بزرگنمايي:

هيپنوتيزم چيست؟

هيپنوتيزم يا خوابگري شاخه‌اي از علم روانشناسي است که در آن به وسيلهٔ تلقين، شخص در حالت خاصي ازهوشياري قرار مي‌گيرد. هيپنوتيزم يا به طور دقيقتر هيپنوز موجب تسلط ديگري بر فرد نمي‌شود، بلکه ديگري با ضمير ناخودآگاه آدمي به مکالمه و القاي تلقينات مي‌پردازد. همهٔ هيپنوزها نحوي خودهيپنوتيزم است و هيپنوتيزور خارجي، فقط ماماي هيپنوز از درون انسان است و آن را مي‌زاياند. همه مکاتب و عرفا به نحوي با هيپنوز درگير بوده‌اند. ضمير ناخودآگاه، تنها يک تئوريست که توضيح حقايق روي آن سوار مي‌شود. هيپنوتيزور نمي‌تواند هرآنچه دوست داشت به سوژه تلقين کند. هيپنوتيزم يک امر خارق العاده نيست و کارايي عجيب و غريب ندارد. اگر هم آثار غريبي داشته باشد، در عدهٔ کمي دارد و خيلي قابل تکرار و تاييد نيست. لذا از منظر علم رسمي پاره‌اي غرايب مشاهده شده در هيپنوز، قابل اعتبار و برداشت کلي نيستند. (مبحث شستشوي مغزي البته در اين وادي مطرح است، ولي ميزان پايداري اين کارها بايد بيشتر ارزيابي شود).

هيپنوز خواب نيست. امواج مغزي در اين حالت با امواج مغزي حالت خواب در بسياري موارد فرق مي‌کند. از يک منظر، هيپنوز با تلقين معمولي هم فرق دارد. چرا که مناطقي که بر اثر تلقين تحريک مي‌شود با مناطق تحريک شده هنگام هيپنوز متفاوت است. در طي اين فرآيند، شخص هيپنوتيزور قادر است هر آنچه در نظر دارد به شخص هيپنوتيزم شده القا کند، زيرا در اين حالت تلقينات هيپنوتيزور بجاي حواس بدن عمل مي‌کند و ضميرناخودآگاه انسان را تحت کنترل خويش قرار مي‌دهد. البته هرآنچه هيپنوتيزور مي‌خواهد به هيپنوتيزم شونده تحميل و تلقين نمي‌شود. هيپنوز جبر ايجاد نمي‌کند.

نظرات زيادي دربارهٔ اينکه چه کسي هيپنوتيزم را شروع کرد، وجود دارد. هندوهاي هند ادعا مي‌کنند که آنها اين شيوه را بنيان نهادند و از آن به عنوان يک دارو براي سلامتي استفاده کردند. امروزه اين يکي از کاربردهاي اصلي هيپنوتيزم است و به روانشناسي مربوط مي‌شود.

اما پيشرفتهاي مهم هيپنوتيزم در سال 1842، هنگامي که جيمز بريد (James Braid) شروع به بررسي بيشتر آن کرد، رخ دادند. او که پدر هيپنوتيزم جديد ناميده مي‌شود، اعتقاد نداشت که خواب مغناطيسي باعث هيپنوتيزم مي‌شود و فکر مي‌کرد که خلسه‌ها فقط يک خواب عصبي هستند. وي در سال 1843 يک کتاب دربارهٔ اين موضوع به نام نوريپنولوژي نوشت.برخي مسمر را پدر هيپنوز مي‌دانند. مي‌گويند راسپوتين وزير پرنفوذ دربار روسيه تزاري، از اين روش در قربانيان خود استفاده مي‌کرده‌است. کشيش آبه فاريا نيز از متقدمين اين روش است. مسمر در دورهٔ اوج نظريه پردازي در باب مغناطيس اين پديده را ناشي از مغناطيس حيواني مي‌دانست. بعدها روش او توسط شورايي مرکب از بنجامين فرانکلين و گيوتين و… مردود دانسته شد. برخي فقها مي‌گويند، هيپنوتيزم اگرمستلزم امر حرامي نباشد، جايز است. هيپنوتيزم را خواب واره ترجمه کرده‌اند. هيپنوز توسط ميتلون اريکسون آمريکايي و نيز المان پيشرفت زيادي کرد.

هيپنوتيزم به دو صورت خودهيپنوتيزم و دگرهيپنوتيزم قابل اجرا است. از فوايد هيپنوتيزم مي‌توان درمان بسياري از ناراحتي‌هاي رواني را نام برد. بخصوص در هنگام خودهيپنوتيزم، که شخص مي‌تواند به‌وسيلهٔ تلقين، تغييرات مثبتي را در کردار و روحيات خود پديد آورد. البته خود هيپنوتيزم داراي خطراتي هم هست، به اين صورت که اگر بدون آگاهي و اطلاعات کافي و با روش‌هاي نادرست انجام پذيرد، مي‌تواند اثرات بسيار مخربي بر روي روان انسان به دنبال داشته باشد.

تمرکز فوق العاده فکر

انفکاک و تجزيه (جدا شدن ذهني از محيط پيرامون)

تلقين (چرا که اساس هيپنوتيزم تلقين به نفس است)

در نتيجه،مي‌توان گفت هيپنوتيزم = تمرکز + اعتقاد + انتظار + تصور + ارتباط

1- مناظره اوليه، بهتر آماده کردن ذهن بيمار يا pretalk.

2- انجام آزمونهاي هيپنوتيزم از تکنيکهاي عميق سازي مثل آزمون چشم اشپيگل.

3- کانوني کردن توجه (تمرکز ذهن).

4- القاي خواب هيپنوتيزم.

5- استفاده از تکنيکهاي عميق سازي.

6- تسهيل پاسخهاي ناخودآگاه.

7- تصديق خلسه، ارائه تلقينهاي بعد از هيپنوتيزم و خروج از خلسه.

روش‌هاي مختلفي براي انجام هيپنوتيزم وجود دارد. اولين کسي که در اين زمينه کار کرد مسمر بود و طرفداران او را مسمريسم مي‌ناميدند. مسمر با تمرکز و توجه و مهمتر از همه انتظار در بيماران آنها را در خلسه ( هنگام استفاده از واژهٔ مناسب خلسه دقت شود مطالب با موهومات اشتباه نشود. خلسهٔ عرفاني و احساس خروج روح از بدن از هيپنوز جدا نيست) قرار مي‌داد. بعد از او روانشناسان ديگر به اين کار پرداختنند.

المان براي هيپنوز چند مرحله تصور مي‌کند – وقتي فقط چشم‌ها را مي‌بنيم حالت هيپنوئيدال است، بعد وارد فازهاي عميقتر مي‌شويم و يکي از فازهاي عميق هيپنوتيزم به نام سمنامبوليسم نام دارد(سمنامبول خداي خواب در يونان است) – از هيپنوز در age regration يعني بازگشت به سنين عقب تر(پس روي سني) استفاده مي شود. استفاده از هيپنوز در اعتراف گرفتن از زنداني‌ها و دروغ سنجي معتبر نيست. هرچند گاهي نتايج مفيد و گاهي نتايج نادرست مي‌دهد. به طور کلي خيلي نمي‌توان به اين مطالب اعتبار کرد.

روشهاي مختلفي براي القاي هيپنوز وجود دارد. روش تثبيت چشم ( روش کياسون)، روشpmr يا شل کردن پيشروندهٔ عضلاني(ميراث هيپنوز اريکسوني) و…. از هيپنوز براي کنترل درد و درمان چاقي و… استفاده مي‌شود، البته هيپنوز مفيد است، ولي معجره نمي‌کند. کودکان 8 تا 12 سال بهتر هيپنوز مي‌شوند و در سنين بالاي 65 هيپنوتزيم پذيري کم مي‌شود. افراد از لحاظ هيپنوتيزم پذيري 4 گروهند. 7درصد که نبايد هيپنوز شوند يا هيپنوز نمي‌شوند، نظير عقب ماندگان ذهني. هفت درصد ديونيسين هستند و استعداد بالايي در هيپنوز دارند.20 درصدآپولونين بوده و به سختي هيپنوز مي‌شوند، و درصد بالايي اديسين هستند، يعني در اواسط طيف hypnotismability قرار دارند.

هيپنوز سمپاتيککه با تحريک است و در رقصهاي برخي بوميان افريقا و سرخ‌پوست و مناطق مختلف، حتي جنوب ايران از اين روشها استفاده مي‌شود و هيپنوز پاراسمپاتيک که تون پاراسمپاتيک و آرامش را بالا مي‌برد. در هيپنوز براي هنگ کردن وباي پس نمودن و عبور از کريتيکال فاکولته يا کريتيکال فاکتور يا جاجمنت فاکتور و ضميز خودآگاه و رسيدن به ضمير ناخودآگاه از روشهاي مختلف از جمله کانفيوژن و… استفاده مي‌شود.

از هيپنوتيزم براي درمان تعدادي اختلالات فيزيولوژيک و روان شناختي استفاده مي‌شود. در پزشکي، از هيپنوتيزم براي کاستن از اضطراب مربوط به عمل‌هاي پزشکي و دندان پزشکي، آسم، بيماري‌هاي معده و روده، تهوع ناشي از شيمي درماني، و مديريت درد، استفاده مي‌شود. در درمان بيماري‌هاي رواني، از هيپنوتيزم استفاده مي‌شود تا به مردم کمک شود بر اعتياد خود فائق آيند. استفاده از هيپنوتيزم براي حل مشکلات عاطفي-هيجاني بيش از همه بحث برانگيز بوده‌است. طرفداران استفادهٔ تراپوتيک از هيپنوتيزم مي‌گويند که اين کار به روان درمانگران اجازه مي‌دهد تا خاطرات واپس رانده‌اي را که در پشت پردهٔ مشکلات روان شناختي قرار دارند، کشف کنند. اما بعضي روان شناسان در مورد استفاده از هيپنوتيزم در روان درماني با ديدهٔ ترديد نگاه مي‌کنند. آنها مي‌گويند که هيپنوتيزم چيزي نيست بجز اين که روان درمانگر، خاطراتي غيرواقعي را در ذهن مراجعان مي‌کارد، از جمله خاطراتي از بدرفتاري و آزار را که هرگز روي نداده‌اند.

يکي از روشهاي هيپنوتيزمي رايج در علم هيپنوتيزم روش کياسون است. اين روش ابتکار دکتر سيمون کياسون (Simon Chiasson) متخصص بيماري‌هاي زنان و زايمان اهل شهر يونگستون ايالات اوهايو آمريکا (Youngeston Ohio) است، اما دگرگوني در آن براي پزشک يا درمانگر به گونه‌اي که کاربرد آن راحت تر باشد، مجاز است.




منبع:iranpsy.ir