بزرگنمايي:
چه خبر - انتقادهاي تند اسماعيل ميرفخرايي از مجري ها
شايد مخاطبان جوان تلويزيون چهره اسماعيل ميرفخرايي تهيه‌کننده و مجري قديمي صدا و سيما را به خاطر نياورند اما حتما نام او را از پدر و مادرهايشان که بيننده چند شبکه انگشت‌شمار در دهه شصت و حتي قبل از آن بودند شنيده‌اند. ميرفخرايي از سال 1345 کارش را به عنوان مجري و تهيه‌کننده برنامه‌هاي علمي، مجموعه‌اي به نام دانش در راديو و تلويزيون آغاز کرد؛ برنامه‌اي که اولين برنامه علمي تلويزيون ايران به حساب مي‌آيد.
او اين روزها اما از تلويزيون و اجرا در آن فاصله گرفته و ساز و کار برنامه‌سازي در اين رسانه را هم صحيح نمي‌داند. ميرفخرايي معتقد است رفتار مجريان اين روزهاي تلويزيون حتي مورد پسند يک جمع دوستانه يا مهماني هم نيست چه برسد به آنتن زنده تلويزيون که حالا عرصه‌اي شده براي نشان دادن مجري‌هايي که بدون هيچ تستي وارد سازمان صدا و سيما مي‌شوند. اين روزها هم از گاف‌هاي مجريان تلويزيون در فضاي مجازي و رسانه‌ها کم نمي‌بينيم و نمي‌شنويم، همين موضوع باعث شد تا به سراغ ميرفخرايي برويم و درباره استاندارهاي مجري‌گري محترمانه و درست با او به گفت‌وگو بنشينيم. حاصل اين مصاحبه را در ادامه مي‌خوانيد.
در چند روز گذشته برخورد نسنجيده مجري يک برنامه تلويزيوني با مهمانش واکنش‌هاي زيادي را در رسانه‌ها و فضاي مجازي در پي داشته، اين دست اتفاق‌ها در صدا و سيما تازگي ندارد و هرازگاهي شاهد گاف‌هاي مجري‌هاي اين رسانه هستيم. به نظرتان قواعدي که يک مجري بايد به آنها پايبند باشد در حال حاضر در تلويزيون ما رعايت مي‌شود؟
پيش از پاسخ به پرسش اصلي‌تان ذکر اين نکته را لازم مي‌دانم. من در اين مورد بخصوص نمي‌توانم نظري دهم چون تلويزيون ايران را متاسفانه به جز بخش خبري‌اش که با حرص دنبال مي‌کنم، آن هم به اين دليل که اشکالات توليدي دارد. ديگر برنامه‌هاي شبکه‌هاي داخلي را خيلي کمتر از آن اندازه‌اي که بايد نگاه مي‌کنم. در واقع به جز برخي برنامه‌هاي علمي و شبکه مستند که برنامه‌هايش از ساير شبکه‌ها معقول‌تر است برنامه‌هاي ديگري را نگاه نمي‌کنم. اما درباره اجرا و رعايت قواعد آن که سوال کرديد بايد بگويم مشکلي که پيدا شده متعلق به امروز و ديروز نيست، 40 سال است که اين معضل در زمينه اجرا وجود دارد که ما آنها را مي‌بينيم اما مشکلات بزرگتر و عميق‌تر مربوط به تهيه‌کننده يک برنامه است که روي مجري نيز تاثير مي‌گذارد.
اين مشکلاتي که درباره‌شان گفتيد از چه منظري به تهيه‌کننده يک برنامه تلويزيوني مربوط مي‌شود؟
يک تهيه‌کننده است که تصميم مي‌گيرد چه برنامه‌اي بسازد، متاسفانه عليرغم توسعه فني شبکه‌ها و راديو و تلويزيون تهيه‌کنندگي و ساخت برنامه در صدا و سيما رو به افول رفته و به همين نسبت روي اجراها نيز تاثير منفي گذاشته است. در اين شرايط، برنامه‌سازي استاندارد مشخصي ندارد و همه چيز به سليقه شخصي برنامه‌سازي برمي‌گردد که مجري را انتخاب کرده است، افرادي که حتي با نگاه مديران تلويزيون هم مجريان مناسب، قابل قبول و موجهي نيستند. اين را هم به اين دليل مي‌گويم که هر ماه براي من 100 تا 150 سي‌دي که فيلم اجراست مي فرستند تا من نظر دهم. از نظر من همه‌شان رد هستند و دلايل مختلفي هم براي اين مسئله دارم. از ميان اين تعداد شايد 2 يا 3 نفر لياقت اجراي يک برنامه تلويزيوني را داشته باشند که به مديران مي‌گويم. اتفاقا آنهايي که از نظر من ويژگي‌ها و لياقت اين کار را دارند در جايي مردود مي‌شوند و افرادي که مثل فروشنده‌‌هاي تحميل‌کننده بيشتر به دنبال بازاريابي هستند را به عنوان مجري مي‌پذيرند. به نظرم سطح سليقه مديراني که اين افراد را براي اجرا قبول مي کنند از سطح معمول جامعه پايين‌تر است.
پس در واقع برمي‌گرديم به همان سوال اول که اساسا اجرا در تلويزيون از قاعده خاصي پيروي نمي‌کند. شما هم موافق اين مسئله هستيد، درست است؟
اگر نخواهم حرفي زده باشم که اصطلاحا روي هوا باشد و به اين سوال هم پاسخ دهم که آيا مجري نبايد قواعدي را رعايت کند، بايد بگويم مجري نماينده برنامه و سازماني است که برنامه را برايش اجرا مي‌کند. وقتي مجري بي‌شخصيت يا بي‌ملاحظه باشد و از ارتباطات محترمانه‌اي که که حتي در يک مهماني با حضور چند بزرگتر رعايت مي‌شود پا را فراتر مي‌گذارد و يکباره با مهماني که بزرگتر است خودماني مي‌شود و مي‌گويد تو حالت چطوره؟ و اين حرف‌ها يا لودگي مي‌کند و ريختش را عوض مي‌کند، مثلا مردها زير ابرويشان را به طور فاحشي برمي‌دارند، از نظر هنجارهاي اجتماعي حتي در جامعه امروز ايران هم رد است. من نمي‌دانم اين دوربين چه گرفتاري ايجاد مي‌کند که افراد مي‌خواهند با حرکات نامانوس خودشان را به جامعه عرضه کنند.
از نظر شما به چه دليل اين اتفاق مي‌افتد؟
به نظر من اين مسئله چند دليل مي‌تواند داشته باشد، يکي اينکه بيشتر اين افراد چون در عرصه‌هاي ديگر پذيرفته نشدند با قيافه‌ها و شکل و شمايلي تصنعي روي صفحه تلويزيون ظاهر مي‌شوند. چرا؟ چون مثلا نمي‌توانند بروند بهيار يا حتي پزشک خوبي شوند. بنابراين چون معياري هم در تلويزيون وجود ندارد مي‌آيند گوينده تلويزيون مي‌شوند.
معيارهاي گويندگي از قديم تا به حال دستخوش تغييرات زيادي شده، شما به عنوان تهيه‌کننده و مجري قديمي تلويزيون معيارهاي گويندگي و اجرا در تلويزيون را چه مواردي مي‌دانيد؟
معيارهاي گويندگي عبارتند از دانستن زبان، سواد کافي براي اجراي آن برنامه، رعايت هنجارهاي اجتماعي يعني آنچه که در جامعه نيز ناپسند است و عدم رعايت آن هنجارشکني محسوب مي‌شود، مثلا اينکه مجري در برنامه‌اي مهمانش را به سخره بگيرد يا به او توهين کند. داخل پرانتز هم اين نکته را بگويم که صدا و سيما مردمي را مخاطب قرار مي‌دهد که افراد طبيعي و عادي جامعه هستند و حرکات نامانوس را نمي‌پذيرند. به عبارت ساده‌تر بايد بگويم بسياري از مجرياني که امروزه با پررويي روي صفحه تلويزيون جمهوري اسلامي ايران هستند اگر در يک مهماني خانوادگي باشند از نظر حاضران آدم‌هاي مردودي هستند. پس رعايت هنجارهاي اجتماعي در عرصه اجرا براي يک مجري بسيار ضروري است. تعهد به مخاطب و مهمان برنامه هم اصل ديگري است که در زمينه اجرا بايد رعايت شود.
يک مجري حق ندارد براي محبوبيت برنامه به يک فرد بيچاره‌اي که مهمان او شده اهانت کند. اما خيلي از مجريان دائم اين کار را انجام مي‌دهند چون فکر مي‌کنند با اين رفتارها خودشيريني مي کنند. اين مجريان تعليمات اجرا نديدند، آنها بايد بدانند تلويزيون خانه خاله نيست، تلويزيون براي يک جامعه است، آبروي يک نظام است اما اين مجري‌ها با حرکات و رفتارهاي شنيع‌شان آبروي تلويزيون و نظام جمهوري اسلامي ايران را مي‌برند. مجري‌ها تلويزيون ايران بهتر است از اجراي مجري‌هاي تلويزيون محترم دنيا ياد بگيرند، مقايسه کنند بينند کدام يک از آنها حرکات شنيعي که اينها انجام مي‌دهند را روي آنتن تلويزيون اجرا مي‌کنند. شنيع هم مترادف مي‌شود با هنجار جامعه، يعتي اگر هنجار جامعه من مثلا با خالکوبي در روي پيشاني يا ابروي برداشته براي مردان مخالف است، من هم نبايد در تلويزيون اين کار را انجام دهم. تلويزيون مربوط به مخاطبان محافظه‌کار است.
بيشتر بدانيد : حضور جنجالي ايرج ملکي در برنامه ايرانيوم + عکس
چقدر از اين مسائلي که درباره‌شان صحبت کرديم به شهرت‌طلبي افراد برمي‌گردد؟ مجري که خيلي نتوانسته براي خودش به لحاظ حرفه‌اي موقعيتي دست و پا کند شايد بدش نيايد هر چند وقت يکبار با درست کردن يک حاشيه شهرت بيشتري براي خودش خريداري کند و براي مدت کوتاهي هم که شده خودش را سر زبان‌ها بياندازد. شهرت طلبي در اين نوع رفتارها چقدر دخيل است؟
خيلي زياد، بي‌سليقگي‌هاي بعضي از مخاطبان سبب مي‌شود اگر حتي يک موجود عجيب و غريب را هم در تلويزيون هر شب نشان دهند براي مردم محبوب شود. ما در گذشته مثالي داشتيم و مي گفتيم اکر يک چوب را هر شب در تلويزيون بگذاريم مردم عاشق آن چوب مي‌شوند، حالا هم همينطور است و چون سليقه مردم درباره اجرا افول پيدا کرده است اين اتفاق مي‌افتد. همين مي‌شود که مجري که مثلا زبانش هم مي‌گيرد اما وقتي در تلويزوين راه مي‌رود مردم فکر مي‌کنند او يک آرتيست است او هم اين توجه را به خودش مي‌گيرد و خيال مي‌کند يک هنرمند جهاني شده است. در نتيجه حتي جلوي تهيه کننده قلابي‌اش هم مي‌ايستد.
به نظرم يکي از مواردي که مي گويم در امتحان شفاهي مجريان بايد رعايت شود تست رواني است، اينکه مجري که قرار است آنتن تلويزيون را در اختيار بگيرد چقدر سلامت رواني دارد. اگر اين شخص براي انتقال محتواي برنامه که مي‌تواند فکاهي، دانش يا خبري باشد مي‌آيد انتخاب او درست است اما اگر براي فروش خودش مي‌آيد بايد گفت اين دستگاه گران و عريض و طويل براي فروش و شخصيت دادن به يک آدم بي‌شخصيت نيست.
به نظر شما چرا اين اتفاق مي‌افتد و افراد در جايگاه خودشان قرار نمي‌گيرند؟
ما در برنامه‌سازي تلويزيون براي اينکه محبوب مردم شويم پايين‌تر از سطح جامعه افراد را به عنوان مجري انتخاب مي‌کنيم. در حاليکه مجري تلويزيون نمي‌گويم بايد صد قدم بلکه دو قدم از جامعه جلوتر باشد و حرفي براي جامعه و مخاطبانش داشته باشد. ما يک مجري را در ميان مردم مي‌فرستيم و او از يک لات معمولي لاتي‌تر حرف مي‌زند. بعد هم که از او مي‌پرسيم چرا مي‌گويد مي‌خواهم برنامه محبوب شود، اما با لات بازي و لودگي و خراب کردن ديگران که نمي‌شود محبوب شد. من از کساني که به عنوان مجري روي آنتن تلويزيون مي‌روند اين خواهش را دارم، فرض کنيد به يک مهماني با حضور چند فرد بزرگتر يا مراسم خواستگاري‌تان وارد شديد، رفتارتان روي صفحه تلويزيون مثل آن مهماني باشد، شرم و حيا داشته باشيد و حرمت نگه داريد.
بيشتر بدانيد : تمام مجري هايي که ديگر بين مردم محبوب نيستند + عکس
بيشتر بدانيد : الهام صفوي زاده مجري تلويزيون چادر از سر برداشت + عکس و علت
بيشتر بدانيد : شيرين صمدي مجري تلويزيون به خاطر عکس هايش ممنوع التصوير شد+عکس و علت
منبع : khabaronline.ir