بزرگنمايي:

چه خبر - هفته نامه تجارت فردا - ساناز الله‌بداشتي: با اينکه تقويم هر سال در ايران آغاز تعطيلات نوروزي را 29 اسفندماه و پايان آن را 5 فروردين نشان مي‌دهد اما واقعيت با اين تاريخ‌ها فرق مي‌کند و بيشتر مردم از هفته آخر اسفند راهي تعطيلات مي‌شوند يا کم‌کم دست از کار مي‌کشند و خود را براي تعطيلات نوروزي آماده مي‌کنند.

برخلاف نوشته‌هاي تقويم، تعطيلات نوروزي به 20 روز مي‌کشد و به طور معمول به غير از معدود کارمندان و کارکنان ادارات دولتي، بيشتر مردم براي حضور در محيط کار بعد از 13 فروردين برنامه‌ريزي مي‌کنند. تعطيلي واقعي آنچنان در اين زمان ملموس است که نه‌تنها شرکت‌ها و سازمان‌هاي خصوصي بلکه بسياري از بنگاه‌هاي رسانه‌اي يا خبري نيز در اين مدت تعطيل هستند.

حتي در ادارات دولتي، نهادها و سازمان‌هاي رسمي که مطابق قانون و تقويم رسمي کشور بايد بعد از 5 فروردين کارمندان در محل کار حاضر شوند،‌ به طور روشن صندلي‌هاي خالي به چشم مي‌خورد که نشان مي‌دهد کار در اين روزها جدي نيست و مسووليت‌هاي کاري ميان پرسنل حاضر تقسيم شده است. کمتر رئيسي در محل کار ديده مي‌شود که نامه يا دستوري را به سرانجام برساند. به سادگي و با لبخند، ارباب‌رجوع با اين جمله مواجه مي‌شود: بعد از تعطيلات مراجعه کنيد. البته در اين حکايت، نيروهاي امدادي، پليس و درماني جدا هستند. با اين حال تصوير کلي در ايران اين است که کار در سال جاري از نيمه فروردين‌ماه آغاز مي‌شود.



حقيقت ترس از بازگشت به کار

در آخرين گزارش از نتايج بررسي مقايسه‌اي ميزان ساعت کار مفيد در ايران و ديگر کشورهاي توسعه‌يافته که در سال 1390 منتشر شد، ميزان کار مفيد در ايران به عنوان يکي از کشورهاي در حال توسعه از افغانستان و پاکستان هم کمتر است. بر اساس اين گزارش سرانه مفيد کار در ايران سالانه 800 ساعت بوده است، اما در همان سال اين ميزان در پاکستان 1100 و در افغانستان 950 ساعت برآورد شده است.

همين گزارش نشان مي‌دهد کشورهاي پيشرفته اختلاف چشمگيري با ايران دارند. در ژاپن 2420 ساعت و در کره جنوبي 1900 ساعت کار مفيد ثبت شده است. بر اساس چکيده نتايج طرح آمارگيري نيروي کار اين ميزان در چين 1420 ساعت، آمريکا 1360 ساعت، ترکيه 1330 ساعت، آلمان 1700 ساعت، کويت 600 ساعت و عربستان 720 ساعت است. بر اساس اين گزارش متوسط کار روزانه در بخش دولتي در ايران 4 /1 ساعت و در بخش خصوصي 6 /2 ساعت است. حالا اگر ميزان ساعت مفيد کار را کنار تعطيلات رسمي و گاهي مناسبتي کشور بگذاريم نگران‌کننده‌تر مي‌شود.

به گزارش خبرگزاري آنا در سال گذشته با احتساب پنجشنبه‌ها و ساير روزهاي تعطيل، هر فرد 122 روز از 365 روز يعني يک‌سوم سال 1394 را تعطيل بود. حال اگر زيرسبيلي، تعطيلات پنجشنبه‌ها را هم تعطيل محسوب نکنيم تعداد روزهاي کاري سال 1394، 290 روز بود و ايراني‌ها 75 روز تعطيلي داشته‌اند. يعني با شرايط پيش‌بيني‌شده در تقويم براي کار عملاً شرايط کاري در ايران خيلي سخت نيست و روزهاي استراحت چشمگير است.

اما بازهم خاطرات تعطيلات و استراحت بدون دغدغه آنقدر براي ايراني‌ها جذاب است که پايان 13‌روزه تعطيلات نوروز در سال 1395 و آغاز روزهاي کاري درست در اولين روز هفته و چهاردهم فروردين خوشايند نبود. نارضايتي و نگراني آنقدر واضح و روشن بود که از 10 فروردين هزاران هزار پيام، لطيفه و انيميشن در توصيف وضعيت کاري چهاردهم فروردين منتشر شد و همه هم در ساخت و توفاني کردن اين موج همراه شدند. نه خبري از شوق ديدار بود و نه علاقه‌اي به ترک سفر. نه انگيزه‌اي براي ديدار همکاران بود و نه خبري از برنامه‌هاي جديد.

ترسي که امسال خيلي سريع در ميان همه ايراني‌ها دست‌ به دست شد، با اينکه موضوع جديدي نبود، اما آنقدر در شبکه‌هاي مجازي ديده، شنيده و نقل محافل شد که به يک سوال بزرگ تبديل شد که آيا ترس از بازگشت به کار حقيقي است؟

واقعيت اين بود که اين ترس واقعي و آنقدر فراگير است که براي پيشبرد درست وضعيت روحي و شرايط زندگي افراد کارشناسان وارد بحث شده‌اند؛ «درمان افسردگي پس از تعطيلات».

علاقه به بازگشت به کار در کره جنوبي

نگراني از ترک حال خوب استراحت و بازگشت به کار و شروع فعاليت به اين سادگي پيش نمي‌آيد. افرادي که پيش از اينکه تعطيلات خود را شروع کنند حتي براي استراحت و سفرهاي خود برنامه‌ريزي مي‌کنند کمي از اين حال فاصله مي‌گيرند و باور دارند که روز بعد از تعطيلات خيلي سخت نيست. آنها در تعطيلات ورزش مي‌کنند، در روز فقط چند ساعت تلويزيون مي‌بينند و کتاب مي‌خوانند. در زمان‌هاي کوتاهي با خانواده معاشرت مي‌کنند و در کنار اين فعاليت‌ها به موسيقي يا باغباني مي‌پردازند. اما اين پايان کار نيست. پيش از آنکه روزهاي پاياني تعطيلات به شروع کار خوشامد بگويد، آنها خود را براي کار آماده مي‌کنند. براي اولين روز کاري خود برنامه‌ريزي مي‌کنند. پيش‌بيني مي‌کنند که چه جلساتي در آن روز برگزار مي‌شود و به احتمال زياد چه صحبت‌هايي رد و بدل مي‌شود.

تعجب نکنيد اين افراد، واقعي هستند. مردمان سرزمين کره جنوبي و ژاپن، به عنوان صنعتي‌ترين و پيشرفته‌ترين کشور قاره آسيا مثال واضح اين رفتار هستند. روياهاي تصويري که شايد از نگاه ما ايراني‌ها غيرممکن يا غيرقابل اجرا باشد نحوه زندگي آنهاست و به اين دليل است که آخرين بررسي‌ها به‌خوبي نشان مي‌دهد که کره‌اي‌ها پرکارترين مردم جهان هستند و پيش‌بيني مي‌شود تا سال 2020 در صدر ساعت کار مفيد کاري قرار گيرند. دقت داشته باشيد که در کره جنوبي فقط 16 روز سال و در ژاپن 15 روز سال تعطيل است. شرايط پيش‌رو براي بازگشت به کار اما همه داستان علاقه يا عدم علاقه براي بازگشت به کار نيست. اميد به پيشرفت و انگيزه براي آينده و تاثير در رشد يکي ديگر از نشانه‌هايي است که در کشورهاي توسعه‌يافته در ميان مردم ديده مي‌شود.

آينده‌نگري و وجود انگيزه در کار نه‌تنها در بازگشت به کار موثر است بلکه انرژي مقابله افراد در برابر استرس ناشي از ترک تعطيلات را کم مي‌کند. ميزان نگراني از بازگشت به کار آنچنان بالاست که پيشنهاد شده افراد در اولين روز کاري کم‌کم به محيط کاري نزديک شوند. براي همين بزرگ‌ترين و شناخته‌شده‌ترين پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني کارآفريني و کاريابي در ايران در اولين مطالب سال جديد براي مخاطبان خود راه‌حل‌هاي ساده و دست‌يافتني ارائه داده‌اند. با مرتب کردن فضاي کار و صندوق اي‌ميل‌ها شروع کرده‌اند و سپس از آنها خواسته‌اند به تقويم نگاهي بيندازيد و روزهاي تعطيل سال را بررسي و اگر مي‌توانند براي آنها برنامه‌ريزي کنند.

بعد از اين برنامه‌ريزي، پيشنهاد کرده‌اند به اين فکر کنند که سال جديد به چه کارهايي علاقه دارند و اولويت هريک را مشخص و براي انجام آنها برنامه‌ريزي کنند. حالا به پيشنهاد آنها بعد از اين مراحل فرصت سرک کشيدن به کارهاي باقيمانده از سال قبل و به‌روز کردن نامه‌ها و گزارش‌هاي کاري است.



کار اما در اين نقطه به پايان نمي‌رسد و براي آرامش بيشتر توصيه کرده‌اند که حتماً براي تفريح در پايان اولين هفته کاري بعد از تعطيلات طولاني برنامه‌ريزي کنند و درست با پايان ساعت کاري در اولين روز پس از بازگشت دفتر کار را به سمت خانه و محل استراحت ترک کنند. راهکارهاي ساده‌اي که همه آنها از نشريات و پژوهش‌هاي خارجي ترجمه شده‌اند نشان مي‌دهد که مواجهه با اين پديده و نگراني از اولويت‌هايي است که در سرزمين‌هاي مشتاق به تغيير و اصلاح به‌خوبي ديده شده است. تعطيلات به عنوان عامل روشن‌کننده موتور حرکت و کار شناخته شده و افراد به گذراندن روزهايي پيوسته در استراحت تشويق مي‌شوند و براي بودن در تعطيلات و سپس بازگشت آنها فکر و برنامه‌ريزي مي‌شود.

پايان تعطيلات، اما روي ديگري هم دارد، صنايع رونق‌گرفته در تعطيلات برنامه‌ريزي براي رشد و توسعه کشور را فراهم مي‌آورد. شايد بايد نگاهي دقيق‌تر کنيم که نه فقط براي بازگشت به کار، بلکه براي نحوه و شرايط تعطيلات ايرانيان هم بايد برنامه‌ريزي شود. تعطيلات در کنار فراهم آمدن زماني مناسب براي استراحت و رويارويي با آينده‌اي متفاوت، فرصت قابل توجه در سرمايه‌گذاري در صنايع نوپا و قابل رشد در کشور است.

برنامه‌اي که در کشورهاي ديگر نيز با پيش‌بيني سفرهاي متفاوت و ارزان در تاريخ تعطيلات رسمي، در کنار تشويق به استراحت در تعطيلات به رونق صنايع ديگر نيز کمک مي‌کند.

واقعيت تلخ

نگراني از شرايط موجود در فضاي کار، کاهش ساعت مفيد کار و بي‌علاقگي به حضور در محيط کار، اما سال‌هاست که در محافل دولتي و تصميم‌گيري هم در مورد آن بحث مي‌شود. آنچنان که پايگاه اطلاع‌رساني تابناک گزارش کرده با وجود اينکه تعطيلات ايران از بسياري از کشورهاي جهان کمتر است تعداد روزهاي تعطيل در ايران از متوسط جهاني کمتر است! اما به گفته سعيدي عضو کميسيون اجتماعي مجلس بحث‌هايي در مورد تعطيلات پايان هفته براي تشويق به سفرهاي درون‌شهري و توجه به صنعت گردشگري از سوي دولت مطرح شده که مجلس رضايتي به آن ندارد: «در ساير کشورهاي دنيا، شنبه و يکشنبه و در ايران نيز روزهاي جمعه جزو تعطيلات به شمار مي‌رود. حال اگر قرار باشد، روزهاي پنجشنبه نيز به تعداد تعطيلات اضافه شود، معاملات تجاري که در بحث واردات و صادرات بين ايران و ديگر کشورها صورت مي‌گيرد، مشکلاتي را در حوزه اقتصادي ايجاد خواهد کرد. با تعطيلي رسمي پنجشنبه‌ها در کشور، استفاده بهينه از عملکرد وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و کارخانجات به شدت کاهش مي‌يابد و فعاليت‌ها نيز به تعويق خواهد افتاد.»

به گفته او «در حالت عادي ساعت کار ادارات بسيار پايين است و تعطيلي پنجشنبه‌ها نيز موجب کاهش راندمان کاري مي‌شود که همين امر ضربه‌هاي زيادي به چرخه اقتصادي کشور وارد مي‌سازد».

احتمالاً اشاره اين نماينده مجلس به آمار مرکز پژوهش‌هاي مجلس است که چندي پيش اعلام کرده بود: «در خوش‌بينانه‌ترين حالت ساعات کار مفيد در ايران در هر روز حداکثر دو ساعت است که ميزان هفتگي آن به بيشتر از 11 ساعت نمي‌رسد. البته برخي آمارهاي ديگر نيز اين ميزان را شش تا هفت ساعت در هفته برآورد کرده است.»

حال اين اعداد را با ميزان ساعات کار مفيد هفتگي در ژاپن که 40 تا 60 ساعت و در کره جنوبي 54 تا 72 ساعت است کمي مقايسه کنيد.



ورق‌هاي تقويم از روزهاي قرمز دور شده و به روزهاي کاري رسيده و تعطيلات نوروز تمام شده است. به گفته رئيس سازمان ميراث فرهنگي،‌ صنايع‌دستي و گردشگري در نوروز امسال 14 تا 15 ميليون سفر انجام شده است. به همان نسبت به گفته پليس راهنمايي و رانندگي، جاده‌هاي بين‌شهري در همه روزهاي تعطيل تا روز سه‌شنبه 17 فروردين ترافيک روان جابه‌جايي مسافران نوروزي را داشته است.

پليس در ادامه اين اطلاعات از پنج درصد کاهش تصادفات فوتي در نوروز و افزايش پنج‌درصدي تصادفات جرحي و کاهش 11 درصدي تصادفات خسارتي هم خبر داد. طبق اين آمار، 6138 فقره تصادف جرحي در نوروز امسال رخ داده است. به اين آمار جزييات دقيق‌تر گزارش پليس را هم اضافه کنيد که در آن آمده 2 /49 درصد از تصادفات فوتي و جرحي در اين مدت از شکل واژگوني بوده است که عدم توجه به جلو با 5 /32 درصد، سبقت غيرمجاز با 7 /23 درصد، عدم رعايت سرعت مطمئنه با 4 /22 درصد و عدم توانايي در کنترل وسيله نقليه با هشت درصد مهم‌ترين علل تصادفات نوروزي بوده‌اند.

واقعيت تلخ است و گاه باورناپذير. در کنار اين اعداد مديرکل حفاظت محيط زيست گيلان نيز به عنوان يکي از شلوغ‌ترين استان‌هاي ميهمان‌پذير نوروزي، از افزايش توليد زباله در معابر استان گيلان خبر داد و از برپا کردن آتش در جنگل‌ها و رها کردن زباله در سواحل درياي خزر به وسيله مسافران به شدت گلايه کرد.

يک هفته از شروع کار گذشته و قطعاً الان افسردگي و نگراني از بازگشت به کار کمتر و کمرنگ شده، حالا روزهاي سفيد تقويم روبه‌روي ماست به اميد اينکه اين اعداد و ارقام با امسال فرق داشته باشد. به اميد اينکه شايد ايران امسال با سال قبل فرق داشته باشد.