بزرگنمايي:

چه خبر - پيري زودرس سينماي ايران

ليلا حاتمي، محمدرضا فروتن، هديه تهراني، شهاب حسيني، مهناز افشار، محمدرضا گلزار، هانيه توسلي و... سال‌ها پيش حدود دهه 70-80، سوپراستارهاي سينما بودند که به تنهايي بار موفقيت يک فيلم را به دوش مي‌کشيدند، اما امروز به ميانسالي رسيده‌اند و سينماي ايران همچنان نان ستاره‌هاي سال‌هاي گذشته‌اش را مي‌خورد.
سوال اينجاست که در سال‌هاي اخير چند بازيگر جديد که شمايل ستاره بودن را داشته‌اند، توانستند پا به عرصه سينما بگذارند و آيا حضور اندک بازيگران جوان هشدار جدي براي سينماي ايران نيست؟ آيا حضور بازيگران ميانسال در قالب نقش‌هاي جوان به مستندگونگي و واقع‌گرايي فيلم لطمه نمي‌زند؟ و اساسا تا چه زمان مردم مي‌توانند بازيگران ميانسال را در نقش جوان‌هاي تازه نفس باور کنند؟
جام‌جم در گفت‌وگو با سينماگران گزارشي را با هدف بررسي علت نداشتن جوان اول‌هاي سينما آماده کرده که در ادامه مي‌خوانيد.

مهرداد غفارزاده، نويسنده و کارگردان سينما که در سي‌امين دوره از جشنواره فيلم فجر، فيلم گيرنده‌اش توانست سيمرغ بلورين بهترين فيلم بخش نگاه نو را از آن خود کند، در گفت‌وگو با جام‌جم تصريح مي‌کند:
مردم زماني فقط به خاطر نام بازيگران فيلمي را تماشا مي‌کردند، اما اکنون اين حالت کمرنگ‌تر شده، چون وقتي مردم مي‌روند و سوپراستارهاي مورد علاقه‌شان را در قالب فيلم‌هايي بي‌کيفيت و کم ارزش مي‌بينند، اعتمادشان به آنها از بين مي‌رود، اما قطعا پيرشدن سوپراستارهاي سينما از دغدغه‌هاي جدي سينماست. از آن جهت که مثلا خود من وقتي شروع به ساخت فيلمي مي‌کنم براي انتخاب بازيگري که به سن نقش فيلمم بخورد، دچار مشکل مي‌شوم.
غفارزاده که اين روزها فيلم دريا و ماهي پرنده را بر پرده سينماها دارد، ادامه مي‌دهد:
در دهه 70 و 80 معرفي جوان‌هاي بازيگر به سينما بدرستي انجام مي‌گرفت. معمولا هم به اين شکل بود که بازيگراني که در چند کار تلويزيون مي‌درخشيدند،‌ وارد سينما مي‌شدند، اما حدود يک دهه است که اين اتفاق نمي‌افتد! اين در حالي است که حتي در سينماي هاليوود اگر قرار است بازيگري به صورت حرفه‌اي مطرح شود، بايد ابتدا چند سريال موفق بازي کند. در تلويزيون،‌ قدرت ريسک‌پذيري بالاتر از سينماست، به اين معنا که مي‌توان از بازيگر ناشناخته هم در پروژه‌ها استفاده کرد و توانايي او را براي معرفي به فعاليت‌هاي جدي‌تر محک زد، اما در سينما معمولا تهيه‌کنندگان و کارگردانان کمتر ريسک مي‌کنند که براي اولين بار از نابازيگري در کارشان استفاده کنند و ترجيح مي‌دهند از بازيگري استفاده کنند که قبلا امتحانش را پس داده. آن هم به دليل شرايط اقتصادي موجود در سينماست که کمتر اجازه ريسک به صاحبان کار مي‌دهد. چنانچه در وهله اول فيلم از فيلمنامه باکيفيت و ساختار درستي برخوردار باشد، تلفيق يک بازيگر شناخته شده و يک نابازيگر مي‌تواند جوابگو باشد و سرمايه فيلم در گيشه برمي‌گردد.
ريسک عالي رسول صدرعاملي
محمد احمدي تهيه‌کننده و کارگردان سينما با تاکيد بر اين که پيرشدن سوپراستارهاي سينما از معضلات اساسي سينماست، به جام‌جم مي‌گويد:
ما معمولا قبل از ساخت يک فيلم (چه در سمت تهيه‌کننده و چه کارگردان) سعي مي‌کنيم بازيگري را انتخاب کنيم که سنش به طور تقريبي نزديک به سن نقش باشد، چون نمي‌توان ريسک کرد و نقش يک جوان 20 ساله را به يک سوپراستار 40 ساله داد. مخاطب امروز رزومه يک سوپراستار را مي‌داند و در صورت باور نکردن يک بازيگر در قالب يک نقش از فيلم استقبال نمي‌کند، ضمن اين که اکثر بازيگران هم نقشي را که با خودشان اختلاف سني فاحش داشته باشد، قبول نمي‌کنند. شايد در حد 4-5 سال اختلاف سن با گريم مشکل‌آفرين نشود، اما اطمينان داشته باشيد 10-15 سال اختلاف سن گل درشت خواهد شد و خود بازيگر هم براي اين که به اعتبارش لطمه نخورد،‌ آن را نمي‌پذيرد.
تهيه‌کننده دو ساعت بعد مهرآباد، من از سپيده صبح بيزارم و آزمايشگاه يادآور شد:
ورود بازيگري جديد و تازه نفس به سينما منوط به ريسک‌پذيري بالاي صاحبان کار است، کمااين که در بعضي موارد اين ريسک‌پذيري نتايج عالي به دنبال داشته. مانند ريسکي که رسول صدرعاملي در آوردن ترانه عليدوستي به فيلم من ترانه 15 سال دارم انجام داد.
سوپراستارهاي ديروز؛ باندهاي امروز
محمود گبرلو، منتقد و نويسنده سينما، سينماي ايران را فاقد سيستم‌پذيري اصولي تلقي مي‌کند. او به جام‌جم مي‌گويد:
سينماي ما سيستم‌پذير نيست، به اين معنا که از يک نظم و انضباط مديريتي (بخصوص در انتخاب بازيگر براي فيلم‌هاي سينمايي) تبعيت نمي‌کند و بيشتر تابع محافل خصوصي و جلسات دوستانه در اين امر است. طبيعتا در اين محافل، کساني انتخاب مي‌شوند که در حلقه دوستان و ياران باشند. به همين خاطر اجازه ورود جوان‌هاي بااستعداد و خلاق به اين عرصه داده نمي‌شود. مي‌توان گفت به دليل نداشتن يک سيستم درست در انتخاب بازيگران مستعد و جوان به سينما، عده‌اي که در گذشته نقش جوان اول‌هاي سينما را بازي مي‌کردند امروز تبديل به يک باند يا محفل خصوصي شده‌اند و سعي مي‌کنند دوستان و نزديکانشان را در اين حلقه وارد کنند که به نظرم اين رفتار فسادبرانگيز است، چون از يک سو فقط باند يک گروه خاص در فيلم‌ها بازي مي‌کنند و پول (دستمزد) صرفا بين آنها تقسيم مي‌شود و از سوي ديگر قشري از علاقه‌مندان و تحصيلکردگان اين رشته محفلي براي بروز استعداد خودشان پيدا نمي‌کنند. اين آفتي است که کم‌کم به وجود شخصيت‌هاي کاذبي در سينما تبديل مي‌شود و ما با وجود اين که مي‌دانيم اين شخصيت‌ها متناسب با نقش‌هايي که بازي مي‌کنند نيستند، اما به اجبار آنها را مي‌پذيريم زيرا درون سيستم سينما به صورت باندي و جمعي پذيرفته شده‌اند.

ليلا حاتمي
ليلا حاتمي در 24 سالگي نقش ليلا را در فيلمي به همين نام بازي کرد و البته پيش از اين نقشي کوتاه در کمال‌الملک و دلشدگان بازي کرده بود. دو دهه از حضور رسمي ليلا حاتمي در سينما مي‌گذرد و نشانه‌ها مي‌گويد که حاتمي حالا حالاها در اوج خواهد ماند.
محمدرضا فروتن
فروتن سال 1373 و در 26 سالگي با فيلم هدف وارد سينما شد. سه سال بعد مسعود کيميايي او را به عنوان يکي از جوان‌هاي فيلم مرسدس انتخاب کرد. فروتن 16 سال جوان اول بود و جالب آن که در 45 سالگي همچنان با پيشنهادهايي از اين جنس مواجه مي‌شود.
هديه تهراني
او در 24 سالگي بازيگري را تجربه کرد و بازي‌اش همزمان مورد توجه خاص و عام قرار گرفت. کمي بعد به سمت فيلم‌هاي تجاري کشيده شد و از قضا موقعيت او را به عنوان ستاره مستحکم‌تر کرد.
شهاب حسيني
فعاليت سينمايي شهاب حسيني سال 1380 با فيلم رخساره امير قويدل کليد خورد. او در 28 سالگي وارد سينما شد و آرام آرام رشد کرد که نمود ابتدايي‌اش را مي‌توان در واکنش پنجم، سوپر استار و درباره الي ديد.
ترانه عليدوستي
همان من ترانه 15 سال دارم کافي بود تا ترانه عليدوستي 18 ساله را وارد سينما کند. هنوز هم بعد از 16 سال، نقش خانم‌هاي جوان سينما به او پيشنهاد مي‌شود. اتفاقا ترانه عليدوستي مثال خوبي براي گزارش ماست که سينما نتوانست چهره‌هايي مثل او را کشف و وارد فيلم‌ها کند.
محمدرضا گلزار
محمدرضا گلزار، سال 1379 و با فيلم سام و نرگس به کارگرداني ايرج قادري وارد سينما شد و جالب اين که هنوز فيلم‌هاي او گيشه دارند؛ حتي اگر تجاري نباشند. گلزار همچنان نقش جوان اول را بازي مي‌کند و کارگردان‌ها برايش نقش جوان اول کنار مي‌گذارند.
مهنازافشار
افشار در 22 سالگي بازيگري در سينما را با فيلم دوستان به کارگرداني علي شاه‌حاتمي شروع کرد. آن زمان سخت‌پسندها، مهناز افشار را متهم به فيلم‌هاي ضعيف و تجاري مي‌کردند، ولي در مقابل صف گيشه فيلم‌هايش طويل‌تر مي‌شد.
بهرام رادان
رادان اولين فيلم سينمايي‌اش را در 21 سالگي بازي کرد. اکران فيلم زرد، تاکيدي است بر اين نکته که بهرام رادان حالاحالاها قرار است جوان اول بماند.
هانيه توسلي
در 22 سالگي اولين نقش خود را در فيلم شام آخر بازي کرد و درخشيد. هنوز هم بعد از اين همه سال گاهي نقش‌هاي اول در نقش بازيگران جوان به هانيه توسلي پيشنهاد مي‌شود.
حامد بهداد
حامد بهداد در 27 سالگي و با فيلم آخر بازي وارد سينما شد. او هنوز در صف اول بازيگري سينماست، طوري که مدتي کوتاه سراغ نقش‌هايي رفت که در تعريف جوان اول نمي‌گنجند، اما دوباره به مسير قبل بازگشت.
نيکي کريمي
از اولين ستاره‌هاي زن سينماي ايران پس از انقلاب است. کريمي بعد از 28 سال همچنان نقش اول بازي مي‌کند و خيلي از نقش‌ها پايين‌تر از سن او هستند.

منبع: jamejamonline.ir