بزرگنمايي:
چه خبر - فاجعه «پلاسکو» در کمين 100 ساختمان قديمي
روزنامه ايران: دومين ساختمان بلند مرتبه‌اي(نخستين سازه ساختمان بانک کار بود که اکنون به اسم ساختمان بورس در خيابان حافظ مي‌شناسيم) که در تهران ساخته شده پلاسکو بود. ساختماني که سازه آن با برج‌هاي دوقلو نيويورک يکسان بود. اين ساختمان در زمان خود از نظر طراحي منحصر به فرد بود به گونه‌اي که نماي ضربدري آن باد بند بود و گفته مي‌شود اين نما مي‌توانست پلاسکو را در برابر زلزله تا حدودي حفظ کند.
سازه پوسته‌اي هم ديگر مزيتي بود که 54 سال پيش براي اين ساختمان پيش‌بيني شد. تيرآهن و پروفيل آن هم وارداتي بود. مي‌گويند تيرآهن‌هايي که آن سال‌ها وارد مي‌شده همچنان مي‌تواند در ساخت و ساز از آن استفاده کرد چرا که استحکام بالايي دارد. در تهران 100ساختمان قديمي وجود دارد که بايد براي احياي آن کاري انجام داد در غير اينصورت براي ساير ساختمان‌ها چون آلومينيوم و بورس هم احتمال بروز تخريب هاي ميلياردي هست.
روز پنجشنبه که تهران يکي از نماد‌هاي تاريخي خود را از دست داد زنگ خطري هم براي ساير ساختمان‌هاي قديمي نواخته شد تا دولت براي آن فکري کند و ديگر با اغماض به اين ساختمان‌ها نگاه نکند. در اين گزارش ما مي‌خواهيم از دو بعد به اين مقوله نگاه کنيم؛ يک بحث ساختمان و مقررات‌هايي که ناديده گرفته شد و دوم بحث سرمايه‌گذاري است.
چرا بناي پلاسکو فروريخت؟
بهرام غفاري که سال‌هاي گذشته رئيس سازمان نظام مهندسي استان تهران بود به اين حادثه تخصصي‌تر نگاه مي‌کند و مي‌گويد: در مورد فروريختن ساختمان پلاسکو نمي‌توان به صورت دقيق نظر داد چرا که نيازمند مطالعات بيشتر است. آن زمان که ساختمان پلاسکو ساخته شد يعني اواخر دهه 30 و اوايل دهه 40 از آيين نامه ها و مقررات ملي ساختمان خبري در کشور نبود.حتي الزام‌هاي حداقلي براي پايداري ساختمان در برابر آتش تعريف نشده بود. ولي يکپارچگي سقف، قوي بودن ستون‌ها و تيرها باعث شده بود پلاسکو در برابر زلزله و تا حدودي آتش مقاوم شود. اما نوع آتشي که به جان اين ساختمان افتاد قابل پيش‌بيني بود که پس از چند ساعت شاهد فروريزي آن باشيم. وي ادامه داد:سال 1344 دولت وقت آيين نامه زلزله را نوشت و رعايت آن تنها براي ساختمان‌هاي دولتي الزام بود. سال 69 هم مقررات ملي ساختمان وضع شد. لذا دومين ساختمان بلند مرتبه تهران در هيچ‌کدام از قوانين وضع شده جا نگرفت. يعني روش الزام‌آوري براي آن تعريف نشده بود.
امرار معاش مانع به نتيجه رسيدن اخطارها
طي سال‌هاي گذشته در مورد تقويت، بهينه‌سازي و امنيت ساختمان آن به هيأت مديره ساختمان پلاسکو اخطارهايي داده شد ولي به خاطرامرار معاش و اشتغالي که در آن ساختمان 15 طبقه وجود داشت مأموران ارفاق کردند و اکنون اين گذشت‌ها سرانجام بدي براي ساختمان پلاسکو رقم زد.غفاري توضيح داد وقتي يک ساختمان از پايين آتش مي‌گيرد شعله آن به سمت بالا هدايت مي‌شود ولي در مورد پلاسکو مواد اشتعال آور به طبقات پايين رفت و در نهايت سازه تحمل اين حجم از شعله را نداشت و فرو ريخت.
وي سازمان نظام مهندسي را به جهت اخطار دادن و اطلاع‌رساني مسئول دانست و در مورد نقش آتش‌نشاني به تغيير اساسنامه آن در سال 90 اشاره کرد که در راستاي فعاليت‌هاي پيشگيرانه ايمني مي‌توانست کارگاه‌ها را پلمپ کند. ولي مسامحه باعث شد ساختمان 54 ساله با خسارت سنگيني روبه‌رو شود.هر چند که در ديگر جاهاي خيابان جمهوري ساختمان‌هاي فرسوده غير ايمن وجود دارد که هرروز دچار حريق مي‌شود و هيچ اطلاع‌رساني درباره آن صورت نمي‌گيرد.
بنياد مستضعفان بايد سرقفلي ها را پرداخت کند
ساختمان پلاسکو زمان انقلاب به بنياد مستضعفان واگذار شد و اين مجموعه طي سال‌هاي گذشته سرقفلي کارگا ه‌ها را کامل واگذار کرد به گونه‌اي که هيأت مديره آن همه از مالکان بودند و بنياد نماينده‌اي در آن نداشت. حال زميني که از پلاسکو مانده طبق قانون متعلق به بنياد مستضعفان است و اين مجموعه بايد به کسانيکه سرقفلي را خريداري کردند بر اساس توافق پول پرداخت کند. لذا يکي از مجموعه‌هاي اصلي که از اين اتفاق متضرر شد بنياد مستضعفان است.
وضعيت بناهاي قديمي تهران بايد رسيدگي شود
بعد دوم نگاه سرمايه‌گذاران است. تا چندي پيش از کاهش ريسک سرمايه‌گذاري براي توليد‌کنندگان صحبت مي‌کرديم اما اين روزها وزنه ملک هم سنگين شده است. سؤال اين است يک توليدکننده براي ادامه حيات خود با توجه به تمام هزينه‌ها چگونه مي‌تواند به مسائل ايمني اعتماد کند؟
محسن جلال‌پور تحليلگر اقتصادي فرورويختن ساختمان قديمي پلاسکو که تا روز پنجشنبه يکي از مراکز اصلي تجارت در تهران بود را محدود به يک ساختمان نمي‌داند و مي‌گويد اين اتفاق به لحاظ مسائل اجتماعي، اقتصادي، سياسي و حتي فرهنگي قابل بررسي است. وجود کارگاه‌هاي توليدي متعدد باعث شد خسارت حدود 1500 ميليارد توماني رقم بخورد وکارگران زيادي بيکار شوند. وي ادامه داد: ساختمان‌هاي تجاري و اداري زيادي هستند که بايد وضعيت آن مورد بازبيني قرار گيرد. مي گويند از 17 هزار واحد بازبيني شده 3هزار واحد نيازمند بهسازي است. لذا افرادي که مي‌خواهند در حوزه اقتصادي ورود کنند به طور قطع ازاين پس بر نگراني‌هايشان افزوده خواهد شد.
درحقيقت فعالان اقتصادي که در موقعيت‌هاي جغرافيايي مختلفي قرار گرفتند بخصوص در شهر تهران از اين پس دلهره ايمن بودن ساختمان‌هاي خود را خواهند داشت و اينکه براي مقاوم‌سازي کارگاه‌هاي توليدي فرسوده چه اقدام‌هايي مي‌توان انجام داد. جلال پور اظهار داشت:اتفاق‌هايي مانند پلاسکو سرمايه‌گذاران را دچار تشويش و دودلي مي‌کند.لذا توصيه مي‌کنم با توجه به شرايط پيش آمده براي احيا و رسيدگي به ساختمان‌هاي فرسوده اقدام‌هاي اساسي صورت گيرد تا ديگر شاهد رخدادهايي تلخ چون فروريختن پلاسکو نباشيم.
تعميرات و بهسازي ساختمان را جدي بگيريم
وي به ساختمان‌هاي قديمي که در ساير کشورها وجود دارد هم گريزي زد و گفت:قديمي بودن ساختمان پلاسکو را نمي‌توان توجيهي براي ريزش آن توصيف کرد.در خيلي از کشورها ساختمان‌هاي با عمر بيش از 50 سال وجود دارد اما مديريت شهري و سازمان هاي ذيربط براي حفظ و نگهداري آنها تلاش مجدانه‌اي دارد.از همه مهم‌تر اينکه وقتي يک بنا ساخته مي‌شود بر مصالح، نوع ساخت و تمام موارد به صورت تخصصي پرداخته مي‌شود و تا 50 سال سازنده در برابر خسارت احتمالي مسئول است.ايران هم بايد به اين سمت حرکت کند.
وي در جملات پاياني خود خاطرنشان کرد:براي حفظ ساختمان‌هاي فرسوده بايد موضوع تعميرات و بهسازي را جدي بگيريم.هر واحد توليدي که آسيب ببيند به غير از مسائل مالي که کارفرما با آن مواجه مي‌شود اشتغال هم صدمه مي‌بيند و اين امر در نگاه سرمايه‌گذاران اثر منفي مي‌گذارد.
منبع: روزنامه ايران