بزرگنمايي:
چه خبر - سروتونين Serotonin چيست؟
سروتونين Serotonin يکي از توليدات شيميايي سلول هاي عصبي است که پيام رسان بين سلول هاي عصبي شماست. سروتونين اغلب در سيستم گوارش يافت مي شود، با اين حال در پلاکت خون و سرتاسر سيستم عصبي مرکزي هم مشاهده مي شود.
سروتونين از اسيد آمينه اي ضروري به نام تريپتوفان tryptophan ساخته مي شود. اين اسيدآمينه بايد از طريق رژيم غذايي وارد بدنتان شود و معمولا در خوراکي هايي مثل: آجيل ها، پنير و گوشت قرمز يافت مي شود. کمبود تريپتوفان مي تواند منجر به کاهش سطح سروتونين شود که نتيجه آن اختلالات خلق و خو از قبيل اضطراب يا افسردگي است. اين ماده نزد افکار عمومي به عنوان جاري کنندهٔ "احساس خوب"شناخته شده است.
سروتونين چه کاري انجام مي دهد؟
سروتونين بر تمام اجزاي بدنتان تاثير مي گذارد، از احساسات تان گرفته تا موتور مهارت هايتان. سروتونين به عنوان تثبيت کننده خلق و خوي طبيعي در نظر گرفته مي شود. ماده اي شيميايي است که به خوابيدن، خوردن و هضم کمک مي کند.
سروتونين همچنين کمک مي کند به:- کاهش افسردگي
- تنظيم اضطراب
- التيام زخم ها
- حالت تهوع
- حفظ سلامت استخوان ها
نحوه کارکرد سروتونين در عملکردهاي مختلف بدن به شرح زير است:
حرکات روده:
سروتونين عمدتا در معده و روده يافت مي شود که به کنترل حرکات و عملکرد روده کمک مي کند.
خلق و خو يا مود Mood:
سروتونين موجود در مغز، اضطراب، شادي و خلق و خو را تنظيم مي کند. سطوح پايين اين ماده شيميايي با افسردگي همراه است و افزايش سطح سروتونين با دارو سبب کاهش تحريکات مي شود.
حالت تهوع:
سروتونين يکي از دلايل ايجاد حالت تهوع است. توليد سروتونين باعث مي شود که غذاهاي مضر و ناراحت کننده از طريق اسهال با سرعت بيشتري از بدن خارج شوند. اين ماده شيميايي نيز در خون افزايش مي يابد که بخشي از مغز را کنترل مي کند که تهوع را کنترل مي کند.
خواب:
اين ماده شيميايي مسئول تحريک بخش هايي از مغز است که خواب و بيداري را کنترل مي کند. خواب و بيداري شما به منطقه اي که تحريک شده و گيرنده هاي سروتونينش مورد استفاده قرار گرفته، بستگي دارد.
لخته شدن خون:
پلاکت خون براي کمک به درمان زخم ها، سروتونين آزاد مي کند. سروتونين باعث باريک شدن شريان هاي کوچک شده و به لخته شدن خون کمک مي کند.
سلامت استخوان:
سروتونين در سلامت استخوان نقش مهمي دارد. ميزان بسيار بالاي سطح سروتونين در استخوان ها مي تواند منجر به پوکي استخوان شود که استخوان ها را ضعيف مي کند.
عملکرد جنسي:
سطوح پايين سروتونين با افزايش شهوت جنسي همراه است در حالي که افزايش سطوح سروتونين منجر به کاهش ميل جنسي مي شود.
سروتونين و سلامت روان
سروتونين به تنظيم خلق و خوي طبيعي کمک مي کند.
زماني که سطح سروتونين بدنتان نرمال است، اين احساسات را تجربه مي کنيد:- شادتر
- آرام تر
- تمرکز بيشتر
- اضطراب کمتر
- پايداري احساسي بيشتر
يک مطالعه در سال 2007 نشان داد افرادي که افسردگي دارند اغلب با سطوح پايين سروتونين روبرو هستند. کمبود سروتونين همچنين با اضطراب و بي خوابي در ارتباط است.
اختلافات جرئي در زمينه نقش سروتونين در سلامت روان وجود دارد. برخي محقان در مطالعات قديمي تر برايشان سوال پيش آمده که چگونه ممکن است افزايش يا کاهش سروتونين بتواند روي افسردگي تاثير گذار باشد. تحقيقات جديد مدعي هستند که اين امر امکان پذير است. به عنوان مثال، يک مطالعه روي حيوانات در سال 2016 موش هايي که فاقد گيرنده هاي اتوماتيک سروتونين بودند که سبب مهار ترشح سروتونين مي شد را مورد بررسي قرار داند. بدون اين گيرنده هاي اتوماتيک، موش ها سطح سروتونين بالاتري در مغزشان داشتند. محققان دريافتند که اين موش ها رفتار مرتبط با افسردگي و اضطراب کمتري بروز دادند.
مقدار طبيعي سروتونين در خون چقدر است؟
به طور کلي محدوده طبيعي براي سطح سروتونين شما در خون 101 – 283 نانوگرم بر ميلي ليتر (ng/ml) است. با اين حال اين معيار ممکن است بسته به اندازه گيري ها و نمونه هاي آزمايش شده کمي متفاوت باشد بنابراين با پزشک خود در مورد نتايج خاص آزمايش صحبت کنيد.
سطح بالاي سروتونين ممکن است نشانه اي از *سندرم کاربسنوئيد carcinoid باشد. اين مستلزم يک گروه از نشانه هاي مرتبط با تومورهاي:
- روده کوچک
- آپانديس
- کولون
- لوله هاي برونشيت
*سندرم کارسينوئيد Carcinoid syndrome: به مجموعه علايمي گفته ميشود که به دنبال برخي از تومورهاي کارسينوئيد ( carcinoid tumors ) رخ ميدهند . اين تومورها، تومورهايي هستند که ممکن است در همه جاي دستگاه گوارش از جمله آپانديس، ايلئوم و رکتوم و نيز ريه ديده شوند. تومورهاي کارسينوئيد تومورهايي با رشد آهسته و کوچک هستند.منشا اين تومورها از سلولهاي نوروآندوکرين است که سروتونين و ساير ميانجيها را ترشح ميکنند.
يک پزشک براي اندازه گيري سطح سروتونين در خونتان و تشخيص بيماري يا رد آن يک آزمايش خون انجام مي دهد.
چگونه کمبود سروتونين درمان مي شود؟
شما مي توانيد سطح سروتونين خود را از طريق دارو و يا مصرف بيشتر خوراکي هاي طبيعي بالا ببريد.
:selective serotonin reuptake inhibitor (SSRI)
سطح پايين سروتونين در مغز ممکن است باعث افسردگي، اضطراب و مشکلات خواب شود. بسياري از پزشکان براي درمان افسردگي يک مهار کننده باز جذب سروتونين انتخابي selective serotonin reuptake inhibitor (SSRIs) تجويز مي کنند. اين دارو، معمول ترين داروي تجويزي ضد افسردگي است.
SSRIs با مسدود کردن بازجذب شيميايي، سطح سروتونين مغز را افزايش مي دهند، بنابراين مقدار بيشتري از آن فعال مي مانند. SSRIs شامل پروزاک Prozac و زولوفت Zoloft مي شود.
وقتي داروهاي سروتونين مصرف مي کنيد، بدون مشورت با پزشک نبايد داروي ديگري استفاده کنيد. اختلال داروها ممکن است شما را در معرض خطر سندرم سروتونين قرار دهد.
تقويت کننده هاي طبيعي سروتونين
بر اساس مطالعه چاپ شده در مجله Psychiatry and Neuroscience، به جز SSRIs، عواملي که در ادامه اشاره مي شود مي توانند سطوح سروتونين را بهبود دهند:
- قرار گرفتن در معرض آفتاب: نور خورشيد يا نور درماني يک درمان معمول است که براي افسردگي فصلي توصيه مي شود.
- ورزش: ورزش منظم مي تواند اثر تقويت کننده بر خلق و خو داشته باشد.
- يک رژيم غذايي سالم: خوراکي هايي که مي توانند سطح سروتونين را افزايش دهند عبارتند از تخم مرغ، پنير، بوقلمون، آجيل، سالمون، توفو (پنير لوبيا) Tofuو آناناس.
- مديتيشن: مديتيشن به کاهش استرس کمک مي کند و چشم انداز مثبت زندگي را ارتقا مي دهد که باعث افزايش موثر سطح سروتونين مي شود.
درباره سندرم سروتونين serotonin syndrome
داروهايي که باعث بالا رفتن سطح سروتونين شما و جمع شدن آن در بدنتان مي شوند ممکن است منجر به سندرم سروتونين شوند. سندرمي که معمولا پس از شروع مصرف داروي جديد يا افزايش دوز داروي مصرفي بوجود مي آيد. برخي منابع آن را مسموميت سروتونين هم مينامند.
علايم سندرم سروتونين:- لرز
- اسهال
- سردرد
- گيجي
- اتساع (باز شدن)مردمک چشم
- مو به تن سيخ شدن
علايم شديد سندرم سروتونين:- کشش عضلات
- از دست دارن چابکي عضله
- سفت شدن ماهيچه
- تب شديد
- ضربان قلب سريع
- فشار خون بالا
- ضربان قلب نامنظم
- تشنج
هيچ آزمايشي براي تشخيص سندرم سروتونين وجود ندارد. و براي تشخيص آن پزشکتان بايد معاينه فيزيکي انجام دهد.
اغلب علائم سندرم سروتونين در عرض يک روز ناپديد مي شوند اگر شما داروهايي را مصرف کنيد که سروتونين را متوقف مي کند يا جايگزين داروهايي مي شود که در ابتدا باعث ايجاد بيماري مي شوند.
سندرم سروتونين در صورتي که درمان نشود مي تواند تهديدي براي زندگي باشد.
نتيجه گيري
سروتونين بر تمام بخش هاي بدن تاثير مي گذارد و مسئول بسياري از عملکردهاي مهمي است که در طول روز در بدنمان انجام مي شود. اگر سطح آن در بدنتان متعادل نباشد مي تواند روي سلامت روحي، جسمي و احساسي شما تاثير بگذارد. گاهي اوقات عدم تعادل سروتونين مي تواند معناي جدي تري بگيرد. مهم است که به بدنتان توجه کرده و در مورد نگراني هايتان با پزشک صحبت کنيد.
منبع: سيمرغ