بزرگنمايي:

چه خبر - نامه‌ محمدجواد ظريف به دبيرکل سازمان ملل

محمدجواد ظريف در نامه اي به دبير کل سازمان ملل نوشته است:برخلاف جمهوري اسلامي ايران که به طور دقيق به وظايف خود وفق برجام عمل کرده و به طور مکرر و پيوسته توسط آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز راستي آزمايي شده است، ايالات متحده از روز «اجراي برجام» و به ويژه بعد از روي کار آمدن ترامپ به عنوان رئيس‌جمهور، مستمراً از ايفاي تعهدات خود وفق برجام سر باز زده است.
محمدجواد ظريف نامه‌اي را به دبيرکل سازمان ملل در ارتباط با نقض برجام از سوي آمريکا منتشر کرد.
ظريف در اين نامه از سازمان ملل خواسته که ايالات متحده را براي رفتار غيرمسئولانه و يکجانبه‌اش که تاثير مخربي بر حاکميت قانون، چندجانبه‌گرايي و بنيان‌هاي ديپلماسي داشته مسئول بداند.
متن اين نامه به شرح زير است:
بسم ‌الله الرحمن الرحيم
20 ارديبهشت 1397
جناب آقاي آنتونيو گوترش
دبيرکل ملل متحد
عاليجناب
همانگونه که آگاهي داريد، در تاريخ 18 ارديبهشت 1397، رئيس‌جمهور ايالات متحده‌، با نقض اساسي قطعنامه‌ي 2231 شوراي امنيت که برنامه ‌جامع اقدام مشترک (برجام) هم ضميمه‌ي آن است، تصميمِ يکجانبه و غيرقانوني خود مبني بر خروج از برجام را اعلام کرد. به طور همزمان، وي با امضاي يک يادداشت رياستي به مراجع آمريکايي ذيربط دستور داد، «حضور ايالات متحده آمريکا در برجام را متوقف کنند» و «همه ‌تحريم‌هاي آمريکا که وفق برجام لغو يا اجراي آنها متوقف شده بود را مجددا تحميل نمايند»، و بدين ‌ترتيب مرتکب چندين مورد «عدم پايبندي اساسي» نسبت به برجام و تخلف آشکار از قطعنامه 2231 شوراي امنيت گرديد. اين اقدامات بي‌اعتنايي کامل به حقوق بين‌الملل و منشور ملل متحد است، اصل حل و فصل صلح‌آميز اختلافات را تضعيف مي‌کند، چندجانبه‌گرايي و نهادهاي آن را به مخاطره مي‌اندازد، حاکي از بازگشت به عصر فاجعه‌بار و شکست‌خورده ‌يک‌جانبه‌گرايي است و باعث تشويق سرکشي و قانون‌ستيزي مي‌شود.
برخلاف جمهوري اسلامي ايران که به طور دقيق به وظايف خود وفق برجام عمل کرده و به طور مکرر و پيوسته توسط آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز راستي آزمايي شده است، ايالات متحده از روز «اجراي برجام» و به ويژه بعد از روي کار آمدن ترامپ به عنوان رئيس‌جمهور، مستمراً از ايفاي تعهدات خود وفق برجام سر باز زده است. اينجانب مهم‌ترين موارد عدم اجرا توسط آمريکا را از جمله از طريق 12 نامه رسمي خطاب به نماينده عالي اتحاديه اروپا در امور خارجي و سياست امنيتي، در ظرفيتش به عنوان هماهنگ‌کننده کميسيون مشترک برجام، به اطلاع کميسيون مشترک رسانده‌ام.
در نامه‌اي به تاريخ 12 شهريور 1395 شکايت ايران از آمريکا به دليل اهمال در اجراي تعهداتش هشت ماه بعد از «روز اجرا» ي برجام در صدور مجوزهاي لازم براي فروش يا اجاره هواپيماهاي مسافربري، مانع‌تراشي براي دسترسي آزاد ايران به سرمايه‌هاي خود در خارج از کشور، ممانعت از برقراري مجدد روابط جامعه بانکي و مالي غير آمريکايي با ايران و وضع/ اعمال مجدد برخي تحريم‌ها وفق دستور اجراي 13645 که قرار بود کاملا خاتمه يابد، را به ثبت رساندم. در آن نامه همچنين به عدم استفاده رئيس‌جمهور آمريکا از اختيارات خود وفق قانون اساسي اين کشور براي جلوگيري از نقض تعهدات آمريکا در برجام به موجب «قانون بهبود برنامه معافيت‌رواديد و ممانعت از مسافرت تروريست‌ها مصوب سال 2015» اشاره شده است.
در نامه‌ مورخ 27 آبان 1395 بر ضرورت استفاده رئيس‌جمهور آمريکا از اختيارات خود وفق قانون اساسي براي جلوگيري از اجرايي شدن «قانون تمديد تحريم‌هاي ايران» که آشکارا در برجام منع شده و در حکم وضع مجدد تحريم‌هاي رفع شده وفق برجام بود ، تاکيد کردم. در همان نامه تاکيد شد که «ايران تا کنون خويشتنداري وافري در مقابل اهمال در اجراي برجام توسط برخي از اعضا، به خصوص ايالات متحده، به ويژه در حوزه خدمات بانکي و مالي و همچنين در مقابل ايجاد مزاحمت‌هاي پنهان و آشکار براي شرکاي تجاري ايران توسط نهادها، کارگزاري‌ها و دستگاه‌هاي آمريکايي از خود نشان داده است».
متعاقبا در نامه‌اي به تاريخ 26 آذر 1395 به اطلاع کميسيون مشترک برجام رساندم که در نتيجه تمديد «قانون تحريم‌هاي ايران» در 24 آذر 1395، «ايالات متحده با وضع مجدد تحريم‌هاي آيسا مرتکب نقض فاحش تعهداتش ذيل برجام شده است».
در نامه‌اي به تاريخ 8 فروردين 1396به کميسيون مشترک شکايت نمودم که «از زمان شروع به کار دولت جديد آمريکا، آنچه اهمال در اجراي برجام توسط دولت قبل به حساب مي‌آمد تبديل به خصومت آشکار و تمام ‌عيار عليه اين توافق شده است و معنا، توازن و پايداري کل اين توافق را به خطر انداخته است». در اين نامه تاکيد گرديد که دولت ترامپ «با تداوم- و حتي تشديد- ترديد افکني درباره ‌آينده روابط اقتصادي و همکاري با ايران، از طريق فرايند غير قانوني «بازنگري» و با «يک سلسله اظهارات تحريک‌آميز عليه برجام توسط مقامات ارشد دولت آمريکا»، با سوء نيت درصدد جلوگيري از عادي‌سازي تجارت با ايران و محروم نمودن ايران از منافع اقتصادي است که به طور شفاف مد نظر برجام بوده است».
در نامه‌ مورخ 7 خرداد 1396 موارد متعددي را به اطلاع کميسيون مشترک رساندم و شرح دادم حتي زماني که آمريکا در ظاهر و به صورت رسمي در اجراي تعهدات برجامي خود اسقاطيه‌ها را تمديد مي‌کرد «هدفش تقابل با بهره مندي ايران از برجام ... و زير سوال بردن قصد آمريکا براي حمايت بلند مدت از توافق هسته‌اي بود تا فضاي عدم قطعيت و ترديد را تشديد و ديگران را از رابطه با ايران باز بدارد».
در نامه‌اي به تاريخ 28 تير 1396 مدارکي قطعي دال بر وجود سياست نظام‌مند ايالات متحده براي منصرف کردن شرکاي اقتصادي ايران از رابطه با ايران در تعارض آشکار با تعهدات آمريکا وفق برجام به خصوص بندهاي 28 و 29 ارائه کردم. در اين رابطه، به بيانيه معاون مطبوعاتي کاخ سفيد اشاره کردم که در آن وي رسماً طي يک «بيانيه علني» تصديق نمود که رئيس‌جمهور ترامپ «در بحث‌هايي که با چندين رهبر خارجي داشته است ... بر ضرورت توقف تجارت ... با ايران تأکيد کرده است».
در نامه‌ مورخ 22 مرداد 1396 به کميسيون مشترک هشدار دادم که ايالات متحده با نشان دادن سوء نيت خود در حال تخريب «فضاي» لازم براي «اجراي موفقيت‌آميز» برجام است. مشخصاً به لفاظي‌هاي رئيس‌جمهور ترامپ و تحريف‌هاي صورت گرفته از سوي دولت وي در نقض آشکار متن، روح و هدف برجام اشاره کردم که ادعاي عدم‌پايبندي ايران عليرغم تاييدهاي مکرر آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را مطرح مي‌کردند.
در نامه‌اي به تاريخ 28 مرداد 1396 نمونه‌اي از اقدام آمريکا براي تاثيرگذاري بر کار حرفه‌اي آژانس را مطرح کردم. ضمن اعتراض به سفر نماينده دائم آمريکا در سازمان ملل متحد به وين براي«طرح نگراني‌هاي دولت آمريکا در خصوص توافق هسته‌اي با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي» و «تحت فشار قرار دادن آژانس در موضوع پايبندي ايران به توافق»، تاکيد کردم که هدف اعلاني چنين سفرهايي باعث نگراني‌هاي جدي درباره نقض بيشتر متن و روح برجام و قطعنامه 2231 شوراي امنيت شده و همچنين مي‌تواند باعث خدشه‌دار شدن اعتبار آژانس گردد که اهميتي حياتي براي نظام عدم اشاعه به طور عام و برجام به صورت خاص دارد.
در نامه‌اي به تاريخ 27 شهريور 1396 به اطلاع کميسيون مشترک رساندم که دولت ايالات متحده در حال ايجاد بهانه‌هاي ساختگي است تا يا کاملا از برجام خارج شود، يا اينکه ادامه اجراي برجام همراه با حسن نيت و پايبندي دقيق و همراه با خويشتنداري، را براي ايران غيرممکن سازد. در آن زمان واقعيات حاکي از آن بود که ايالات متحده به دنبال جعل مدرک‌ براي «عدم تأييد» پايبندي ايران عليرغم همه گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي و حتي تأييد مکرر پايبندي ايران توسط وزارت خارجه آمريکا بود. در آن نامه متذکر شدم که دولت آمريکا نمي‌تواند پشت چنين روندهاي داخلي که خود شريرانه به راه انداخته است پنهان شود، و بايد مسئوليت کامل تبعات آن‌ را در کنگره بپذيرد. خاطر نشان ساختم «در حالي که جمهوري اسلامي ايران آشکارا مايل به بقا و اجراي مستمر و دقيق برجام است، و حسن نيت خود را به اثبات رسانده و خويشتنداري وافري از خود در برابر نقض‌ها و قانون‌شکني‌هاي مستمر آمريکا از خود نشان داده است، صبر مردم ايران که زبان‌زد همگان است، بي‌حد و مرز نيست، و گزينه‌هاي دولت ايران نيز محدود نيستند».
در نامه‌ مورخ 24 مهر 1396با اشاره به اقدام غيرقانوني مورخ 21 مهر 1396در عدم تأييد پايبندي ايران به برجام در لواي فرايندهاي داخلي قانون آمريکا، تاکيد کردم که آمريکا فعالانه در صدد محروم ساختن ايران از منافع تعهدات آمريکا براي رفع ‌تحريم‌ها وفق برجام است. بدين لحاظ، ايالات متحده آمريکا مرتکب نقض شديد متن و محتواي بندهاي 26، 28 و 29 برجام شده است. در همين نامه تصريح کردم که جمهوري اسلامي ايران هرگز به تقاضاهاي غيرقانوني تن نخواهد داد و از ديگر اعضاي برجام نيز چنين انتظاري دارد.
در نامه‌اي به تاريخ 12 بهمن 1396 به صورت رسمي به اولتيماتوم رئيس‌جمهور ترامپ در تاريخ 22 دي 1396 اعتراض کردم که طي آن از ديگر اعضاي برجام خواسته بود در تغيير غيرقانوني مفاد توافق از وي تبعيت کنند. از ديگر اعضاي برجام خواستم با مسئول شمردن آمريکا در برابر اقدامات خطرناک و غيرقانوني‌اش و با خودداري از صدور هر گونه بيانيه يا اقدامي که مي‌تواند نرمش يا امتياز به آمريکا در تغيير، اصلاح و يا به هرشکلي تضعيف برجام تفسير شود، نسبت به مسئوليت مشترک خود براي صيانت از توافق هوشيار باشند.
در نامه‌اي به تاريخ امروز تدابيري را برشمرده‌ام که بايستي از طريق کميسيون مشترک براي رسيدگي به تخلفات آمريکا در قبال ايران و حقوق بين‌الملل از جمله خروج غيرقانوني از توافق و بازگرداندن تحريم‌ها اتخاذ شوند.
عاليجناب،
همانطور که در اين مکاتبات ملاحظه کرديد، ايالات متحده تقريباً از همان ابتدا مدام مفاد توافق را نقض کرده و حتي ديگر اعضاي برجام را از اجراي کامل تعهدات‌شان باز داشته است. اين نقض‌ها شامل تخطي‌هاي نظام‌مند، اجراي صوري، غيرموثر، سطحي، معيوب و ديرهنگام، تاخيرهاي غيرموجه، تحريم هاي جديد، اظهارات مقامات عالي‌رتبه به ويژه شخص رئيس جمهور عليه برجام، خودداري از صدور هر گونه مجوز اوفک در 16 ماه گذشته، و تلاش‌هاي هماهنگ نهادها و عوامل دولتي آمريکا براي بازداشتن فعالانه جامعه تجاري از همکاري با ايران بوده است.
اقدام غيرقانوني آمريکا در خروج غيرموجه از برجام، اين دولت را براي فاحش‌ترين نقض تعهداتش ذيل اين توافق، مسئول مي سازد. ايالات متحده قطعنامه 2231 شوراي امنيت که اين کشور خود از جمله بانيان آن بود و با اتفاق آرا در شورا تصويب شد را نيز وقيحانه نقض نموده است. بنا بر اين، ايالات متحده بايد در برابر عواقب عمل زيانبار و خطرناکش که در چالش آشکار با منشور ملل متحد و حقوق بين الملل است مسئول شناخته شود.
نقض هاي فاحش متعدد و طولاني ايالات متحده طي سه سال گذشته به ويژه در 16 ماه گذشته، مانع تراشي‌هاي فعالانه در مسير اجراي تعهدات ديگر اعضاي برجام، اجراي صوري همراه با سوء نيت، توقف غيرموجه و غيرقانوني اجراي تعهداتش ذيل برجام و وضع مجدد رسمي تحريم‌هاي غيرقانوني باعث زيان غيرقابل جبراني به ايران و روابط تجاري بين‌المللي‌اش شده است. ايالات متحده بايد براي اين خسارت‌ها مسئول شناخته شود و خسارت ملت ايران جبران گردد.
برجام يک توافق چندجانبه براساس عمل متقابل است. دامنه، مقررات و زمان‌بندي آن مبتني بر يک توازن ظريف، مذاکره شده و مورد توافق چندجانبه است که نمي‌تواند گسترده‌تر شود، تغيير يابد يا مورد مذاکره مجدد قرار گيرد. منافع آن براي مردم ايران نمي‌تواند مشروط به هيچ شرط ديگري به جز اقدامات داوطلبانه هسته‌اي مندرج در برجام و ضمايم آن گردد. برخي از مهمترين منافع اقتصادي ايران از برجام ناشي از تعهدات رفع تحريمي ايالات متحده است. چنانچه برجام بخواهد به حيات خود ادامه دهد، مابقي اعضاي برجام و جامعه بين المللي بايستي کاملا اطمينان دهند که منافع ايران بدون هيچ شرطي از طريق اقدامات مناسب ملي، منطقه اي و جهاني جبران مي‌گردد.
جمهوري اسلامي ايران به تعهدات خود ذيل برجام به صورت کامل پايبند بوده است. اين امر، همان طور که در گزارش هاي مديرکل به شوراي حکام آژانس بين المللي انرژي اتمي و شوراي امنيت سازمان ملل از «روز اجرا» در ژانويه 2016 تاکنون منعکس شده، به صورت مکرر توسط آژانس راستي آزمايي شده است. در راستاي تعهد ايران به قانونمندي و حل و فصل مسالمت آميز اختلافات بين المللي، جمهوري اسلامي ايران تصميم گرفته است براي يافتن راهکارهاي جبران موارد متعدد نقض فاحش برجام از سوي ايالات متحده و خروج غيرقانوني‌اش و نيز تعيين امکان و چگونگي تضمين منافع کامل و حقوق حقه مردم ايران از اين دستاورد ديپلماتيک جهاني توسط مابقي اعضاي برجام و ديگر شرکاي اقتصادي، با حسن نيت به سازوکارهاي برجام توسل جويد. چنانچه پس از طي راهکارهاي موجود براي جبران خسارت، حقوق و منافع مردم ما به صورت کامل تامين نگردد، اين حق غيرقابل ترديد ايران -- که درچارچوب برجام و قطعنامه 2231 شوراي امنيت هم شناسايي شده— مي‌باشد تا نسبت به اتخاذ اقدامات مناسب در پاسخ به اعمال غيرقانوني فراوان و مداوم ايالات متحده به ويژه خروج و تحميل مجدد همه تحريم‌ها مبادرت ورزد.
من مصرانه از سازمان ملل مي‌خواهم که ايالات متحده را براي رفتار غيرمسئولانه و يک جانبه‌اش که تاثير مخربي بر حاکميت قانون، چندجانبه گرايي و بنيان‌هاي ديپلماسي داشته است، مسئول بداند.
موجب امتنان خواهد بود چنانچه اين نامه به عنوان سند مجمع عمومي و شوراي امنيت سازمان ملل متحد توزيع گردد.
با تقديم احترامات فائقه
محمد جواد ظريف

منبع: isna.ir