بزرگنمايي:
چه خبر - عبور نفت از تنگه هرمز به قدرت جهاني ايران مي‌افزايد
رئيس اسبق امور اوپک ايران، تاثيرات خروج امريکا از برجام بر بازار نفت را تشريح کرد. او که اکنون مديريت گروه مطالعات انرژي وين را عهده‌دار است، معتقد است اگرچه صادرات نفت خام ايران از نظر ميزان در مقايسه با توليدکنندگان بزرگ ديگر چندان زياد نيست، اما در ساختار و بنيان اوپک، ايران يک کشور مهم و تاثيرگذار است.
در اوپک و بازار جهانى نفت، ايران را با ٤ ميليون بشکه توليد، مهمترين رقيب عربستان با بيش از ١٠ ميليون بشکه توليد مى‌دانند. بنابراين، تنها حجم توليد تعيين‌کننده اصلى قدرت اعضاء سازمان اوپک نيست.
برکشلي همچنين تاکيد مي‌کند: پالايشگران نمى‌توانند به آسانى و به ارزانى مصارف نفت خام خود را از يک نوع نفت خام در کوتاه مدت به انواع ديگرى تغيير دهند.
به گفته او، امريکا براى مدت ٧-٨ سال ديگر هم نفت شيل خواهد داشت ولى پس از آن هزينه‌ها آنچنان بالا خواهد رفت که ادامه حيات نفت شيل با مشکلات جدي مواجه خواهد بود.
در ادامه گفت‌وگو با فريدون برکشلي مي‌خوانيد:
با توجه به خروج آمريکا از برجام برخي مشتريان نفت ايران نسبت به خريد نفت از کشور ما واکنش نشان داده‌اند، ازجمله ايتاليا که اعلام کرده قرارداد خريد از ايران تا پايان سال منقضي مي‌شود و قصد تمديد آن را ندارد، ژاپن گفته ممکن است نفت کويت را جايگزين نفت ايران کند و در مقابل کشورهاي توليدکننده مثل عربستان را داريم که بازار را نسبت به عرضه نفت و ثبات بازار مطمئن کرده و يا امارات که گفته تحريم ايران تاثيري در توليد نفت اوپک ندارد، با اين تفاسير چه اتفاقي براي نفت ايران خواهد افتاد؟
اين امر بديهى است و جاى تعجب ندارد. شرکت‌هايى که با امريکا روابط گسترده تجارى و اقتصادى دارند، مى‌کوشند تا در فضاى موجود منافع اقتصادى خود را فداى رابطه با جمهورى اسلامى ايران نکنند. اين امر به خصوص در ارتباط با خريد نفت ايران، باتوجه به رقباى سر سختى که کشور دارد، بيشتر از ساير فعاليت‌هاى اقتصادى مشهود است.
البته توجه به اين نکته مهم است که پالايشگران نمى‌توانند به آسانى و به ارزانى مصارف نفت خام خود را از يک نوع نفت خام در کوتاه مدت به انواع ديگرى تغيير دهند. براساس برآوردهاى انجمن نفت امريکا، API بيش از ٤٥ نوع و گريد نفت خام در دتيا استخراج مى‌شود و پالايشگاه‌ها گاه براى تغيير سيستم پالايشى خود نيازمند وقت، تغييرات نظام پالايشى و هزينه هستند.
فکر مي‌کنيد خروج امريکا از برجام در کوتاه مدت و بلند مدت چقدر بازار نفت را تحت تاثير قرار مي‌دهد؟
ميزان توليد نفت خام ايران بيش از ٤ ميليون بشکه است که حدود 1.8 ميليون بشکه از آن صادر و مابقى در داخل مصرف مى‌شود. صادرات نفت خام ايران از نظر ميزان در مقايسه با توليدکنندگان بزرگ ديگر چندان زياد نيست.
اما در ساختار و بنيان اوپک، ايران يک کشور مهم و تاثير گذاراست. در اوپک و بازار جهانى نفت ،ايران را با ٤ ميليون بشکه توليد، مهمترين رقيب عربستان با بيش از ١٠ ميليون بشکه توليد مى‌دانند. بنابراين، تنها حجم توليد تعيين کننده اصلى قدرت اعضاء سازمان اوپک نيست.به علاوه بخش مهم اين نفت از تنگه هرمز عبور مى‌کند که به وزن و قدرت جهانى ايران اضافه مى‌کند. لذا بايد گفت موقعيت ايران در اوپک مستحکم است.
ممکن است تغييراتي را در قيمت‌ها شاهد باشيم؟
تا آنجا که گروه مطالعات وين در اتريش بررسى کرده است و از نظر دانشگاه وين نيز تاييد شده، هر آنچه نفت خام متعارف توسط اوپک و کشورهاى خارج از اوپک توليد مى‌شود که تقريبا بالغ بر ٣٣ ميليون بشکه در روز است، حداکثر تمام نفت متعارفى است که با تکنولوژى کنونى قابل استحصال است، باقى بازى با ارقام است. لذا امروز دنيا به هر قطره و بشکه نفت نياز دارد.
البته بحث نفت شيل و نفت‌هاى غير متعارف جداست. بر اساس برآورد انجمن نفت امريکا که کنگره جهانى نفت نيز آن را به نوعى تاييد مى‌کند، امريکا براى مدت ٧-٨ سال ديگر هم نفت شيل خواهد داشت ولى پس از آن هزينه‌ها آنچنان بالا خواهد رفت که ادامه حيات نفت شيل با مشکلات جدي مواجه خواهد بود.
هدفم از آنچه ذکر کردم توجه دادن خوانندگان ارجمند به اين واقعيت است که دوران حذف آسان توليد کنندگان عمده نفت سپرى شده است و اينک دنيا و بازار بين‌المللى نفت در شرايط حذف کشورى با بيش از ١٥٠ ميليارد بشکه ذخاير نفتى نيست.
اين وضعيت چقدر در تصميمات نشست آتي اوپک تاثيرگذار است؟
سازمان اوپک براى اولين بار در تاريخ طولانى خود از خروج امريکا از برجام و تصميم واشنگتن در تحريم نفتى ايران انتقاد کرد. حتى در دوران جنگ تحميلى و همچنين در حمله امريکا به عراق و قبل از آن به ليبى هم دبيرکل اوپک تحريم امريکا را محکوم نکرده بود. در تحريم ٢٠٠٨ در واقع شوراى امنيت سازمان ملل ايران را تحريم کرده بودند ولى حالا امريکا به طور يکجانبه و با خروج از يک قرارداد بين‌المللى قصد تحريم ايران را کرده است. البته پرزيدنت ترامپ قواعد تجارت را خوب مى‌داند و مى‌کوشد تا با روش خود ايران را با نوعى توافقنامه مشابه کره شمالى بر سر ميز مذاکره بياورد.
ممکن است در نشست بعدي اوپک تصميم جديدي اتخاذ شود؟ مثلا سقف توليد تغيير کند؟
خواست روسيه و عربستان طيف قيمت ٦٠-٧٠ دلار براى هر بشکه نفت است و اکنون مسير قيمت سمت و سوى چنين قيمتى را دارد، البته چنانچه جمهورى اسلامى نسبت به تحريم نفتى خود واکنش جدى نشان دهد و اوضاع خاورميانه از آنچه اکنون هست بحرانى‌تر شد، امکان جهش قيمت جهانى نفت به اعداد سه رقمى وجود خواهد داشت.
آيا ممکن است فروش نفت ايران به ميزان قبل از بر جام برگردد؟ با توجه به اينکه برخي پيش بيني‌ها در منابع خارجي مبني بر اين است که حدود 800 هزار بشکه از توليد نفت ايران کاسته مي‌شود؟
تا آنجا که اينجانب با هيئت‌هاى کشورهاى اوپک صحبت کردم تاکنون تمايل جمعي به تمديد توافق ٢٠١٥ مبنى بر همکارى‌هاى اوپک و غيراوپک و عزم بر کاهش 1.8 ميليون بشکه در روز است. آژانس بين‌المللى انرژى معتقد است که هنوز حدود ٤٠ ميليون ذخيره سازى نزد کشورهاى صنعتى موجود است که تا اتمام آن اوپک مى‌تواند در سطح کنونى توليد با همراهى غير اوپک کماکان ادامه دهد.
منبع: ilna.ir