بزرگنمايي:

چه خبر - تلسکوپ فضايي جيمز وب جايگزين هابل

رصد سياره‌هاي فراخورشيدي، سياهچاله‌هاي کلان‌جرم، کهکشان‌هاي قديمي، کهکشان‌هاي پرجرم، طيف اختروش‌ها، سياره‌هاي داراي اقيانوس، مشتري و قمرهاي آن، جهان‌هاي اوليه، بررسي دنباله‌دارها و ساير موارد، از اهداف تعيين‌شده‌ تلسکوپ جيمز وب (JWST) خواهد بود. اين تلسکوپ در سال 2019 با استفاده از موشک آريان 5 (Ariane 5) به فضا پرتاپ خواهد شد.
رصد اين 13 هدف که از بين 100 مقاله‌ تحقيقات فضايي برگزيده شده‌اند، تقريبا 5 ماه زمان خواهد برد. تلسکوپ فضايي جيمز وب، تقريبا دو دهه است که مراحل ساخت و طراحي خود را سپري مي‌کند. جيمز وب، به‌اندازه‌ي يک زمين تنيس است و بزرگ‌ترين تلسکوپ فضايي ساخته بشر به‌حساب مي‌آيد. اين غول فضايي که 100 برابر قوي‌تر از تلسکوپ فضايي هابل است، در سال 2019 در مدار زمين قرار خواهد گرفت. جيمز وب هفت برابر هابل ظرفيت نوري دارد و به‌قدري حساس و دقيق است که مي‌تواند يک کرم شب‌تاب را در فاصله يک ميليون کيلومتري مشاهده و رصد کند.
راه‌اندازي تلسکوپ فضايي جيمز وب که قرار بود در اکتبر سال 2018 انجام شود، به‌دليل برخي مشکلات با تأخير مواجه شد و زمان جديد در ژوئن سال 2019 خواهد بود؛ اين تغيير، به‌معني تأخير بين 4 تا 6 ماهه در زمان پرتاب نهايي تلسکوپ فضايي جيمز وب است. به گفته‌ي ناسا برخي از مشکلاتي که هنوز حل‌نشده باقي مانده‌اند، عبارت‌اند از ابعاد و پيچيدگي حفاظ خورشيدي سفينه جيمز وب و طولاني‌تر شدن فرآيند تست ارتعاش که باعث افزايش زمان مورد نياز براي يکپارچه‌سازي و آزمايش‌هاي مورد نياز براي تأييد نهايي پروسه‌ي پرتاب شده‌اند.
رصد و دسته‌بندي پديده‌هاي فعال در سطح قمرهاي زحل، همانند اروپا و انسلادوس، از اهداف رصدي تلسکوپ جيمز وب خواهند بود. دنباله‌دارها و سيارک‌ها که اعضاي کوچک‌تر منظومه‌ي خورشيدي ما محسوب مي‌شوند، از اهداف مهم جيمز وب به‌حساب مي‌آيند؛ يکي از موارد مهم در توجه به اين اجرام سرگردان، احتمال برخورد آن‌ها با زمين در آينده است که نياز است هرچه بيشتر آن‌ها را بشناسيم.
در سال 1990 نخستين مجموعه از عکس‌هاي گرفته‌شده توسط هابل به زمين مخابره شد. پژوهشگران متوجه شدند مشکلي در هابل وجود دارد؛ لبه‌ي بالايي آينه بيش از اندازه تخت بود و عمق آن به بيشتر از چهار ميکرون نمي‌رسيد که اين کمتر از ضخامت يک تار مو است. خوشبختانه هابل به‌گونه‌اي طراحي شده بود که فضانوردان مي‌توانستند آن را در حال حرکت داخل مدار تعمير و به‌روزرساني کنند. اما جيمز وب بعد از اينکه در فاصله‌ي 1.5 ميليون کيلومتري زمين قرار گرفت، دسترسي به آن براي انجام تعميرات غير ممکن خواهد بود.
مأموريت جيمز وب فوق‌العاده حساس است و آينده‌‌ي مأموريت‌هاي علمي پيچيده‌ ناسا به آن بستگي دارد؛ به‌همين دليل کوچک‌ترين ايراد فني در تلسکوپ، غير قابل جبران است و بايد تمام قابليت‌ها و توانايي‌هاي آن در زمين آزمايش و آماده‌سازي شود. اين پروژه هم مثل تلسکوپ هابل دچار مشکلات زيادي شده است؛ آن‌قدر هزينه‌ي اين پروژه زياد شد که در سال‌هاي 2010 و 2011 تا مرز لغو شدن پيش رفت.
با اين حال خوشبختانه اين اتفاق نيفتاد و بودجه‌ي کافي اختصاص يافت. تا به حال اين پروژه، 8 ميليارد دلار براي سرمايه‌گذاران هزينه در پي داشته است. ابتدا قرار بود که تلسکوپ جيمز وب با هزينه 1.6 ميليارد دلار در سال 2011 به فضا فرستاده شود؛ اما در سال 2011، مجلس نمايندگان آمريکا به اين پروژه رأي نداد. تا آن زمان با هزينه 3 ميليارد دلار، 75 درصد سخت‌افزارها در دست توليد قرار گرفته بود. پس از کنار آمدن با سناي آمريکا، هزينه‌ي اين پروژه بالغ‌ بر هشت ميليارد دلار افزايش يافت که براساس آخرين برآوردها در سال 2013، هزينه اين پروژه به 8.8 ميليارد دلار رسيد.
دوربين مادون قرمز نزديک (NIRCam)، توسط دانشگاه آريزونا براي تشخيص نور گسيل‌شده از ستاره‌هاي موجود در کهکشان راه شيري و ماوراي آن تهيه شده است. اين ابزار همچنين در تشخيص نور گسيل‌شده از ستاره‌ها و کهکشان‌هايي که در دوران اوليه‌ي حيات کيهان وجود داشتند، کارايي دارد. دوربين مادون قرمز نزديک، به کورونوگراف‌هايي (coronagraph) براي ممانعت از ورود نور اجرام درخشان مجهز است تا اجرام کم‌نورتر موجود در اطراف مانند سياره‌ها، مشاهده شوند.

منبع: zoomit.ir