بزرگنمايي:

چه خبر - شوک اعتراضات خياباني به بازار

ليلا مرگن در روزنامه شرق نوشت: در روزهاي اخير و با شکل‌گيري اعتراضات به شرايط اقتصادي کشور، نبض بازار دچار کندي شده است. شاخص بورس در اين روزها با ‌هزار و ٦٤٩ واحد افت مواجه شده است. بهاي سکه ٣٠‌ هزار تومان افزايش داشته، هر گرم طلا سه‌هزار تومان رشد قيمت پيدا کرده است و قيمت دلار سه درصد نسبت به گذشته روند صعودي طي کرده است.
به‌اين‌ترتيب، اثر اعتراضات روزهاي گذشته در بازار، نمايان شده است اما کارشناسان اقتصادي مي‌گويند، دود اين اعتراضات، به چشم همان مردمي خواهد رفت که از گراني‌ها به ستوه آمده‌اند، زيرا افزايش قيمت دلار نه‌تنها بر قيمت سکه و طلا تأثيرگذار است بلکه به‌زودي در ساير شئون زندگي نيز تأثير خود را نشان خواهد داد. هرچند سهم بازار سرمايه در تأمين مالي اقتصاد حدود هشت درصد برآورد مي‌شود، ولي اين بازار ويترين اقتصاد است و وقتي شاخص‌هاي اين بازار افت مي‌کند، يعني نبض بازار دچار کندي شده و کشور درگير تلاطم‌هاي اقتصادي خواهد شد.
عرضه بيش از حد سهام دولتي و تقاضاي اندک براي اين سهام که در پي نااطميناني به دولت اتفاق افتاد، موجب ريزش‌هاي شديد در بازار سرمايه شد. حميد ميرمعيني، کارشناس بورس، در واکنش به افت هزار و ٦٤٩ واحدي شاخص بورس، مي‌گويد: عمدتا شرکت‌هايي که در دو ماه گذشته بيشترين رشد را داشته‌اند، با افت شاخص مواجه شده و بيشترين تأثير منفي را بر شاخص بورس گذاشته‌اند. به دليل اينکه شايد کساني مي‌خواستند به سرعت سود خود را محقق کنند، بنابراين فشار عرضه را اضافه کردند و با ايجاد تلاطم در بازار، بيشتر دچار مشکل شدند.
البته کليت بازار، منفي است و همه صنايع منفي شده‌اند. به گفته اين کارشناس بورس، افت شاخص صنايع پالايش و پتروشيمي، فولاد و معادن و فلزات، بيشترين تأثير را بر بازار بورس گذاشته‌اند. هر گاه بدانيم که صنايع پالايشي و پتروشيمي، فولاد و معادن و فلزات، بيشترين يارانه پنهان را از دولت در قالب يارانه انرژي دريافت مي‌کنند، به نقش دولت در تغيير شاخص‌هاي بورس کشور بيشتر پي خواهيم برد، اما آنچه مسلم است، ديروز صنايع مورد حمايت دولت در بازار سرمايه با افت شاخص شديدتري نسبت به ساير صنايع مواجه شده‌اند.

ميرمعيني درباره دليل تغيير شاخص‌هاي بورس، مي‌گويد: واقعيت اين است که بازار سرمايه از جمله حساس‌ترين بازارها نسبت به اخبار متفاوت است. هر خبر و متغيري که روي آينده و سودآوري شرکت‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي تأثيرگذار باشد (چه در داخل و چه در خارج)، سريعا واکنش بازار سرمايه را به همراه خواهد داشت.
در همه دنيا هم اين‌گونه است، تمام اتفاقاتي که رخ مي‌دهد، حتي کوچک‌ترين اتفاق در جاي جاي دنيا، تأثير آن بر سرنوشت اقتصادي کشورها بررسي و مطالعه مي‌شود که آيا اين آثار روي سودآوري شرکت‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي موثر است يا خير و بعد بورس نسبت به اين تغييرات واکنش نشان مي‌دهد.
اتفاقات چند روز اخير و اتفاقات آينده يعني احتمال خروج ترامپ از برجام، در جريان پولي کشور و سودآوري شرکت‌ها تأثيرگذار است و باعث افت‌وخيز بازار سرمايه مي‌شود.
به گفته اين کارشناس بورس، اتفاقات اخير صرفا منحصر به اعتراضات اجتماعي نيست، بلکه روند گزارشگري شرکت‌هاي بورسي از سوي سازمان بورس اوراق بهادار تغيير کرده و اين مسئله سبب خواهد شد که آينده بازار دچار ابهام شود. با وجودي‌که نظرات متفاوتي درباره نحوه گزارش‌دهي بنگاه‌هاي اقتصادي پذيرفته شده در بورس، وجود دارد، اما هنوز مطالعات خيلي عميقي درباره مدل جديد ارائه‌شده، شکل نگرفته است. او اضافه مي‌کند: البته بحث‌هاي سياسي در بازار بورس تأثير زيادي خواهد داشت. تصميم ترامپ درباره برجام که قرار است ٢٣ دي‌ماه اعلام شود، قطعا بورس ايران را تحت‌تأثير جدي قرار داده و در اين رابطه نگراني‌هاي زيادي وجود دارد. اين کارشناس بورس افت شاخص‌ها را ناشي از نوعي هيجان نيز معرفي مي‎‌کند، زيرا معتقد است که هيجان هم مي‌تواند وارد منطق شود.
به گفته او هيجان عمدتا مربوط به سفته‌بازان است و در ذات بازار سرمايه هيجان وجود دارد. مخصوصا بازار سرمايه ايران که به تکرار تصميمات خلق‌الساعه در آن گرفته مي‌شود و شاهد اتفاقات جديدي است و تغييرات محيطي متعدد را تجربه مي‌کند، از اين هيجانات به دور نيست و ابهام در اين بازار زياد است. درحالي‌که در بازارهاي پيشرفته دنيا، مسائل اقتصادي، توسعه‌اي و گزارش‌ها و اخبار و اطلاعات اقتصادي، بيشترين تأثيرات را روي رفتار معاملاتي فعالان بازار سرمايه دارد، اما انواع و اقسام محدوديت‌ها در ساختار اقتصاد ايران وجود دارد که با زندگي مردم عجين شده است. اين شرايط بر پيچيدگي بازارهاي ايران مي‌افزايد و همين‌طور ميزان هيجان‌زدگي رفتار معامله‌گران را افزايش داده است.

محسن قادري کارشناس بازار طلا و ارز، نقش اعتراضات مردمي اخير در قيمت طلا و ارز را بسيار پررنگ توصيف مي‌کند. به گفته او، در شرايط بحراني، مردم معمولا دلار مي‌خرند و در خانه‌ها ذخيره مي‌کنند. اين شرايط بحراني مي‌تواند ناشي از جنگ باشد يا به دليل اعتراضات مردمي يا فشارهاي بيروني ايجاد شود. در چنين شرايطي تقاضا براي دلار افزايش مي‌يابد، اما نمي‌توان پيش‌بيني کرد که دلار چقدر افزايش قيمت خواهد داشت، چون نمي‌دانيم که شرايط بحراني چه زماني به پايان خواهد رسيد.
بحران‌هاي طبيعي مثل زلزله و... روي قيمت دلار اثر مي‌گذارند، اما اثر آن يک‌باره نيست. وقتي ٥٠٠‌ ميليون تا يک‌ميليارد دلار در زلزله کرمانشاه به کشور خسارت وارد مي‌شود، اين فشار بين دولت و مردم توزيع مي‌شود، اما اثرات آن دفعتا رخ نمي‌دهد. کشوري که با ٣٠‌ميليارد دلار مديريت مي‌شود، وقتي يک‌باره يک‌ميليارد دلار هم به هزينه‌هايش اضافه مي‌شود، قطعا اين فشار را از جاي ديگري جبران خواهد کرد. به گفته او، در حالت عادي به دليل افزايش تقاضا براي دلار به منظور واردات، سفر و...، انتظار مي‌‎رفت که قيمت دلار در آخر آذرماه تا اوايل دي‌ماه افزايش يابد، اما درحال‌حاضر، اعتراضات مردمي و افزايش تقاضا براي دلار اثر تجمعي روي هم داشته است. بنابراين از روز پنجشنبه که اعتراضات آغاز شده، قيمت دلار صد تومان افزايش داشته است.
اين کارشناس سکه و ارز اقدامات دولت براي کنترل قيمت دلار را خوب ارزيابي مي‎کند، اما نگاهي هم به سياست‌هاي کنترلي دولت در بازار گذشته داشته و مي‌گويد: بيم آن مي‌رود که شرايط سال ٩١، يک‌بار ديگر هم تکرار و ارز با جهش قيمت مواجه شود. در آن سال‌ هم دولت قيمت دلار را کنترل کرد، اما با ايجاد بحران ارز، يک‌باره دچار جهش قيمت شد. درحال‌حاضر، نيز اگر اعتراضات مردمي کشدار باشد، دلاري که در اين مدت قيمت آن کنترل شده است، به‌يک‌باره با افزايش قيمت مواجه خواهد شد. او تأکيد مي‌کند: افزايش قيمت دلار يک چوب دوسره است. مردم در خيابان از گراني حرف مي‌زنند، اما رفتار اعتراضي آنها سه درصد قيمت دلار را افزايش داده است. به‌زودي اثرات اين سه درصد را در تمام مسائل مي‌بينيد.

محمد کشتي‌آراي رئيس اتحاديه طلا و جواهر، از افزايش ٣٠‌هزارتوماني قيمت سکه بهار آزادي و سه‌هزارتوماني هر گرم طلاي ١٨ عيار خبر داد. او افزود: قيمت سکه به دو دليل افزايش داشته است، يکي اينکه در هفته گذشته قيمت جهاني طلا ٢٨ دلار افزايش يافت و دومين مسئله، افزايش قيمت ارز است. در دو روز گذشته قيمت ارز رشد يافته است. اين دو مسئله سبب شده قيمت طلا و سکه روندي صعودي را طي کند.

منبع: روزنامه شرق