چه خبر - مژده جمال‌ زاده زن خجالتي اما هنجارشکن؟

پنج سال داشت که مجبور به ترک زادگاهش کابل شد. سرنوشت پايش را به آنسوي دنيا کشاند، به کانادا، کشوري که او را بلافاصله در آغوش گرفت، آموزش داد و گذاشت خودش باشد. حالا به رغم آن که عاشق موسيقي نيست، ميکروفون را برمي‌دارد و آواز مي‌خواند تا به گفته او، سکوت اکثريت خاموش را بشکند، در بدترين کشور براي زنان. مژده جمال‌زاده که 32 سال دارد، در خانواده‌اي بزرگ شده است که مي‌تواند پدرش را "يک فمينيست" و مادرش را "بهترين دوستش" توصيف ‌کند.

مژده با بيان اينکه مشوق اصلي‌اش در موسيقي مادرش بوده، مي‌گويد:

اگر تشويق مادرم نمي‌بود، من به احتمال زياد حالا وکيل ‌بودم.
او پس از يک دهه آوازخواني، حالا به دنياي سينما قدم گذاشته است و اولين فيلمي که در آن نقش ايفا مي‌کند، "برف سرخ" نام دارد که درام کانادايي با کارگرداني ماري کليمنت است.
از مژده خواستم خود را معرفي کند. او گفت:
فردي خجالتي، متفاوت، کنجکاو و مشاهده‌گر و در عين حال، هنجارشکن در برابر قوانين و اخلاقيات مرسوم جامعه که حقوق فردي انسان‌ها، به ويژه زنان، را نقض مي‌کنند.

مژده با بيان اين که نمي‌خواهد يکي از آن زناني باشد که در چارچوب کليشه‌هاي غالب اجتماعي تعريف مي‌شوند، افزود:

براي زنان افغان انتظارات اجتماعي طوري تعريف شده که در يک سن تعيين‌شده ازدواج کنند، بچه‌دار شوند، همسر و مادر خوبي باشند و کار خانه را انجام بدهند و بس.
او ازدواج را يک قرارداد اجتماعي "از مد افتاده" مي‌داند و مي‌افزايد که هيچ وقت نمي‌خواهد بچه‌دار شود. تحصيلاتش را در رشته فلسفه و علوم سياسي در يکي از مراکز آموزش عالي کانادا به پايان رسانده است. مي‌گويد فلسفه نحوه ديدگاهش به زندگي را متحول کرده است. مژده در مراسمي که براي روز جهاني زن در کاخ سفيد برگزار شده بود اين آهنگ را در حضور رئيس جمهوري و بانوي اول آمريکا اجرا کرد.

چرا خوانندگي؟

مژده که بزرگ‌شده کانادا است، اولين آهنگ خود را در سال 2007 ضبط کرد.

او در پاسخ به پرسشم که چه سبب شد به آوازخواني رو بياورد، گفت:

"اگر بخواهم رو راست باشم، بايد بگويم من هيچ وقت علاقه خاصي به موسيقي و خواندن نداشته‌ام. حتي وقتي که اولين آهنگم را ضبط مي‌کردم، فارسي بلد نبودم. با وجود اين، ميکروفون را به دست گرفتم تا صدايي شوم براي اکثريت خاموش جامعه افغانستان. مي‌خواستم زنان افغان ديده و شنيده شوند."
هرچند مژده اذعان مي‌کند دانش موسيقي زيادي ندارد و خود را هنرمند هم نمي‌داند، اما با توجه به نقش اثرگذار موسيقي در جامعه و حضور تعداد معدود آوازخوانان زن در افغانستان، خواندن به ابزاري براي تحقق هدف‌هايش تبديل مي‌شود.

يکي از آهنگ‌هاي مشهورش، "دختر افغانم من" بوده که در آن دغدغه‌ يک زن روايت مي‌شود:

"مشکن بال و پرم را مشکن". بعدها، مژده در مراسمي که براي روز جهاني زن در کاخ سفيد برگزار شده بود اين آهنگ را در حضور رئيس جمهوري و بانوي اول آمريکا اجرا کرد. مژده، آموزش و پرورش را زمينه‌ساز پرورش جامعه سالم و پويا مي‌داند.

اجراي خواننده افغان در کاخ سفيد

بازگشت مژده به زادگاه

پس از دوسال آوازخواني، متوجه مي‌شود اگر به زادگاهش بازگردد، شايد بتواند کارهاي موثرتري در راستاي مبارزه با نقض حقوق زنان و بالا بردن ميزان اگاهي مردم انجام دهد. اما او که کابل را بيشتر از لابلاي قصه‌ها و بازگويي نوستالژيک خاطرات والدين خود مي‌شناخت، پس از ورود به پايتخت افغانستان به زودي مي‌فهمد که چه راه پرخم و پيچي را پيش رو دارد. کارش با اجراي برنامه "مژده شو" در يک تلويزيون خصوصي آغاز شد، برنامه‌اي که به موضوعات بحث‌انگيزي مانند کودک آزاري، آزار جنسي، طلاق و حجاب مي‌پرداخت. اين برنامه تلويزيوني که دو سال طول کشيد، به شمار هواداران و منتقدان مژده افزود.

بازگشت به کابل "بزرگترين شوک فرهنگي زندگي‌اش" بود. او مي‌گويد:

"پيش از آن هميشه مي‌گفتم که افغان هستم، اما پس از بازگشتم متوجه شدم که فرق قابل ملاحظه‌اي، به خصوص از ديد فکري و رفتاري، ميان من که در غرب بزرگ شدم با افغان‌هاي مقيم افغانستان وجود داشت".
او مي‌افزايد که:
"موسيقي و هنر در جايي که من بزرگ شدم، يک چيز قدرتمندي است. آوازخوانان احترام و تقدير مي‌شوند. اما من، خيلي ساده لوحانه، چنين انتظاري را در افغانستان نيز داشتم. گناه مردم نيست. جنگ و عدم دسترسي به آموزش و پرورش سبب چنين وضعيتي شده است."

اما، داستان در اينجا پايان نمي‌يابد. او ما را در يکي از تجربيات تلخ خود شريک مي‌کند:

"افرادي قدرتمندي با من تماس مي‌گرفتند. آنها تصور نادرستي از زناني که از غرب مي‌آيند و آواز مي‌خوانند، در سر ‌داشتند. آنها فکر مي‌کردند که مي‌شود از اين چنين زناني سوء استفاده جنسي کرد."

مژده با بيان اين که چون از حمايت سفارت کانادا برخوردار بود، در شرايط آسيب‌پذيري قرار نداشت و در چند مورد پيش آمده هم توانست از خود دفاع کند، افزود:

اما، براي زناني از چنين امکاناتي برخوردار نباشند، کار کردن در چنين محيط و وضعيتي خيلي دشوار است.

شايعه قتل مژده جمال‌زاده

مژده برايم گفت اگر اين وضعيت را از قبل مي‌دانست، احتمال زيادي داشت که هيچ وقت به دنياي آوازخواني قدم نگذارد. او در کابل بود که شايعه قتلش پخش شد. سپس، به گفته او، سفارت کانادا از او خواست تا افغانستان را براي مدتي ترک کند.
البته، مژده مايل است جنبه مثبت ماجرا را هم تعريف کند:
"شمار زيادي از مردم در اين مدت از من حمايت کردند. خيلي محبت و تشويق کردند تا توانستم در مقابل تمام چالش‌ها، استوار بايستم و به کارم ادامه بدهم."
حالا، مژده دنبال تجربه جديدي در دنياي سينما و در گستره مخاطبان خود است.

مژده در نقش يک زن توانمند و شجاع

فيلم "برف سرخ" داستان سربازي از جزاير قطبي کانادا را به نمايش مي‌کشد که هنگام ماموريت در افغانستان توسط طالبان در قندهار اسير مي‌شود. جريان بازجويي او توسط طالبان، خاطرات مربوط به عشق و مرگ آسانا، دختر خاله او را زنده مي‌کند و به خانواده ترجمانش که او نيز نزد طالبان اسير است، نزديک مي‌شود.

مژده جمال‌زاده که نقش "خاطره"، فرزند 26 ساله اين ترجمان را بازي مي‌کند و چهره‌اي مشابه آسانا دارد، مي‌گويد:

"دليلي که اين نقش را بازي کردم، اين است که خاطره، نمادي از قدرت و توانمندي يک زن است. اين زن شجاع مي‌تواند پدرش و سرباز کانادايي را از چنگ طالبان نجات دهد."
زبان نقش مهمي در اين فيلم دارد و بازيگران آن چهار زبان از جمله گويچ-اين، پشتو، انگليسي صحبت مي‌کنند. مژده در اين درام به پشتو تکلم مي‌کند.
اين آوازخوان، بازيگري خود در اين فيلم را يکي از تجارب نادر زندگي‌اش مي‌خواند.

چون هنر هدف مژده جمال‌زاده نيست، از او به عنوان آخرين سئوال پرسيدم در آينده خود را کجا مي‌بيند؟ او بي‌درنگ پاسخ داد:

"در دنياي سياست. شايد در سناي کانادا."

بيشتر بدانيد : خواننده زن کردي در فهرست مرگ داعش قرار گرفت!!

بيشتر بدانيد : نامه تلخ هنرمند کشورمان به ستايش دختر زيباي افغان...!

منبع : زندگي ايده آل