بزرگنمايي:

چه خبر -

به گزارش گروه علمي ايرنا، آب سياه در اثر افزايش شديد فشار زجاجيه (مايع درون چشم) بروز مي کند و مي تواند به بينايي فرد مبتلا، به صورت ماندگار آسيب برساند و حتي در صورت عدم درمان به موقع ممکن است منجر به نابينايي شود.
اين بيماري با علامت خاصي همراه نيست از اين رو به آن بيماري خاموش چشم گفته مي شود و معمولا افراد زماني متوجه مي شوند و به پزشک مراجعه مي کنند که بيماري پيشرفت کرده است.
يکي از دلايل تشخيص ديرهنگام اين بيماري، وابستگي آن به سن است؛ افراد ميانسال مشکلات بينايي خود را به خاطر بالارفتن سن، طبيعي مي دانند و به همين دليل به موقع به پزشک مراجعه نکرده و از بيماري خود مطلع نمي شوند.
آمارها نشان مي دهند تا سال 2014 ميلادي بيش از 60 ميليون نفر به اين بيماري مبتلا بودند و درحال حاضر 8.5 ميليون نفر در سطح جهان به علت بيماري گلوکوم نابينا هستند.
آب سياه، به عنوان نخستين علت شايع نابينايي غيرقابل برگشت و دومين علت نابينايي در دنيا شناخته شده است و آمارها نشان مي دهد که در ايران نيز حدود 850 هزار نفر مبتلا به اين بيماري هستند که 650 هزار نفر آنها از بيماري خود آگاهي ندارند.
طبق آمار ارايه شده، در حال حاضر حدود 50 ميليون نابينا در سراسر جهان وجود دارد و پيش بيني مي شود تا سال 2020 ميلادي اين تعداد به 90 ميليون نفر برسد.
اين آمار همچنين نشان مي دهد که هشت دهم تا 1.2 درصد جمعيت کشورهاي درحال توسعه از اختلالات بينايي رنج مي برند اين درحالي است که اين نسبت در کشورهاي پيشرفته نظير آمريکا حدود نيم در صد است.
50 درصد نابينايان جهان در اثر بيماري آب مرواريد (کاتاراکت) و 50 درصد بعدي در اثر بيماري آب سياه (گلوکوم)، تراخم، انکوسرکا (کوري رودخانه) و مشکلات دوران کودکي نابينا شده اند.

** بررسي عوامل بروز گلوکوم
عامل اصلي ابتلا به اين بيماري ناشي از وراثت و عوامل ژنتيکي است اما به گفته پزشکان مصرف برخي داروهاي ميگرني و مصرف طولاني مدت کورتون از طريق خوراکي، تزريقي، پوستي و استنشاقي و به خصوص قطره هاي چشمي که معمولا براي درمان آلرژي و حساسيت چشمي تجويز مي شوند، مي تواند در افراد مستعد سبب بروز بيماري آب سياه شود.
علاوه بر اين گفته شده که بيماري هاي قلبي عروقي، ديابت، داروهاي آرام بخش و آنتي هيستامين ها نيز در بروز اين بيماري موثر هستند.

* بيماري هاي قلبي
دکتر نويد نيلفروشان متخصص چشم و فوق تخصص شبکيه در گفت و گو با خبرنگار علمي ايرنا در اين خصوص توضيح داد: افرادي که جراحي هاي قلب باز کرده اند، ممکن است تغييراتي در بافت چشم و عصب هاي آنها ايجاد شود که با علائم بيماري گلوکوم شباهت داشته باشد اما به طور کلي بيماري هاي قلبي چندان تاثيري در ابتلا به گلوکوم ندارند.
وي افزود: فشار خون بالا يا فشار خون پائين نيز تاثيري در ابتلا به بيماري گلوکوم ندارد اما ممکن است تغييراتي در عصب بينايي مبتلايان به گلوکوم ايجاد کند که سبب تشديد علائم بيماري گلوکوم در آنها شود.

* ديابت
نيلفروشان در مورد تاثير ديابت در بروز گلوکوم نيز اظهار کرد: بيماران ديابتي که از قرص يا انسولين استفاده مي کنند، با احتمال بيشتري در ابتلا به گلوکوم مواجه اند يا اگر بيماري گلوکوم داشته باشند، ديابت مي تواند سبب افزايش شدت بيماري و سرعت پيشرفت آن شود.
نيلفروشان اظهار کرد: گاهي ممکن است ديابت بيماري هايي در شبکيه ايجاد کند که منجر به خونريزي يا جداشدگي شبکيه شود؛ به طور ثانويه افرادي که به دليل ديابت با اين عوارض روبه رو مي شوند، ممکن است دچار آب سياه يا گلوکوم نيز بشوند.
وي تاکيد کرد: ارتباط نسبي بين افرادي که ديابت و گلوکوم دارند، وجود دارد اما ديابت به تنهايي عامل بروز گلوکوم نيست؛ با اين حال مبتلايان به ديابت بايد از نظر فشار داخل چشمي نيز به صورت دوره اي بررسي شوند.

* داروهاي آرام بخش و آنتي هيستامين ها
فوق تخصص شبکيه در مورد مصرف داروهاي آرام بخش و آنتي هيستامين ها و تاثير آنها در بروز گلوکوم نيز توضيح داد: افرادي که داروهاي آرام بخش يا آنتي هيستامين مصرف مي کنند، در برخي موارد خاص ممکن است دچار بيماري گلوکوم شوند اما درصد آنها بسيار کم است؛ بنابراين به بيماران مبتلا به گلوکوم توصيه مي شود که از اين داروها استفاده نکنند.
نيلفروشان افزود: به طور کلي اين موارد، عامل ايجادکننده بيماري گلوکوم نيستند اما مي توانند عامل تشديدکننده اين بيماري باشند.

* داروهاي ميگرني
فوق تخصص شبکيه با تاييد بر اينکه برخي داروهايي که براي درمان ميگرن مصرف مي شوند، سبب بروز گلوکوم مي شوند، گفت: دو نوع داروي خاص ميگرن که به صورت نادر هم استفاده مي شوند، سبب بروز گلوکوم در مصرف کنندگان اين داروها مي شوند.
نيلفروشان افزود: البته نمي توان گفت که همه داروهاي ميگرن اين خاصيت دارند و در مورد آن دو دارو نيز بايد احتمال خطر بروز بيماري گلوکوم به عنوان عوارض مصرف اين داروها به مبتلايان به ميگرن که از اين داروها استفاده مي کنند، گفته شود.

* عوامل محيطي
وي در مورد اينکه آيا عوامل محيطي مانند نور آفتاب يا استرس هاي روزانه در بروز بيماري آب سياه تاثيرگذار هستند، گفت: اين عوامل چندان دخالتي در اين زمينه ندارند و مطالبي که در مورد آنها تاکنون ارائه شده است، ضد و نقيض هستند.
نيلفروشان اظهار کرد: مطالعات ثابت شده اي در اين زمينه وجود ندارد اما به افرادي که مبتلا به بيماري گلوکوم هستند از نظر تغذيه اي توصيه مي شود که از موادغذايي داراي آنتي اکسيدان مانند ميوه ها و سبزي ها بيشتر استفاده کنند.
وي افزود: اين بيماران اگر تحرک بدني نداشته باشند، ممکن است دچار تشديد بيماري شوند؛ بنابراين به آنها توصيه مي شود که ورزش هاي روزانه نه فعاليت هاي بدني سنگين بلکه ورزش هايي مانند دوچرخه سواري، شنا کردن و ورزش هاي ايروبيک داشته باشند.

** نشانه هاي هشداردهنده بيماري گلوکوم
نيلفروشان گفت: مهمترين علامت اين بيماري `بي علامتي` است و بعد از آن `اختلالات ميدان ديد` است.
وي افزود: مبتلايان به اين بيماري اطراف خود را تار مي بينند که در مراحل اوليه ممکن است مشخص نباشد اما با معاينه و تست هاي مخصوص، شروع اين بيماري تشخيص داده مي شود.
نيلفروشان اظهار کرد: به عنوان مثال افرادي که داروهاي ميگرني مصرف مي کنند اگر در مواقعي که اين داروها را مصرف نمي کنند، ديد خوبي دارند اما با مصرف کردن اين داروها دچار کاهش بينايي مي شوند، ممکن است در آستانه ابتلا به گلوکوم باشند و بايد مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنند.
وي ادامه داد: قرمزي چشم، درد چشم يا حساسيت به نور نيز از علائم بروز گلوکوم است و در موارد خيلي شديد علاوه بر اين علائم، ممکن است بيمار با تهوع و سردرد نيز مواجه شود
که البته کمتر از 10 درصد موارد داراي اين علائم هستند ولي در 90 درصد افراد هيچ علامتي ندارد.
نيلفروشان با بيان اينکه در معاينات دوره اي افرادي که سابقه فاميلي دارند، بايد علائم اين بيماري با دقت بيشتري بررسي شود، افزود: علائم اين بيماري در مراحل پيشرفته خود را نشان مي دهد بنابراين توصيه مي شود که افرادي که با احتمال بالاتري از اين بيماري مواجه اند، معاينات دوره اي داشته باشند.

** افزايش جمعيت سالمندان و گلوکوم
فوق تخصص شبکيه در مورد اينکه با توجه به رشد جمعيت سالمندان در ايران و اينکه گلوکوم بيماري وابسته به سن است، ممکن است در آينده نزديک شمار مبتلايان به اين بيماري در کشور افزايش يابد، گفت: افزايش جمعيت سالمندان در ايران مساله اي است که بسياري از کشورها با آن مواجه هستند و همين امر مي تواند در آينده سبب افزايش شيوع اين بيماري در سراسر دنيا شود.
نيلفروشان با يادآوري اينکه گلوکوم علامت خاصي ندارد و بيشتر در سنين بالاي 40 سال رخ مي دهد، براي پيشگيري از رشد شمار مبتلايان به اين بيمار در کشور توصيه کرد: افرادي که هيچ نوع سابقه فاميلي در خانواده خود در مورد اين بيماري نداشته اند، اما شماره چشم نزديک بيني يا دوربيني بالايي دارند، حتي زودتر از 40 سالگي مثلا در سن 30 سالگي از نظر ابتلا به گلوکوم تحت معاينه قرار گيرند.
وي افزود: افرادي که هيچ سابقه خانوادگي يا ريسک فاکتوري در اين خصوص ندارند، بهتر است بعد از 40 سال تا حدود 50 سالگي هر دو تا سه سال يک بار و از سن 50 سال به بالا هر يک تا دو سال يک بار تحت معاينات چشمي قرار گيرند.

** شيوع گلوکوم
فوق تخصص شبکيه در خصوص شيوع اين بيماري نيز اظهار کرد: طبق آمار جهاني 2 درصد افراد بالاي 40 سال به اين بيماري مبتلا هستند و در کشور ما نيز در همين حد است؛ به طور کلي هرچه سن افراد بالاتر مي رود احتمال ابتلاي آنها به اين بيماري نيز بيشتر مي شود.

** گلوکوم، بيماري بدون درمان
نيلفروشان با تاکيد بر اينکه گلوکوم درمان نمي شود و فقط مي توان با روش هايي پيشرفت آن را کنترل کرد، گفت: در زمينه درمان اين بيماري دارودرماني و جراحي جايگاهي ندارد و حتي به عنوان درمان کمکي نيز اين روش ها کاربردي در اين زمينه ندارند.
وي در مورد سلول درماني يا پيوندهايي مانند پيوند عصب نيز توضيح داد: پيوند عصب نيز در درمان اين بيماري جايي ندارند و در زمينه سلول درماني هم تاکنون اقدامي در سطح دنيا انجام نشده است.
نيلفروشان ادامه داد: روش هايي مانند درمان دارويي يا جراحي نيز که در مورد اين بيماري استفاده مي شود، براي کنترل بيماري است چراکه اختلالي که ايجادشده را نمي توان با اين روش ها جبران کرد و بيماري که به دليل بيماري گلوکوم دچار اختلال ديد شده است، تا آخر عمر اين اختلال را به همراه خواهد داشت و قابل برگشت و بهبودي نيست.
بر اساس اهميت اين بيماري، شيوع بالا و احتمال نابينايي مبتلايان به آن، هشتم مارس مصادف با 18 اسفندماه از سوي سازمان بهداشت جهاني به عنوان روز جهاني آب سياه (گلوکوم) نامگذاري شده است تا به اين طريق توجه سياستگذاران و برنامه ريزان کشورهاي مختلف به اعمال روش هاي پيشگيرانه در اين خصوص معطوف شود.
علمي**1834**1440
خبرنگار: ناهيد شفيعي **انتشاردهنده: گلشن