چه خبر - ضرر 1500 ميلياردي مهران مديري به سلامت جامعه

چندي پيش، مهران مديري، بازيگر، کارگردان و مجري برجسته کشورمان در اقدامي غيرمنتظره در نشست خبري فيلم جديد خود، اقدام به کشيدن سيگار کرد. اين اقدام وي، واکنش‌هاي بسيار زيادي را از سوي مسولان بهداشتي کشور در پي داشت که شايد بتوان مهم‌ترين آنها را، نامه دکتر غلامرضا حيدري، رئيس مرکز تحقيقات پيشگيري و کنترل دخانيات به مهران مديري دانست. نامه‌اي که در ادامه، شرح مفصل آن را مي‌خوانيم.

باورمان نمي‌شد که شما در کنفرانس مطبوعاتي فيلمتان و با حضور حامي مالي قدرتمند برنامه‌هايتان يکباره سيگار روشن کنيد و همه آنچه را که حوزه سلامت در 3-2 دهه گذشته براي کاهش و کنترل مصرف دخانيات انجام داده بود، دود کنيد.

شما يا نمي‌دانيد چه کرديد يا از قبل برنامه‌ريزي کرده بوديد و عمدا سلامت آينده جامعه را هدف قرار داديد. اميدواريم شکل اول باشد که جاي جبران دارد و براي دانستن‌تان مي‌گوييم که به استناد بيش از 100 مقاله علمي بين‌المللي که در مرکز تحقيقات ‌ما وجود دارد، شواهد بسياري از مطالعات توصيفي- مقطعي، طولي و تجربي نشان داده که بين مشاهده صحنه‌هاي مصرف سيگار در فيلم‌ها و شروع مصرف سيگار جوانان رابطه مستقيمي وجود دارد.

فيلم‌ها همواره وسيله مناسبي براي تبليغ محصولات توليدکنندگان دخانيات بوده‌اند. هنگامي که يک ستاره سينما در يک فيلم مطرح روز سيگار مي‌کشد، يک حس قوي و محونشدني به سيگارکشيدن مي‌افزايد. سالانه صدها ميليون جوان در سراسر جهان اين فيلم‌ها را تماشا مي‌کنند.

نقش سينما نه‌تنها تقويت هنجارهاي اجتماعي و بهداشتي است، بلکه بايد آنچه را که در جامعه و ذهن فيلمنامه‌نويسان مي‌گذرد نيز به مردم انتقال دهد. چنين مواردي شامل حقايق آزاردهنده، ناسالم، پرخطر و ضداجتماعي است.

صحنه‌هاي جذاب مصرف سيگار در فيلم‌ها بسيار حائز اهميت هستند زيرا بين تمامي گروه‌ها، رفتن به سينما يکي از مشخصه‌هاي قشر جوان است، به‌طوري که جوانان 3 برابر بيشتر از بزرگسالان به سينما مي‌روند. 90درصد جوانان حداقل 1 بار در سال به سينما مي‌روند.از هر 10 نفري که به تازگي سيگاري مي‌شوند، 8 نفر کودک يا نوجوان است.مطالعات دانشگاهي کاملا نشان مي‌دهند مصرف سيگار در فيلم‌هاي سينمايي مي‌تواند به شروع مصرف سيگار در جوانان منجر شود. به‌عنوان مثال:

- يک مطالعه بزرگ در ايالات متحده نشان داد احتمال سيگاري‌شدن در نوجواناني که فيلم‌هاي زيادي با صحنه‌هاي مصرف سيگار مي‌بينند، 3 برابر بيشتر از نوجواناني است که کمتر چنين صحنه‌هايي را در فيلم‌ها مي‌بينند.

- يک تحقيق دانشجويي نشان داد صحنه‌هاي مصرف سيگار در فيلم‌ها کاملا منعکس‌کننده واقعيت‌هاست.

- تحقيقات نشان مي‌دهند فيلم‌هايي که داراي صحنه‌هاي مصرف سيگار هستند، انگيزه جوانان را براي نکشيدن سيگار ضعيف مي‌کنند.

- طي مطالعه‌اي که روي رفتارهاي بهداشتي بين دانش‌آموزان مقطع راهنمايي انجام گرفت، 49درصد دانش‌آموزان بين 12 تا 17 ساله (46درصد پسران و 51درصد دختران) معتقد بودند سيگارکشيدن ستارگان سينما انگيزه‌اي براي سيگارکشيدن جوانان است.

مصرف سيگار و دخانيات رفتاري است که عموما از سنين نوجواني آغاز مي‌‌شود. مطالعات مختلف نشان مي‌دهد حدود 80 درصد افراد سيگاري قبل از 18 سالگي تجربه مصرف سيگار داشته‌اند.اين رقم در مطالعه‌اي که در کشورمان انجام گرفته حدود 60درصد است و مطالعات ديگر درصدهاي بيشتري را در سنين پايين‌تر (حدود 15 سالگي) نشان مي‌دهد. افراد تحت‌تاثير عوامل مختلفي سيگار مي‌کشند که مي‌توان به عوامل فردي، خانوادگي و اجتماعي اشاره کرد.در بسياري از مطالعات عوامل فردي به صورت کنجکاوي براي مصرف و تجربه سيگار مهم‌ترين اثر را داشته، به صورتي که حدود 60درصد دانش‌آموزان دبيرستاني شهر تهران در سال 82 اين علت را ذکر کرده‌اند.

فيلم‌ها يکي از آخرين و مهم‌ترين راه‌هاي صنعت دخانيات براي جلب توجه جوانان به مصرف سيگار آنسوي درياهاست. صنعت دخانيات در سال 1989 قول داد پرداخت مبالغ به هاليوود را متوقف کند. طي دهه گذشته سيگار کشيدن روي صحنه فيلم‌ها واقعا افزايش‌يافته است. بخش سياسي هاليوود از آگاه‌سازي والدين در مورد اينکه فيلم‌ها يا ويدئوها باعث ترويج دخانيات مي‌شوند، امتناع مي‌کند، اما دخانيات يک تجارت است که بيش از ايدز، خشونت و داروهاي غيرقانوني (روي هم رفته) باعث مرگ مي‌شود.

سازمان بهداشت جهاني مي‌گويد: «مصرف سيگار در فيلم‌ها يک مشکل جهاني است زيرا تبليغات قوي‌اي ارائه مي‌کند. اين مساله نه‌نتها باعث تشويق اطفال به مصرف دخانيات مي‌شود، بلکه باعث تقويت بازارهاي دخانياتي نيز مي‌شود. صنعت تصاوير متحرک آمريکا نقش تعيين‌کننده‌اي در ايجاد اين مشکل ايفا مي‌کند زيرا اين فيلم‌ها در سراسر جهان قابل‌دسترسي هستند و سرمشق ساير فيلمسازها قرار مي‌گيرند».

انجمن پزشکي آمريکا معتقد است استعمال دخانيات در فيلم‌ها رايگان است و هدفي جز فريبندگي، تقويت و ترويج مصرف سيگار به‌عنوان يک رفتار مطلوب ندارد. اين موضوع خصوصا وقتي مشکل‌ساز است که در مورد فيلم‌هاي جوانان به کار مي‌رود زيرا در بسياري از مطالعات نشان داده شده مصرف سيگار در فيلم‌ها يک عامل خطر براي شروع سيگار کشيدن در جواني است. ما همچنين از4 خط مشي توصيه‌شده ذيل براي کاهش مصرف دخانيات در فيلم‌ها حمايت مي‌کنيم.

صنعت دخانيات سابقه طولاني در استفاده از پول نقد و توجه خاص در راستاي ترويج دخانيات در فيلم‌ها دارد. ظاهر صحنه ممکن است حفظ شود اما اين حق مخاطب است که بداند پشت پرده چه مي‌گذرد؟ صنعت دخانيات و هاليوود از دهه 1920 براي هم سودمند بوده‌اند به‌صورتي که ستارگان در تبليغات شرکت مي‌کردند و دخانيات روي صحنه مورد استفاده قرار مي‌گرفت. زماني که محدوديت تبليغات دخانيات در ساير رسانه‌ها شديدتر شد، فيلم‌ها از نظر امنيت مانند يک وسيله تبليغ جهاني به‌خصوص براي مخاطبان جوان قرار گرفتند.

سيگار کشيدن روي صحنه امروزه از فيلم‌هاي دهه 1960، 1970، 1980 بيشتر شده است. در آن دهه‌ها آمريکايي‌هاي بيشتري سيگاري بودند. سيگار کشيدن بين شخصيت‌هاي برجسته فيلم نسبت به افراد مورد مقايسه با آن در جمعيت آمريکا رايج‌تر است. شخصيت‌هاي سيگاري که در فيلم‌ها نشان داده مي‌شوند، اغلب سطح بالا هستند، در حالي که در زندگي واقعي، سيگاري‌ها بيشتر کم‌درآمد و با تحصيلات کمتر هستند. در سراسر جهان ساليانه 5 ميليون نفر بر اثر استعمال دخانيات کشته مي‌شوند، اما فيلم‌ها اغلب سيگار کشيدن و در معرض دود سيگار قرار گرفتن را به صورت يک مورد مضر براي سلامت و کشنده به تصوير نمي‌کشند.

يک‌هفتم کودکان در سراسر دنيا تا 15 سالگي به دام مي‌افتند. امروزه خيلي‌ها مي‌خواهند ترک کنند، بسياري شکست خواهند خورد و يک‌سوم موارد اعتياد منجر به مرگ مي‌شوند. هر روز در ايالات متحده 2 هزار نوجوان ديگر به دخانيات معتاد مي‌شوند. حتي در دنياي در حال پيشرفت مصرف دخانيات سريع‌تر از پيش مي‌رود زيرا در آنجا آگاهي از خطرات در کمترين سطح است و روش‌هاي بازاريابي دخانيات تحت‌کنترل نيستند.

اين صنعت، 10 سال پيش براي قرار دادن محصولاتش در صحنه فيلم‌ها پول مي‌پرداخت، در حالي که اين کار را انکار مي‌کرد. امروزه هم پرداخت وجه را انکار مي‌کند. همچنين در هر مورد که ستارگاني اين کار را انجام مي‌دهند با صنعت دخانيات معامله مي‌کنند.محققان دريافته‌اند نوجواناني که ستارگان مورد علاقه‌شان روي پرده سيگار مي‌کشند، 16 برابر احتمال بيشتر دارند که در مورد دخانيات مثبت فکر کنند.

کودکان 14-11 ساله که سيگار کشيدن در فيلم‌ها را زياد ديده‌اند، 3 برابر احتمال بيشتر دارند که خودشان سيگار را امتحان کنند. در هر روز، 3 هزار کودک معتاد مي‌شوند و نيمي از آنها از اين اعتياد فوت خواهند کرد. صنعت دخانيات مي‌داند فيلم‌ها بهتر از هر تبليغ ديگري باعث روشن شدن سيگار مي‌شوند.

همچنين نتايج مطالعه‌اي که اين مرکز در 3 دهه بررسي فيلم‌هاي سينمايي ايران انجام داده، نشان مي‌دهد زمان نمايش مصرف دخانيات در اين فيلم‌ها به صورت معني‌داري براي هنرپيشه مرد 3 برابر و براي هنرپيشه زن 20 برابر شده که اين مساله مي‌تواند کنار ديگر موارد دليلي براي افزايش مصرف دخانيات در جامعه جوان ما باشد.

هنوز اميدواريم ندانسته اين کار را کرده باشيد که جاي جبران دارد و شما به خوبي مي‌توانيد انجامش دهيد چرا که اگر با ديدن صحنه مصرف سيگار شما امکان داشته باشد 1 ميليون نفر به سيگار گرايش پيدا ‌کنند:

-حتما 750 هزار نفر آنها سيگاري مي‌شوند -حتما 600 هزار نفر آنها وابستگي شديد به دخانيات پيدا مي‌کنند -حتما 300 هزار نفر آنها دچار بيماري مزمن انسدادي ريه مي‌‌شوند-حتما 100هزار نفر آنها به سرطان ريه مبتلا مي‌شوند-حتما 150هزار نفر ديگر دچار بيماري‌هاي قلبي- عروقي خواهند شد-و اين بيماري‌ها جداي ديگر عوارض مانند پيري زودرس، ناتواني جنسي و نازايي و کاهش عمر مفيد در 200هزار نفر ديگر است

البته اگر شانس بياورند و به بيماري‌هاي جدي و مهلک ناشي از مصرف دخانيات مبتلا نشوند.

شواهد علمي معتبر نشان مي‌دهد تفاوت هزينه‌هاي پزشکي افراد سيگاري بر اثر بيماري‌هاي ناشي از مصرف سيگار در مقايسه با افراد غيرسيگاري 6 ميليارد دلار است. در کشور هلند نيز هنگام تورم شديد قيمت‌ها در سال1997، هزينه بيماري‌هاي ناشي از مصرف سيگار در طول عمر کل مردان کشور 27/7 ميليارد دلار و براي زنان 47/9 ميليارد دلار بوده است. اين ارقام به غير از هزينه‌هاي اقتصادي ناشي از دست‌دادن روزهاي کاري بوده که بر اثر فوت يا مرگ زودهنگام ايجاد شده است.

طي مطالعه‌اي روي هزينه بيماري‌ها که سال 1996 در آلمان انجام گرفت، کل هزينه‌هاي بهداشتي ناشي از مصرف سيگار در اين سال براي:

-براي بيماران ريوي معادل 471/5 ميليارد يورو-براي سرطان ريه 593/2 ميليارد يورو (89درصد)-براي سرطان دهان و حنجره 996 ميليون يورو (65درصد)-براي سکته مغزي 774/1 ميليارد يورو (28درصد)-براي بيماري‌هاي سرخرگي کرونري 963/4 ميليارد يورو (35درصد) -براي بيماري‌هاي انسدادي تصلب شرايين 761 ميليون يورو (28درصد)

بوده است. در مجموع، کل بار مالي هزينه‌هاي بهداشتي- درماني ناشي از مصرف سيگار در آلمان طي سال1996 برابر 6/16 ميليارد يورو بوده است.

از طرف ديگر، هزينه‌هاي سالانه براي خدمات بهداشتي ملي کشور انگلستان بر اثر بيماري‌هاي ناشي از مصرف سيگار در بزرگسالان طي سال 1998 به 3/2 ميليارد يورو رسيده است. در سال2000 نيز بر اثر مصرف سيگار هزينه‌هاي مربوط به روزهاي کاري از دست رفته در اين کشور 130 ميليارد يورو تخمين‌زده شده و سرطان ريه 7/5درصد از کل هزينه‌هاي خدمات بهداشتي ملي کشور انگلستان را شامل مي‌شود.

هزينه‌هاي بهداشتي وابسته به مصرف سيگار در ايتاليا نيز محاسبه شده است. نام آن «پيامدهاي اقتصادي مصرف سيگار» بوده که همسو با برنامه اقدام براي ايجاد اروپايي بدون دخانيات در سال1999 توسط سازمان بهداشت جهاني تاييد شده است. در ايتاليا طي سال1998، بار مالي کل هزينه‌هاي بهداشتي ناشي از مصرف سيگار برابر بود با 31271/4 ميليارد يورو (بيماري‌هاي قلبي- عروقي46419/2 ميليارد يورو؛ ريوي، 53/451 ميليون يورو؛ سرطان ريه سلول کوچک، 06/58 ميليون يورو؛ سرطان ريه سلول غيرکوچک، 25/232 ميليون يورو؛ سکته مغزي10667/1 ميليارد يورو)

همچنين به غير از هزينه‌هاي بهداشتي، خسارات آتش‌سوزي ناشي از مصرف سيگار نيز بايد در نظر گرفته شود، به‌طوري که سالانه در اسکاتلند هزينه‌اي معادل 6 ميليون يورو و در انگلستان و ولز معادل 218 ميليون يورو خسارت به بار مي‌آورند. طي مطالعه‌اي در اسکاتلند روي هزينه‌هاي ناشي از کاهش بازدهي کار، مشخص شد ميزان کارگريزي در افراد سيگاري بيشتر از افراد غيرسيگاري است. هزينه اين غيبت‌هاي کاري در اسکاتلند سالانه 60 ميليون يورو است، در حالي که کل هزينه‌هاي ناشي از کاهش بازدهي در اين کشور معادل 660 ميليون يورو در سال است.

در ايران برآورد دقيقي از اين ميزان در دست نيست.

اگر حداقل همين آمار را براي هر نفر از اين 750هزار نفري را که شما سيگاري کرديد، محاسبه کنيم، شما حداقل 1500 ميليارد تومان به سلامت جامعه ضرر وارد کرديد. فکر مي‌کنيد شما يا حامي مالي‌تان آن را جبران مي‌کنيد؟

هنوز اميدواريم که ندانسته اين کار را کرده باشيد که جاي جبران دارد و شما به خوبي مي‌توانيد انجامش دهيد.




منبع:salamatism.com