درنظر گرفته شده استفاده کنند.

اگر تصميم گرفتيد عکس‌هاي دسته‌جمعي فرزندان خود در پارک، مدرسه يا مهدکودک را به صورت آنلاين به اشتراک بگذاريد، عالي است اما در نظر داشته باشيد که همه والدين از اين کار احساس رضايت نمي‌کنند و قبل از انتشار اين تصاوير از والدين کودکان ديگر اجازه بگيريد.

هرگز عکس‌ها و تصاوير کودک خود با ذکر نام و نام‌خانوادگي کامل، آدرس محل زندگي و موقعيتي که کودک در آن زندگي مي‌کند منتشر نکنيد. بهتر است تا جايي که مي‌توانيد و براي شما مقدور است از انتشار تصاوير کودکان خود در فضاهاي مجازي خودداري کنيد و درصورت انتشار به بخش تنظيمات شبکه‌هاي اجتماعي آگاهي پيدا کنيد و مطمئن شويد که فقط دوستان و آشنايان به اين تصاوير دسترسي داشته باشند و در غيراين‌صورت از انتشار جزييات زندگي کودک و تصاويري که مي‌تواند آينده کودک شما را تحت‌الشعاع قرار دهد، خودداري کنيد.»

منبع : روزنامه شهروند