بزرگنمايي:

چه خبر - وقتي گلوله‌هاي اسرائيلي هم به داد شاه نرسيد

قيام 17 شهريور 1357 به عنوان عامل تسريع‌کننده در روند شکل‌گيري و پيروزي انقلاب اسلامي محسوب مي‌شود؛ در اين روز مردمان غيور ايران اسلامي همچون سيلي خروشان به خيابان‌ها آمدند تا طومار رژيم ننگين و وابسته و فاسد پهلوي را در هم بپيچند.
17 شهريور ماه يادآور ايثار و از جان گذشتگي شهدايي است که با نثار خون خود، طاغوتيان را رسوا کردند و پيشقراول طليعه فجر نام گرفتند.

حيله آمريکايي
در چهارم شهريور 1357پس از حادثه سينما رکس آبادان که به کشته شدن بيش از هفتصد نفر انجاميد، "جمشيد آموزگار" از سمت نخست وزيري استعفا داد و "شريف امامي" با دستور کاخ سفيد مأمور تشکيل کابينه در ايران شد؛ آمريکايي‌ها به منظور کاهش خشم و نفرت عمومي مردم ايران از رژيم دست نشانده پهلوي به شريف امامي ماموريت دادند که در ظاهر با فساد لجام گسيخته پهلوي‌ها مقابله کند؛ حضرت امام خميني(ره) با هوشياري منحصر به فردشان، از حيله و مکر آمريکايي‌ها و رژيم پهلوي آگاه شدند و در ششم شهريور برابر با بيست و سوم رمضان، با ارسال پيامي به ملّت مسلمان ايران، فرمودند:«در اين موقع تاريخ ايران، شاه به وسيله کارشناسان خود دست به توطئه خطرناکي زده است و در اين پانزده سال و به خصوص ماه‌هاي اخير که دژخيمان شاه با قتل عام هاي شهرستان‌ها، روي تاريخ را سياه کرده‌اند، اکنون دست به نيرنگ شيطاني زده است».
مردم ايران در لبيک به پيام حضرت امام(ره)، تظاهرات خود که به صورت متوالي پس ازشهادت حاج آقا مصطفي خميني، در شهرهاي مختلف کشور آغاز شده بود را ادامه دادند و در اين راستا در جريان تظاهرات گسترده مردم شهرهاي قم و تهران، عده اي زيادي توسط مزدوران رژيم پهلوي به شهادت رسيدند.
تظاهرات عيد فطر
سيزدهم شهريور 1357 مصادف با عيد سعيد فطر بود؛ در اين روز در شهرهاي مختلف کشور تظاهرات ميليوني عليه رژيم شاه برگزار شده بود؛ در تهران نيز با تلاش دکتر مفتح، اجتماع عظيم يک ميليوني براي نماز عيد فطر در تپه هاي قيطريه تشکيل يافت.
پس از اتمام نماز، شهيد باهنر سخنراني افشاگرانه‌اي درباره اوضاع کشور ايراد کرد. در ساعت نه صبح، راهپيمايي طولاني نمازگزاران همراه با تصاوير بزرگي از حضرت امام در پيشاپيش جمعيت آغاز شد. در آن روز از طرف جامعه روحانيت، روز پنج شنبه، شانزده شهريور به مناسبت شهداي چند روز پيش خيابان ژاله، تعطيل اعلام شد. تظاهرات عيد فطر زمينه‌اي براي اجتماع شانزده شهريور و آن روز نيز مقدمه اي براي حرکت عظيم و ايثارگرانه صبح روز جمعه، هفده شهريور در ميدان ژاله گرديد.
شهيد فضل الله محلاتي پيرامون موفقيت و تاثير اجتماع ميليوني عيد فطر سال 1357، مي‌گويد:«بعد از راهپيمايي‌ عيد فطر به‌ اين‌ نتيجه‌ رسيديم‌ که‌ اين‌ کار بايد با نظم‌ و ترتيبي‌ ادامه‌ يابد، جلسه‌اي‌ گرفتيم‌ و از صبح‌ تا غروب‌ دور هم‌ بوديم‌ و تصميم‌ گرفتيم‌ که‌ روز پنج‌شنبه‌ 16 شهريور راهپيمايي‌ کنيم‌. آيت‌الله بهشتي‌ نيز در جامعه‌ روحانيت ‌استدلال‌ کرد که‌ بعد از راهپيمايي‌ عيد فطر حالا که‌ مردم‌ آمدند نبايد در اين‌ حرکت ‌مردمي‌ فترت‌ ايجاد شود، ‌ لذا از مردم‌ براي راهپيمايي‌ دعوت‌ شد.»
دست چدني نخست وزير منفور
شريف‌امامي‌ كه‌ تصور مي‌کرد با تغيير تاريخ‌ شاهنشاهي به‌ هجري‌ شمسي و بستن‌ چند قمارخانه‌، مسير نهضت اسلامي مردم ايران را منحرف خواهد كرد، بلافاصله‌ بعد از راهپيمايي‌ عيد فطر متوجه‌ شد كه‌ سخت‌ در اشتباه‌ است‌؛ به‌ همين‌ جهت‌ با سرعت‌ عكس‌العمل‌ نشان‌ داد و اطلاعيه‌ شديداللحني را صادر کرد.‌
دولت شريف امامي براي روز 16 شهريور اطلاعيه ممنوعيت تظاهرات صادر کرد؛ اما مردم انقلابي ايران اسلامي بي‌توجه به عتاب‌هاي نخست وزير مزوّر و فرماندهان نظامي قلدرماب، در 16 شهريور به خيابان‌ها آمدند؛ در اين روز، مزدوران رژيم پهلوي ‌در چند نقطه‌ تهران‌ با مردم‌ درگير شدند، اما‌ جمعيت‌ آن‌ قدر زياد بود كه شريف امامي هم متوجه شد با عده‌اي مزدور نمي‌تواند تظاهرات را سرکوب کند.
تصميم عمال رژيم شاه براي برقراري حکومت نظامي در 17 شهريور
در شب جمعه 17 شهريور، شريف امامي با فرماندهان نظامي جلسه برگزار کرد؛ دراين جلسه که ازهاري‌ رئيس‌ ستاد ارتش‌، ناصر مقدم‌ رييس‌ ساواک‌، احمدعلي محققي فرمانده ‌ژاندارمري‌،صمديان‌پور رئيس‌ كل‌ شهرباني‌،برومند جزي رئيس‌ اداره دوم ارتش‌، سپهبد خواجه‌نوري‌ رئيس‌ اداره‌ سوم‌ ارتش‌ و ارتشبد قره‌باغي‌ وزير كشور، حضور داشتند تصميم به برقراي حکومت نظامي در روز 17 شهريور گرفته شد.
دستگاه‌هاي نظامي و امنيتي رژيم پهلوي پس از مشاهده اجتماع ميليوني مردم در روزهاي 13 و 16 شهريور، براي روز 17 شهريور حکومت نظامي اعلام کردند و اجتماع بيش از دو نفر را ممنوع دانستند و محمدرضا پهلوي نيز پس از مشورت با سفراي انگليس و آمريکا، اين تصميم را پذيرفت. همچنين براي سرکوب بيشتر تظاهرکنندگان، براي تهران فرماندار نظامي تعيين شد و اويسي‌ فرمانده‌ نيروي‌ زميني‌ به‌ اين سمت منصوب شد.
در اين ميان يکي از روحانيون فعال در مبارزه عليه رژيم ستمشاهي، با نام «شيخ‌ يحيي‌ نوري‌» براي روز 17 شهريور فراخوان تظاهرات داد و مبدا حرکت اعتراض آميز را ميدان ژاله اعلام کرد.

بي اعتنايي مردم به حکومت نظامي
اويسي فرماندار نظامي‌ تهران‌ به‌ سپهبد بدره‌اي‌ فرمانده‌ گارد جاويدان‌ دستور داد تا واحدهايي از گارد را به‌ فرمانداري نظامي منتقل‌ كند. بدره‌اي‌ فرمان‌ اعزام‌ واحدهايي‌ را به‌ سرلشكر اميني افشار فرمانده‌ لشكر 1 گارد جاويدان‌ صادر كرد و يگان‌هايي از لشكر در ميدان‌ و خيابان‌ ژاله‌ (شهدا) مستقر شدند. اويسي‌ با صدور اولين‌ اطلاعيه‌ ‌فرمانداري نظامي‌ اعلام‌ كرد: « از ساعت‌ 6 صبح ‌روز 17 شهريور ماه‌ مقررات‌ حكومت‌ نظامي‌ را به‌ مدت‌ شش‌ ماه‌‌ به‌ اجرا مي‌گذارد». مردم‌ صبح‌ زود بي‌خبر از حكومت‌ نظامي در دسته‌هاي بزرگي از خيابان‌ها مختلف‌ به‌ طرف‌ ميدان‌ ژاله‌ حركت‌ كردند. در نزديکي‌ ميدان‌ كاميون‌هاي‌ مملو از نظاميان‌ ايستاده‌ بودند، ولي‌ مردم‌ بي‌اعتنا به‌ راه‌ خود ادامه‌ مي‌دادند.
در روز جمعه هفدهم شهريور 1357، نيروهاي دولتي اعم از شهرباني، نيروهاي ارتش، سربازان و هم چنين نيروهاي گارد ويژه حضور داشتند. تعدادي تانک نيز از طرف خيابان پيروزي به طرف خيابان هايي که به ميدان ژاله ختم مي شد، قرار گرفته بودند. در هر خيابان، سربازان يک خط مسلح تشکيل داده و تيرباري در مقابل هر خيابان قرار داده بودند. بالگردها در بالاي سر جمعيت به صدا درآمده و تعدادي سرباز نيز در ميدان، به صورت زيگزاگ آرايش شده بودند، به طوري که اگر تيربارها که اندکي عقب تر از آنان قرار داشت، تيراندازي کرد، به سربازان برخورد نکند.
کشتار دسته جمعي
ساعت 9 صبح روز جمعه هفدهم شهريور 1357، به يک باره از يک قسمت ميدان ژاله که جمعيت بسياري در آن جمع شده بود، صداي رگبار مسلسل ها شنيده شد. از بلندگوها فرمان آتش دادند و بالگردها نيز از آسمان مردم را زير آتش گرفتند. جمعيت که فريادِ «اللّه اکبر» و «مرگ بر شاه» سر مي داد، در يک لحظه به خون خود غلطيد. صحنه فجيع و مصيبت بار و در واقع يک کشتار دسته جمعي به وجود آمده بود. خياباني که دقايقي پيش از انبوه جمعيت سياهي مي زد، اکنون پر از اجساد، کفش هاي خونين، پلاکاردهاي پاره شده و زخمي هايي شده بود که کشان کشان خود را به طرف ديگر مي‌رساندند.
تفنگ‌هاي گازي اسرائيلي
بنا به خواست شاه ظالم، کشتار جمعه سياه، با تفنگ‌هاي گازي اسرائيلي صورت گرفت. روزنامه هاي رژيم صهيونيستي فاش ساختند که مقامات دفاعي اين کشور، در اوج تظاهرات ملت ايران، براي سرکوبي راه پيمايي ها، اسلحه و تفنگ هاي گازي در اختيار شاه گذاشته بودند تا با مردم مقابله کند. تفنگ هاي پخش کننده گاز به گونه اي بود که افراد را دچار نوعي سستي و رخوت مي کرد و هر گونه قدرت حرکت و واکنش عصبي را فلج مي ساخت. هم چنين دولت اسرائيل يک گروه کماندوي ورزيده به وسيله هواپيماهاي شرکت «اِل.آل» به تهران اعزام داشت که تابع اداره اطلاعات ارتش اسرائيل بوده و همه افراد آن، اونيفورم نظامي ارتش ايران را پوشيده بودند. مقامات ايراني براي پنهان کردن اين موضوع، شايع کردند که افراد اين گروهان، از بلوچستان به تهران آمده اند.
حادثه 17 شهريور نقطه عطفي جهت افزايش خشم و اعتراض عمومي مردم و رسوايي بيش از پيش رژيم پهلوي گرديد و در تاريخ ننگين ستم‌شاهي به عنوان جمعه سياه و جمعه خونين براي هميشه باقي ماند.

منبع: ميزان