بزرگنمايي:
چه خبر - رصد دوردست‌ترين و قديمي‌ترين کهکشان هستي
پرتاب تلسکوپ فضايي هابل اين امکان را به منجمان داد که بتوانند دوردست‌ترين کهکشان‌ها را براي اولين بار رصد کنند.
حال با پيشرفت‌هايي که در اين زمينه رخ داده است، تلسکوپ‌هاي زميني نيز اين توانايي را پيدا کرده‌اند که دوردست‌ترين کهکشان‌ها را رصد کنند.
به تازگي گروهي از محققان در رصدخانه "جميناي"(Gemini) موفق شدند با استفاده از تکنيک همگرايي گرانشي قديمي‌ترين کهکشان هستي را در فاصله 11 ميليارد سال نوري زمين کشف کنند.
در واقع اين کهکشان تنها 2.6 ميليارد سال پس از انفجار بزرگ که سرآغاز ايجاد هستي محسوب مي‌شود تشکيبل شده است.
اين کهکشان از نوع مارپيچي است و منجمان آن را A1689B11 نامگذاري کرده‌اند.
يکي از ابزارهاي طبيعي منجمان براي رصد کهکشان‌هاي دوردست استفاده از نور يک ستاره يا کهکشان نزديک براي رصد اهداف دورتر است که به آن لنز گرانشي مي‌گويند.
اين پديده، که به "همگرايي گرانشي" نيز معروف است، با آنچه که لنزها بر روي پرتوهاي نور توليد مي‌کنند، قابل مقايسه بوده و به عنوان نوعي ذره‌بين عمل کرده و اندازه و ميزان تصوير ظاهري شيء اصلي را تغيير مي‌دهد.
همگرايي گرانشي هنگامي روي مي‌دهد که نور يک چشمه درخشان بسيار دور(مانند يک اختروش) در مسيرش تا رصدگر، از کنار جسم پرجرم ديگري(مانند يک خوشه کهکشاني) بگذرد و مسيرش خميده شود. جسم مياني عدسي گرانشي ناميده مي‌شود. اين پديده يکي از پيش‌بيني‌هاي نظريه نسبيت عام اينشتين است.
براساس دسته‌بندي‌هاي ادوين هابل کهکشان‌ها به سه دسته بيضوي، مارپيچي و عدسي دسته‌بندي مي‌شوند.
کهکشان‌هاي بيضوي کهکشان‌هايي هستند که شکلي بيضي‌گون دارند و بازوهاي مارپيچي در آنها ديده نمي‌شود. کهکشان‌هاي بيضوي بيشترين تعداد را در ميان انواع ديگر دارند. شکل يکنواختي که در ساختار آنها وجود دارد نشان سن زياد و پيري اين کهکشان‌ها است. شکل‌گيري ستارگان در کهکشان‌هاي بيضوي متوقف شده است.
برخي از کهکشان‌هاي بيضوي به شدت کشيده و پهن هستند. براي مشخص شدن ميزان کشيدگي، هابل اين گونه از کهکشان‌ها را به هشت زير گروه تقسيم کرد که اين زير گروه‌ها با علامت‌هاي E0 تا E7 نشان داد. اين نام‌ها، بر اساس برون‌مرکزي کهکشان‌هاي بيضوي درجه بندي شده‌اند.
کهکشان‌هاي عدسي در واقع مشابه ديسک هستند ولي به علت زياد بودن غبار ميان ستاره‌اي شکل عدسي به خود گرفته و البته زايش ستارگان در اين دسته کهکشان‌ها زياد است.
کهکشان‌هاي مارپيچي چند بخش اصلي دارند:
يک ديسک چرخان که از چند بازو تشکيل شده است و ستارگان غالباً در آن قرار دارند.
مرکز آن که يک برآمدگي کره مانند است و غالباً از ستارگان پير تشکيل شده‌است.
هاله کهکشاني که خوشه‌هاي ستاره‌اي کروي زيادي در آن قرار دارند، و سياه‌چاله کلان‌جرم که در مرکز آن قرار دارد.
اين کهکشان کهنسال ويژگي‌هاي منحصر بفردي دارد. محققان در کنفرانس خبري ارائه اين تحقيق اعلام کردند که سرعت تشکيل اين کهکشان 20 برابر بيشتر از کهکشان‌هاي امروزي است اما دماي آن نسبت به موارد مشابه پايين‌تر بوده و ديسک مرکزي آن با سرعت کمتري به دور خود مي‌چرخد.
اين تيم تحقيقاتي قصد دارد در آينده مطالعات بيشتري بر روي اين کهکشان انجام دهد و البته منتظر پرتاب تلسکوپ فضايي "جيمز وب"(James Webb) نيز خواهد ماند تا بتواند اطلاعات بيشتري در رابطه با اين کهکشان بدست آورد.
نتايج اين تحقيق در ژورنال Astrophysical منتشر شده است.
منبع: khabaronline.ir