بزرگنمايي:

چه خبر - ويتامين K چيست؟

ويتامين K در سال 1929 به عنوان يک ماده مغذي ضروري براي انعقاد خون ( لخته شدن خون ) کشف شد. سابقه شناخت ويتامين K به کشف اوليه و معرفي آن که در يک مجله علمي آلماني به اسم " ويتامين انعقاد Koagulationsvitamin " بر مي گردد. همچنين کشف آن توسط دندانپزشک کارکشته به نام وستون پرايس Weston Price، که در اوايل قرن 20 براي مطالعه روي رژيم غذايي و بيماري ها در جمعيت هاي مختلف به دور دنيا سفر مي کرد.

او متوجه شد که رژيم غذايي غير صنعتي با مقادير بالاي مواد مغذي ناشناخته ظاهرا مي تواند جلوي پوسيدگي مزمن دندان ها را بگيرد.او اين ماده مغذي ناشناخته را به عنوان فعال کننده X معرفي کرد، ولي در حال حاضر مشخص شده که به خاطر وجود ويتامين K2 بوده است.

- K1 ( فيلوکينون phylloquinone ) که در خوراکي هاي گياهي مانند برگ هاي سبز يافت مي شود.

- ويتامين K2 ( مناکينون menaquinone ) در خوراکي هاي حيواني و تخمير شده پيدا مي شود.

MK-4

MK-7

جمع بندي:

در ابتدا ويتامين K به عنوان ماده مغذي موثر در لخته شدن خون کشف شد و ويتامين K به 2 شکل به نام هاي ،K1 ( در گياهان ) و K2 ( در خوراکي هاي حيواني ) وجود دارد.

کلسيم يک ماده معدني بسيار مهم است.نقش آن در بدن بيشتر از ساخت ساختمان هاي استخوان و دندان بوده و نقشي حياتي در انواع فرآيندهاي بيولوژيکي (فرايندهاي حياتي براي زنده ماندن و زندگي کردن يک موجود زنده) ايفا مي کند.عملکرد اصلي ويتامين K، اصلاح (تغيير يا تعديل دادن)پروتئين ها براي توانايي اتصال به کلسيم است. به اين ترتيب اين ويتامين " فعال کننده " خواص اتصال دهنده کلسيم به پروتئين است.

با اين حال ... نقش ويتامين K1 و K2 کاملا متفاوت بوده و در بسياري موا

رد حس مي کنيد که بايد آن ها را به عنوان مواد مغذي جداگانه دسته بندي کنيد.ويتامين K1 عمدتا توسط کبد براي اتصال پروتئين به کلسيم به منظور انعقاد خون استفاده مي شود. در حالي که K2 براي فعال کردن پروتئين هاي تنظيم کننده در زمان اتمام کلسيم در خون، استفاده مي شود.

جمع بندي:

عملکرد اصلي ويتامين K فعال کردن خواص اتصال دهنده پروتئين به کلسيم است. K1 عمدتا در لخته شدن خون درگير است در حالي که K2 ميزان کلسيم خون را زماني که تمام شده تنظيم مي کند.

تجمع کلسيم در شريان هاي اطراف قلب عامل خطر مهمي در ابتلا به بيماري هاي قلبي است. به همين دليل، هر چيزي که اين تجمع کلسيم را کاهش دهد مي تواند به پيشگيري از بيماري هاي قلبي کمک کند.اين جاست که پاي ويتامين K2 به ميان مي آيد. با کمک به جلگيري از تجمع کلسيم در شريان ها.

در مطالعه روتردام Rotterdam study، افرادي که مصرف بالاي ويتامين K2 داشتند به ميزان 52 درصد کمتر دچار کلسيفيکاسيون calcification ( تجمع کلسيم در شريان ها ) شده اند و به ميزان 57 درصد خطر مرگ ناشي از بيماري هاي قلبي در آن ها در يک دوره 7 – 10 ساله کمتر بوده است.مطالعه ديگري که بر روي 16056 زن انجام شده، مشخص کرد که شرکت کنندگان با ميزان مصرف بالاي ويتامين K2 ريسک ابتلاي کمتري به بيماري هاي قلبي نشان داده اند. مصرف هر 10 ميکروگرم K2 در روز خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي را تا 9 درصد کاهش مي دهد.

قابل توجه است که ويتامين K1 در هيچ کدام از اين دو مطالعه مورد بررسي قرار نگرفته است. با اين حال ... در نظر داشته باشيد که مطالعات فوق به اصطلاح مشاهده اي بود و اثبات کننده علت و معلول نيست.متاسفانه چند آزمايش کنترل شده که با استفاده از نوع K1 انجام شده، بي اثر بوده است.بنابراين نياز است که مشاهدات کنترل شده طولاني مدت روي K2 و تاثير آن بر روي بيماري هاي قلبي انجام شود که مکانيسم بيولوژيکي قابل قبولي روي اثر آن انجام شده تا همبستگي اي قوي در مطالعات مشاهده اي پيدا شود.

ولي وجود اهميت اين ويتامين اغراق آميز نيست .. بيماري هاي قلبي عروقي شايع ترين علت مرگ در جهان است. اين بيماري در سال 2012 ، 14 ميليون نفر را به کام مرگ کشانده است.

جمع بندي:

مصرف بالاي مقادير ويتامين K2 با کاهش خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي در ارتباط است. به نظر مي رسد که اهميت ويتامين K1 در اين زمينه کمتر باشد.

پوکي استخوان Osteoporosis ( استخوان متخلخل ) يک مشکل شايع است.اين امر به ويژه در ميان زنان مسن شايع تر بوده و به شدت خطر شکستگي استخوان را افزايش مي دهد.

همان طور که در بالا ذکر شد، ويتامين K2 نقشي اساسي در متابوليسم کلسيم که ماده معدني اصلي استخوان هاست ايفا مي کند. ويتامين K2 فعاليت اتصال دهنده کلسيم به دو پروتئين به نام هاي ماتريکس جي ال اي (Matrix gla ) و استيو کلسين osteocalcin را که در ساخت و حفظ استخوان ها موثرند، فعال مي کنند.جالب توجه اينجاست که شواهد بسيار کمي از آزمايشات کنترل شده وجود دارد که ويتامين K2 داراي مزاياي عمده براي سلامت استخوان هاست.

يک آزمايش 3 ساله روي 244 زن يائسه نشان داد آن هايي که مکمل ويتامين K2 دريافت کرده اند کاهش تراکم معدني استخوان وابسته به سن در آن ها روند کند تري داشته است.مطالعات طولاني روي زنان ژاپني مزاياي مشابهي نشان داده است، اگرچه آنها از دوزهاي بسيار بالا استفاده مي کرده اند. از 13 آزمايش انجام شده فقط يکي در نشان دادن بهبود هاي قابل توجه شکست خورده است.

هفت آزمايش که در مورد شکستگي هاي استخواني انجام شده نشان داده ويتامين K2، شکستگي ستون فقرات را تا 60 درصد، شکستگي هاي لگن را تا 77 درصد و تمام شکستگي هاي غير مهره اي را تا 81 درصد، کاهش مي دهد.در راستاي اين يافته ها، ژاپني ها رسما مکمل ويتامين K را براي پيشگيري و درمان پوکي استخوان توصيه مي کنند. با اين حال برخي از محققان در اين زمينه قانع نشده اند. بررسي مجدد 2 مطالعه بزرگ نشان داده است که شواهد کافي براي توصيه مکمل ويتامين K براي اين منظور وجود ندارد.

جمع بندي:

ويتامين K2 نقش اساسي در سوخت و ساز استخوان ايفا مي کند و مطالعات نشان مي دهد که مي تواند منجر به جلوگيري از پوکي استخوان شده و به ترميم شکستگي هاي استخواني کمک کند.

پژوهشگران بر اين باورند که ويتامين K2 مي تواند روي بهداشت دهان و دندان تاثير گذار باشد. با اين حال مطالعات انساني که مستقيما اين نظريه را مورد آزمايش قرار داده باشد، وجود ندارد. بر اساس مطالعات حيواني و نقش ويتامين K2 در متابوليسم استخوان ها، منطقي است که فرض کنيم روي سلامت دندان ها هم تاثير گذار است.

يکي از پروتئين هاي اصلي تنظيم کننده بهداشت دهان و دندان، استئوکلسين osteocalcin است. همان پروتئيني که براي متابوليسم استخوان ها حياتي است و با ويتامين K2 فعال مي شود. استئو کلسين مکانيسمي را آغاز مي کند که سبب تحريک رشد عاج جديد مي شود که همان بافت کلسيفيه calcified زير ميناي دندان است.در اينجا علاوه بر ويتامين K2، ويتامين هاي A و D هم نقش مهمي ايفا مي کنند.

جمع بندي:

اعتقاد بر اين است که ويتامين K2 نقش مهمي در بهداشت دهان و دندان بازي مي کند اما در حال حاضر هيچ مطالعه انساني براي حمايت از اين نظريه وجود ندارد.

سرطان يکي از علل مرگ شايع در کشورهاي مختلف است.با اين که پزشکي مدرن راه هاي زيادي براي درمان آن پيدا کرده است ولي موارد جديد سرطان هنوز هم در حال افزايش است. بنابراين پيدا کردن استراتژي هاي پيشگيري از اهميت زيادي در اين زمينه برخوردار است.

جالب است بدانيد که مطالعات زيادي بر رابطه ويتامين K2 و انواع خاصي از سرطان ها انجام شده است. در دو کارآزمايي باليني مشخص شد که ويتامين K2، عود سرطان کبد را کاهش داده و مدت زمان زنده ماندن فرد بعد از ابتلا به سرطان را افزايش مي دهد.

در يک مطالعه مشاهده اي روي 11000 مرد، دريافتند که مقدار بالاي ويتامين K2 با کاهش 63 درصدي خطر سرطان پروستات در ارتباط است. ويتامين K1 تاثيري نداشته است.خوشبختانه در آينده اي نزديک مطالعات بهتري در اين زمينه انجام خواهد شد.

جمع بندي:

مشخص شده است که ويتامين K2 روي بهبود مبتلايان به سرطان کبد تاثير گذار است. همچنين مرداني که K2 بيشتري مصرف نموده اند با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات روبرو شده اند.

انسان مي تواند بخشي از ويتامين K1 را در بدن به ويتامين K2 تبديل کند. از آن جايي که مقدار ويتامين K1 در يک رژيم غذايي معمولي 10 برابر ويتامين K2 است پس اين فرايند تبديلي براي بدن بسيار مفيد است. با اين حال شواهد موجود نشان مي دهد که فرايند تبديل ناکارآمد است، چرا که بهره مندي از ويتامين K2 اي که از خوردن مستقيم دريافت مي کنيم خيلي بيشتر است.ضمن اين که ويتامين K2 توسط باکتري هاي روده در روده بزرگ هم توليد مي شود و شواهدي وجود دارد که مصرف زياد آنتي بيوتيک ها منجر به کمبود ويتامين K2 در بدن مي شود.

متاسفانه مصرف متوسط اين ماده مغذي فوق العاده مهم در رژيم غذايي مدرن کم است. ويتامين K2 عمدتان در غذاهاي حيواني و تخمير شده (يا غذاهاي زنده مانند ترشيجات)يافت مي شود که اغلب افراد زياد از آن ها مصرف نمي کنند.

منابع حيواني غني شامل محصولات لبني پرچرب گاوي که از علف تغذيه شده باشد، جگر و همچنين زرده تخم مرغ است.ويتامين K محلول در چربي است يعني محصولات لبني کم چرب و گوشت هاي بدون چربي حاوي مقدار بالايي از اين ويتامين نيستند.

خوراکي هاي حيواني حاوي زير گروه MK-4 هستند در حالي که خوراکي هاي تخمير شده مانند ترشي کلم، ناتو natto (يک غذاي سنتي ژاپني حاصل از تخمير سويا مي باشد) و ميسو miso (يا خمير سويا يک نوع مادهٔ غذايي است که از تخمير غلات به دست مي‌آيد) حاوي زير گروه هاي MK-5 و MK-14 اين ويتامين هستند.

اگر اين مواد غذايي در دسترس شما نيستند مي توانيد از مکمل هاي جايگزين آن ها استفاده کنيد.اگر مکمل ويتامين K2 را به همراه مکمل ويتامين دي D مصرف کنيد حتي مي توانيد بيشتر از مزاياي آن ها بهره مند شويد چرا که اين دو ويتامين داراي اثرات هم افزايي هستند.

من مقدار زيادي از لبنيات گرفته شده از حيوانات علف خوار و تخم مرغ مي خورم ولي هر روز صبح يک مکمل K2 هم استفاده مي کنم. گرچه براي اين مساله نياز به مطالعات بيشتري داريم ولي پژوهش هايي که در حال حاضر در مورد ويتامين K2 و سلامت انجام مي شود بسيار اميدوار کننده هستند. مصرف مناسب اين ويتامين مي تواند روي افزايش کيفيت بهبود زندگي بسياري از افراد تاثير گذار باشد.





منبع: سيمرغ