بزرگنمايي:

چه خبر - صحبت با دکتر حسني در مورد احتمال زلزله در تهران

براساس برآوردهاي محققان کشور در صورت وقوع زلزله در تهران بزرگاي آن بين 6.9 تا 7.1 ريشتر خواهد بود و اين زلزله تخريب 500 هزار واحد مسکوني و کشته شدن 250 هزار نفر را در پي خواهد داشت.
دکتر نعمت حسني رييس دانشکده مهندسي عمران، آب و محيط زيست پرديس فني مهندسي شهيد عباسپور دانشگاه شهيد بهشتي، گفت: از دست رفتن جان حتي يک نفر در حوادثي چون زلزله براي ما بسيار مهم است، ولي واقعيتي که بايد در مديريت زلزله در نظر گرفته شود اين است که در مديريت بحران بر اساس سناريوهايي که نوشته مي‌شود برآورد خواهد شد که چه تعداد واحد مسکوني به طور کامل تخريب مي‌شوند، چه تعداد واحد مسکوني خراب خواهد شد، چه تعداد جان خود را از دست خواهند داد و يا چه تعداد مجرح و بي‌خانمان مي‌شوند.
وي با بيان اينکه اعداد به دست آمده از اين برآوردها براي ايجاد آمادگي در برابر زلزلزله قابل استفاده است، يادآور شد: بر اساس همين سناريوها، پيش‌بيني ما اين است که اگر در تهران زلزله‌اي رخ دهد، بزرگاي آن بين 6.9 تا 7.1 ريشتر است و شتابي که در مناطق مختلف تهران ايجاد مي‌کند، به 6 دهم شتاب ثقل يا 600 سانتي‌متر بر مجذور ثانيه مي‌رسد.
حسني با تاکيد بر اينکه در زلزله تهران برآورد مي‌شود حدود 500 هزار واحد مسکوني تخريب خواهند ‌شد، ادامه داد: در سال 2000 محققان ژاپني برآورد کردند در اين زلزله 380 تا 400 هزار نفر جان خود را از دست خواهند داد، ولي در مطالعات ديگري که ما در اين زمينه انجام داديم، ميزان تلفات 250 هزار نفر برآورد شد به اين معنا که در يک زلزله‌اي به بزرگاي 6.9 انتظار داريم 250 هزار نفر کشته شوند. از اين رو در مديريت بحران تاکيد بر کاهش ميزان خرابي‌هاي ناشي از زلزله است.

رييس دانشکده مهندسي عمران، آب و محيط زيست پرديس فني مهندسي شهيد عباسپور دانشگاه شهيد بهشتي، با بيان اينکه در ايران 3 منطقه کوهستاني "زاگرس"، "البرز" و "کپه داغ" وجود دارد، توضيح داد: منطقه زاگرس سلسله‌ شامل جبال زاگرس است که از جنوب شرقي آغاز و به شمال غربي کشيده مي‌شود. سلسله کوه‌هاي البرز نيز داراي جهت شرقي- غربي است و در مرکز و بيابان‌هاي کشور نيز مجموع کوه‌هاي کپه داغ است که آتشفشان "تفتان" شاخص‌ترين کوه موجود در اين منطقه به شمار مي‌رود.
اين محقق زلزله با تاکيد بر اينکه اکثر زمين‌لرزه‌هاي کشور در اين 3 منطقه رخ مي‌دهد، ادامه داد: از اين رو از نظر تکنوتيکي، در منطقه "زاگرس"، ايران بر روي صفحه اروپا و آسيا قرار دارد و صفحه آفريقا که عربستان نيز بر روي آن واقع شده است، در هر سال 2 سانتي‌متر و نيم بر خلاف جهت عقربه ساعت مي‌چرخد و به صفحه اروپا و آسيا فشار وارد مي‌کند که اين امر موجب تشکيل کوه‌هاي زاگرس شده است، ضمن آنکه منطقه ما تحت همين فشار است.
حسني با بيان اينکه به نظر مي‌رسد زلزله 21 آبان ماه کرمانشاه نيز در مرز همين صفحات ايجاد شده است، خاطرنشان کرد: بزرگاي اين زلزله 7.3 ريشتر و از نوع زلزله‌هاي "داخل خاکي" و يکي از قوي‌ترين زلزله‌ها به شمار مي‌رود. به گفته وي زلزله‌هايي به اين اندازه در ايران در "منجيل" به ثبت رسيده، ضمن آنکه زلزله کوبه ژاپن نيز به بزرگاي 7.3 ريشتر بوده است.
حسني با تاکيد بر اينکه معمولا زلزله‌ها بيش از 7.5 ريشتر زلزله‌هاي داخل اقيانوس است، اظهار کرد: زلزله 9 ريشتر ژاپن زلزله‌اي بوده که در داخل اقيانوس رخ داده است که به آن سونامي گفته مي‌شود و زلزله درون خاکي با بزرگاي 7.3 ريشتر به معناي انفجار حدود 700 بمب اتمي هيروشيما در عمق 23 کيلومتر زمين است.
وي با بيان اينکه زلزله کرمانشاه يکي از قوي‌ترين زلزله‌هايي است که ايران تجربه کرده است، اضافه کرد: علاوه بر آن شتابي که ايستگاه‌هايي که از سوي دستگاه‌هاي شتاب‌نگار کشور به ثبت رسانده‌اند در حدود 682 سانتي‌متر بر مجذور ثانبه بوده است به اين معني که اگر شتاب ثقل که 980 سانتي‌متر بر مجذور ثانيه است اين شتاب معادل 70 درصد شتاب ثقل زمين بوده باشد.
حسني با بيان اينکه شتاب زلزله کرمانشاه بسيار زياد بوده است، افزود: در برآوردهاي ما شتاب زلزله 6دهم (G 600 سانتي‌متر بر مجذور ثانيه)است و وقتي ميزان خرابي‌هاي روستاها و شهرستان سرپل ذهاب را با اين مقياس شتاب ارزيابي مي‌کنيم مشاهده مي‌شود که هر چند که از دست دادن جان انسان‌ها بسيار باعث تاسف است و خانه‌هاي زيادي تخريب شد، ولي انتظار مي‌رفت ميزان خسارات از اين هم بيشتر باشد.

اين محقق با اشاره به نحوه اسکان زلزله‌زده‌ها در کشور ژاپن، گفت: اين خانه‌ها گنبدي شکل ساخته مي‌شوند و در زلزله اخير کرمانشاه تلاش شد تا اين خانه‌ها به کشور وارد شود. حسني با تاکيد بر اينکه از زمان خريد تا ارسال آن به کشور به يک ماه زمان نياز است، ادامه داد: سازمان مديريت بحران در تلاش است که اين خانه‌ها به ايران وارد شود، ولي ما در تلاش هستيم تا در اين زمينه تحقيقاتي اجرايي شود. به گونه‌اي که از اين خانه‌ها بازديد شود و مراکز تحقيقات ايران آن را در کشور توليد کنند.
اين عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي از آغاز مذاکرات ايران و ژاپن در اين زمينه خبر داد و گفت: در تلاش هستيم تا با شرکت توليد کننده اين خانه‌ها مذاکراتي انجام دهيم.
وي بهترين روش توليد اين خانه‌ها را توليد آن در داخل کشور دانست و اضافه کرد: محققان ايراني در ساخت اين نوع سازه‌ها توانمند هستند و ما با دريافت لاينس، مي‌توانيم اقدام به توليد آن در داخل کشور کنيم.

دانشيار دانشگاه شهيد بهشتي، با اشاره به عکس‌هاي منتشر شده در فضاي مجازي در خصوص ميزان تخريب مسکن مهر، با تاکيد بر اينکه اسکلت اين سازه‌ها در اين شتاب پابرجا مانده‌اند، توضيح داد: يک سوم هزينه‌هاي ساخت يک ساختمان مربوط به اسکلت و دو سوم ديگر هزينه‌ها مربوط به نازک کاري(نما، سنگ، سراميک) است و بررسي‌ها نشان مي‌دهد که مسکن مهر اسکلت خوبي دارد و مشکل اصلي در نازک‌کاري است.
حسني با بيان اينکه اکثر خانه هاي مسکن مهر به دليل کمبود اعتبارات داراي نماي رنگ هستند، خاطرنشان کرد: مشکل اين سازه‌ها در خوب اجرا نشدن نما است که اين امر به سياست‌هاي ما بر مي‌گردد که يک پيمانکار را مجبور مي‌کنيم تا با کاهش هزينه‌ها پروژه را اجرا کند و آن پيمانکار هم با مصالح ارزان ادامه فعاليت مي‌دهد.
اين محقق با تاکيد بر اينکه اسکلت برجاي مانده از مسکن مهر از يک زلزله بسيار قوي باقي مانده است، گفت: تصاويري که در سايت‌هاي رسمي از مسکن مهر سرپل ذهاب منتشر شده نشان داد که اين سازه‌ها از نظر نما ضعيف بوده است. زلزله کرمانشاه بسيار شديد بوده، ولي بررسي آمارها نشان مي‌دهد ميزان خرابي‌ها و کشته شده‌ها از آن چيزي که انتظار مي‌رفت، کمتر بوده است.

حسني با اشاره به وضعيت امداد و نجات در رخدادهاي لرزه‌اي، اظهار کرد: معمولا پس از زلزله‌هايي که در زمستان رخ مي‌دهد اسکان مشکل‌تر است و اين وضعيت در همه جاي دنيا يکسان است، ولي تجربه جهاني نشان مي‌دهد که در مواقع زمين‌لرزه همسايگان و مردم همان منطقه ناجي يکديگر مي‌شوند.
وي در عين حال با تاکيد بر اينکه کمک‌هاي داوطلبانه به زلزله‌زدگان بايد داراي تشکيلات خاصي باشد، ادامه داد: در غير اينصورت بردن کمک‌هاي داوطلبانه به منطقه از سوي هر فرد منجر به سردرگمي و توزيع نامتوازن کمک‌ها به نيازمندان خواهد شد. کمک‌هايي که تاکنون به مناطق زلزله‌زده صورت گرفته با اشل‌هاي جهاني برابري مي‌کند.

حسني با تاکيد براينکه زلزله‌هاي کمتر از پنج ريشتر در کشور به طور متناسب در حال رخ دادن است، گفت: زلزله بيش از 5.5 داراي قدرت زيادي است به گونه‌اي که قدرت زلزله 6.5 33 برابر قدرت زلزله 5.5 ريشتر است و قدرت زلزله 7.5 ريشتر 33 برابر زلزله 6.5 ريشتر است از اين رو، زلزله‌هاي بيشتر از 5.5 معمولا با تلفات همراه هستند.
تجربه نشان داده است که هر 12 تا 14 سال يک زلزله بزرگ در ايران رخ داده است که نمونه آن زلزله بم است ولي آمارهاي اخير نشان مي‌دهد که از تلفات 35 هزار تا 40 هزار نفر زلزله‌هاي منجيل و طبس خبري نيست، چون در مسکن روستايي تاحدودي مقاوم سازي شده است و در سازه‌ها نيز از آجر و اسکلت و بتن استفاده شد و اين امر موجب شد تا ميزان تلفات کاهش يابد.
اين محقق با تاکيد بر اينکه ما هر دو تا 3 سال در اين مناطق بايد منتظر زلزله‌هاي بزرگ باشيم، ادامه داد: مراکز تحقيقات کشور نيز اطلاعات زيادي در اين زمينه منتشر مي‌کنند.
وي در خصوص زلزله‌هاي زياد ثبت شده در سال‌هاي اخير خاطرنشان کرد: هرچه رخدادهاي لرزه‌اي بيشتر صورت گيرد، بهتر است چون قدرت زمين‌لرزه کاهش خواهد يافت.
حسني در پاسخ به اين سوال که آيا زلزله‌ کرمانشاه امکان تحريک ساير گسل‌ها در اين پهنه را خواهد داشت يا خير، توضيح داد: اين امکان وجود دارد که تحرک يک گسل موجب تحريک دو گسل ديگر شود.
دکتر نعمت حسني، رييس دانشکده عمران دانشگاه شهيد بهشتي، سال گذشته موفق به کسب نشان افتخار «خورشيد تابان» و «انوار زرين به همراه نقش گل» به دليل اجراي پروژه‌هاي تحقيقاتي مشترک بين ژاپن و ايران، گسترش تبادلات تحقيقاتي ميان دو کشور، توسعه همکاري‌ها بين شرکت‌هاي ژاپني و ايراني و همچنين توسعه تحقيقات مهندسي زلزله شد. دکتر حسني در سال 1338 در تهران متولد شد و در سال 1373 با استفاده از بورس تحصيلي دولت ژاپن براي ادامه تحصيل به اين کشور سفر کرد. در سال 1374 و در زمان تحصيل وي در مقطع دکتري در دانشگاه «کوبه» ژاپن، زمين‌لرزه بزرگ «هانشين» در کوبه رخ داد.
علي‌رغم وقوع اين زمين‌لرزه بزرگ وي در کوبه ماند و در سال 1376 موفق به دريافت مدرک دکتري از دانشگاه کوبه شد. بعد از عزيمت به ايران، به دعوت دانشگاه کوبه مجددا به ژاپن سفر کرد و به عنوان استاديار در دانشگاه کوبه به تدريس پرداخت. وي بر اساس تجربياتي که از زلزله کوبه کسب کرده بود، کتاب ارزشمند «ژاپن چگونه ژاپن شد» را به نگارش درآورد.
دکتر حسني در حال حاضر دانشيار دانشگاه شهيد بهشتي است و در سمت رياست دانشکده مهندسي عمران، آب و محيط زيست پرديس فني مهندسي شهيد عباسپور دانشگاه شهيد بهشتي مشغول به فعاليت است.وي داراي 11 کتاب تاليفي، بيش از 8 مقاله ISI به انگليسي، 15 مقاله علمي- پژوهشي، 50 مقاله به زبان‌هاي فارسي، انگليسي و ژاپني در مجلات و کنفرانس‌هاي خارجي و داخلي و بيش از 30 پروژه تحقيقاتي است.

منبع: isna.ir