بزرگنمايي:

چه خبر - روزنامه قانون: سالي كه گذشت، همچون سال هاي ديگر مملو از خبرهاي حوادث بود كه در ميان آنها، خودكشي ها رنگ پررنگي را داشت. خودکشي عملي عمدي است که باعث مرگ فرد شود. خودکشي معمولا به علت يأس صورت مي‌گيرد که علت آن اغلب به اختلال رواني نظير افسردگي، اختلال دوقطبي، اسکيزوفرني، شکست عشقي اعتياد به الکل، يا سوء مصرف دارو نسبت داده مي‌شود و در سال 94 به دفعات تكرار شد. در اين ميان اما تن به خودكشي دادن دانش آموزان و البته خودكشي هاي پياپي در متروي تهران، برجسته تر از قبل خودنمايي كرد به گونه اي كه 94 را به سال خودكشي هاي پياپي تبديل كرد.



خودكشي هاي دانش آموزي در ايران در سال رو به پايان به 13 مورد رسيد و به طور ميانگين هر ماه خبر خودكشي دانش آموزان ، ذهن ها را متاثر از خود كرد. در خودكشي هاي دانش آموزي بايد توجه داشت كه مشکل نه مداد است نه پاک کن، نه نداشتن کيف است و نه داشتن کفش‌هاي پاره، مشکل نه لباس هاي مندرس دانش آموزي از خانواده‌اي تهي دست است و نه دوري و ناهمواري راهِ مدرسه؛ همه اين ها را مي توان با جشن عاطفه يا کمي همت از سوي مسئولان وزارت آموزش و پرورش حل کرد اما مشکل هيچ کدام از اين ها نيست. اين بار حکايت مرگ است. آن هم مرگ دانش‌آموزان. مرگي که نه با قضا و قَدَر بلکه به خواست خود دانش آموز شکل مي گيرد. اين بار مشکل خودکشيِ دانش‌آموزاني‌است که در نونهالي و نوجواناني تصميم مي‌گيرند به زندگي خود پايان دهند.

خودكشي در پايان امتحانات!

نخستين خودكشي دانش آموزي سال 94 در 30 خرداد ماه در تهران رخ داد و در اين حادثه تلخ، مجيد 14 ساله دانش‌آموز مدرسه نمونه دولتي تهران، به دليل مردود شدن در امتحانات پايان سال؛ با سيم برق خود را از تراس حلق‌آويز کرد و روز بعد به دليل آسيب مغزي جان سپرد.

پس از آن در 30 تير ماه و در استان آذربايجان غربي دختري 18 ساله، دانش‌آموز رشته تجربي در محله شهرک فرهنگيان شهرستان بوکان پس از اعلام نتيجه کنکور سراسري، قبول نشدن در دانشگاه، با پرت کردن خود از طبقه سوم خانه، به زندگي‌اش پايان داد.هنوز داغ اين دو خودكشي دانش آموزي با بازتاب هاي فراوان سرد نشده بود كه 14 شهريور در لرستان، امير دانش‌آموز 14 ساله يکي از مدارس لرستان، به دليل نمره پايين در درس رياضي و ترس از سرزنش شدن، با شليک گلوله به زندگي خود پايان داد.

پس از آن نيز 18 مهر در تهران، پريناز 13 ساله خود را از ميان نرده‌هاي پل عابر در شرق تهران به پايين پرتاب کرد و پس از برخورد با اتوبوس جان باخت. بر اساس اظهارات دوست اين دانش‌آموز، او پيش از خودکشي گفته بود از زندگي خسته شده‌ام.4 آبان 94 هم در آذربايجان غربي «هاوري.ق» دانش‌آموز 11 ساله، ساکن محله تاج‌الدين در شهرستان اشنويه، جلوي آينه خود را دار زد و جان سپرد. اين کودک، دو روز پس از ديدن فيلمي با مضمون خودکشي، دست به چنين اقدامي زده است.

آبان، ماه خودكشي هاي دانش آموزي

پس از اولين خودكشي دانش آموزي كه در آبان ماه 94 رخ داد، وقوع سه خودكشي پياپي ديگر نيز اين ماه را به پرخودكشي ترين ماه در ميان دانش آموزان تبديل كرد و خودكشي دانش آموزان بسيار جدي تر از گذشته مطرح شد. 7 آبان در تهران دانش‌آموز پنجم ابتدايي در محله خليج‌فارس تهران به وسيله روسري، خودش را از ميله بارفيکس حلق‌آويز کرد و جان سپرد؛ دليل اين خودکشي بيان نشد.17 آبان نيز در مازندران، «مهرشاد. ت» دانش‌آموز 14 ساله ساکن شهر «رستم‌کلا» خود را از پنکه سقفي خانه حلق‌آويز کرد و جان سپرد. در نامه مکتوبي که مهرشاد از خود به جا گذاشته، آمده: «فردا همه‌تان به مراسم تشييع جنازه‌ام بياييد».

27 آبان هم در خراسان جنوبي، دانش‌آموز 16 ساله مدرسه شبانه‌روزي شهيد مطهري، در آبيز شهرستان زير کوه که قبلا پدرش او را سرزنش کرده بود وقتي همه خواب بودند، خود را به نرده‌هاي پشت خوابگاه حلق‌آويز کرد و جان داد.پس از خودكشي هاي دنباله دار دانش آموزي در آبان ماه، 26 آذر ماه نيز در خراسان شمالي «سجاد. غ» 15 ساله، دانش‌آموز دوم دبيرستان يکي از مدارس شبانه‌روزي در روستاي کهنه جلگه مانه و سملقان به دليل احضار والدينش از سوي مدير مدرسه، خود را در آغل گوسفندان حلق‌آويز کرد و به زندگي خود پايان داد.

7 دي در يزد، «الف ـ ع» دانش‌آموز 13 ساله مدرسه نمونه دولتي بافق يزد به دليل افت تحصيلي، خود را به ميله بارفيکس اتاق حلق‌آويز کرد و جان سپرد و 19 دي در تهران، پسر 11 ساله‌اي با حلق‌آويز کردن خود از چارچوب در بالکن به وسيله روسري مادرش به زندگي خود پايان داد. به گفته او، اين دانش‌آموز که فصل امتحانات خود را مي‌گذراند، اضطراب شديدي داشت و وقتي در خانه تنها بوده، دست به چنين کاري زده است.



اما در 22 دي در يزد، اختلاف خانوادگي باعث خودکشي و مرگ دانش‌آموز دختر پايه نهم شد، او از آخرين طبقه آپارتمان خود را به پايين پرتاب کرد.طبق موارد اعلام شده که پيش از اين در يکي از روزنامه‌هاي سراسري منتشر شده بود، از 13 خودکشي رخ داده در سال تحصيلي جاري، چهار خودکشي در تهران، دو خودکشي در اروميه و دو مورد در يزد و مابقي خودکشي ها در لرستان، مازندران، خراسان جنوبي، خراسان شمالي و کرمانشاه رخ داده است.

همچنين از 13 خودکشي رخ داده، علت 6 خودکشي مرتبط با افت تحصيلي، عدم قبولي در امتحانات يا کنکور و احضار والدين به مدرسه بوده است، علت سه مورد از اين خودکشي ها، سرزنش والدين، خستگي از شرايط زندگي و ديدن فيلم در رابطه با خودکشي عنوان شده است و هنوز علت 4 مورد اعلام نشده است اما جدا از خودكشي هاي موفق دانش آموزان! در اين ميان هستند دانش آموزاني که اقدام به خودکشي مي کنند و خوشبختانه اين عمل‌شان موفقيت آميز نيست؛ اما در عين حال آمار اين اقدام‌ها در هيچ کجا هم ثبت نمي‌شود و کسي هم به آنها رسيدگي نمي کند. معلمي درباره مشاهداتش از خودکشي هاي ناموفق مي‌گويد: «پنجم ابتدايي بود، تمام سرش شکاف هايي حاصل از تيغ زدن بود.

معاون مدرسه هنگام تيغ زدن روي سر و صورتش پيدايش کرده بود، پانسمانش کرديم و خانواده اش را در جريان گذاشتيم». «آن يکي چهارم ابتدايي بود، مچ دستش را باند پيچيده بود، خودکشي ناموفقي داشته؛ از او مي پرسم چرا اين کار را انجام داده اي، مي گويد؛ خانواده ام به من بي توجه هستند مي خواهم اين‌گونه توجه شان را جلب کنم. مي گويد: دوستانم مي گويند اگر براي آن ها يک اتفاق بد بيفتد حتما خودکشي مي کنند».

هر بار که خبر خودکشي يکي از دانش آموزان منتشر مي‌شود، علت اين خودکشي‌ها مواردي چون مردود شدن در امتحانات پايان سال، ناکامي در کنکور سراسري، پايين بودن نمره دروس و ترس از سرزنش شدن، خستگي از زندگي، ديدن فيلم هايي با مضمون خودکشي، احضار والدين از سوي مدير مدرسه، افت تحصيلي، اضطراب شديد و اختلاف خانوادگي بيان مي شود.

سکوت مسئولان وزارت آموزش و پرورش

ساختار وزارت آموزش و پرورش دفتري با عنوان مراقبت در برابر آسيب هاي اجتماعي دارد که در مواردي مانند خودکشي مي تواند بيشترين حجم تاثيرگذاري را داشته باشد. اين در حالي‌است که اين دفتر در برابر آسيب‌هاي اجتماعي همواره در برابر معضلات و مشکلاتي اينچنيني سکوت کرده و با ايجاد فضايي امنيتي سعي در پنهان کردن اين واقعيت‌ها دارد.

عدم پاسخگويي مسئولان مربوطه به بهانه هاي مختلف خبرگزاري مهر را به انتشار گزارش، بدون درج نظرات اين مسئولان واداشت.در عين حال به نظر مي رسد، برکناري مديرکل امور تربيتي و مشاوره آموزش و پرورش طي چندماه گذشته و عدم جايگزيني شخصي در اين پست نيز تا حدودي در کم کاري در اين حوزه موثر باشد و همه اين موارد موجب شده تا همچنان بررسي دقيقي درباره علت رخ دادن خودکشي‌ها انجام نشود و بسياري از خانواده‌ها و حتي دانش آموزان راه حل مقابله با چنين مسائلي را ندانند.

در اين خصوص و به دنبال عدم پاسخگويي سريع کارشناسان وزارت آموزش و پرورش درباره علل و راهکارهاي حل اين معضل، به سراغِ يکي از جامعه شناسان رفتيم تا نظر او را در اين باره بدانيم.محمدعلي الستي، جامعه شناس مي‌گويد:‌ دوره‌اي را تجربه مي کنيم که زندگي نسل جديد از مسير طبيعي فاصله زيادي گرفته است. مسيري که نسل هاي پيشين طي کرده اند البته از نظر رفاه و تکنولوژي در شرايط بدتري قرار داشته اما آنان مسيري طبيعي را طي کردند و اين مسير طبيعي در روزگار امروز از کودکان و نوجوانان ما دريغ شده است.

دوران کودکي در حال حذف شدن است و فرزندان ما ناگهان پا به بزرگسالي مي گذارند.الستي تصريح مي‌کند: کودکان امروز به گونه‌اي بي حد و مرز به اطلاعات دسترسي دارند. ممکن است کودکان و نوجوانان ما خيلي از مسائل را متوجه شوند اما شرايط روحي متناسب را براي حل و هضم آن موضوع‌ها نداشته باشند.



حبس انفرادي براي کودکان

دوستي‌ها تغيير فاز داده است و خيلي سريع اتفاق مي‌افتد و سريع نيز قطع مي‌شود. بچه‌ها ياد مي‌گيرند در دوست داشتن همه چيز تنوع طلب باشند. دل بستگي و وابستگي‌هاي معنوي‌اي که بستر لازم را براي رشد فرزندان‌مان فراهم مي‌کند از او دريغ مي شود و در يک انبوه تنهايي به زندگي خود ادامه مي دهد. شايد اطراف کودکان‌مان شلوغ باشد اما آدم‌ها چندان ارتباطي با او ندارند.

در مدرسه با دوستان، اطرافيان و اعضاي خانواده ارتباط موثري ندارد و در تنهايي خود به سر مي برد و اين فضاهاي مجازي نيز به اين فضا دامن مي زند و فرد هنگامي که از محيط انساني خود جدا مي شود براي خود حبس انفرادي ايجاد مي کند. بالاترين عامل خودکشي در بين ملت ها، خودکشي کساني بوده که از محيط اجتماعي خود دور مانده اند.

زمينه هاي خودکشي در کودکان و نوجوانان معمولا اجتماعي و در محيط انساني است که به شکل هاي مختلف اتفاق مي افتد. در خانواده ها افراد دور هم هستند اما با هم نيستند و هر کسي سرگرم بازي با تلفن همراهش است و کمترين ارتباط کلامي‌اي را برقرار مي کنند. در وزارت آموزش و پرورش نيز کار گروهي نفي مي شود، تلاش کودک براي پيدا کردن جواب، اسمش تقلب ناميده مي شود. کيف مابين دانش آموزان در هنگام امتحانات مي گذارند تا آن ها نتوانند برگه يکديگر را ببينند.

هنگامي که دانش آموزان دور هم جمع شده اند معاون مدرسه پشت بلندگو فرياد مي زند؛ «اون گوشه چه خبره که دور هم جمع شده ايد گويي حکومت نظامي است و اجتماع بيشتر از دو نفر ممنوع است.»از کار و نمره گروهي خبري نيست. زندگي گروهي را بچه ها تجربه نمي کنند. فرزندان‌مان در نظام اجتماعي و نظام تکنولوژيک، کار گروهي را تجربه نمي کنند و تک روي را فرا مي گيرند. هر پديده اي درباره نوجوانان داريم، نبايد به دنبال علت باشيم، چرا که در تحليل‌گرايي مشکل داريم و عادت کرده ايم براي پديده ها دنبال علت بگرديم. واقعا پديده ها علت ندارند بلکه عواملي هستند که بر وقوع يک پديده تاثير مي‌گذارد.

به هر روي بايد به دنبال چاره‌اي براي حل اين معضل و جلوگيري از رخدادهايي اينچنيني بود. بي‌شک مهم‌ترين وظيفه را در اين‌باره وزارت آموزش و پرورش دارد که بايد برنامه درستي براي مقابله با چنين معضل‌هايي ارائه کند. در اين ميان خانواده‌ها نيز بايد هوشيار باشند و زمان بيشتري را به کودکان‌شان اختصاص دهند.