بزرگنمايي:

چه خبر - چرا معذرت‌خواهي براي برخي ايراني ها سخت است؟

«معذرت مي‌خوام.» يک جمله دو کلمه‌اي بسيار ساده است که بيان کردنش براي اغلب ما يکي از سخت‌ترين کارهاي دنياست. خيلي از ما حاضر هستيم، ساعت‌ها و حتي روزها براي کار اشتباهي که مرتکب شده‌ايم، توجيه و دليل بياوريم؛ توجيه‌هايي که خيلي وقت‌ها خنده‌دار هم به نظر مي‌رسند اما تحت هيچ شرايطي حاضر نيستيم که بگوييم:
«معذرت مي‌خوام.»
عذرخواهي کردن براي سلبريتي‌ها سخت است. مسئولان کشور هم اغلب علاقه چنداني به بيان کردن اين جمله ندارند. اين موضوع تا جايي پيش رفته که اگر مسئول يا فرد مشهوري بابت کار اشتباهش عذرخواهي کند، خوشحال مي‌شويم و تا مدت‌ها فيلم عذرخواهي‌کردنش را در شبکه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌کنيم. هرچند که تاکنون مسئول متعهد هم کم نداشته‌ايم که اشتباهش را پذيرفته و حتي از سمت خود هم استعفا کرده است.
بياييد اول چند نمونه را با هم مرور کنيم:
ـ يک خانم مجري تلويزيون که حجاب ظاهري‌اش را رعايت مي‌کند، در سفري به اروپا و در يک پارک عمومي آگاهانه يا ناآگاهانه تصميم مي‌گيرد بدون حجاب باشد اما وقتي علي‌رغم ميلش، فيلمي از پوشش نامتعارف او در فضاي مجازي منتشر مي‌شود، دست به واکنشي عجيب مي‌زند. خانم مجري نه درباره دليل بي‌حجاب شدنش توضيح مي‌دهد و نه کارش را اشتباه مي‌داند که بخواهد از بابت آن عذرخواهي ‌کند. خانم مجري به جاي اينکه مسئول انتخابش باشد و بابت رفتار دوگانه‌اش عذرخواهي کند، بلافاصله فيلمي را از خود منتشر مي‌کند و همه افراد را غير از خودش مقصر مي‌داند و به شدت هم معتقد است که کسي نبايد وارد حريم شخصي او (پارک عمومي) مي‌شده است.
ـ يک آقاي بازيگر جوان، شبي عکس نامتعارفي از يک لباس زنانه را در بخش استوري صفحه اينستاگرام شخصي خود که توسط خودش اداره مي‌شود را به اشتراک مي‌گذارد و حدود يک دقيقه بعد متوجه اشتباهش شده و عکس را حذف مي‌کند اما فرداي آن روز به جاي اينکه به دليل اشتباهش از کاربران عذرخواهي کند، ويدئويي تند منتشر مي‌کند و براي همه خط و نشان مي‌کشد؛‌ بدون اينکه بخواهد مسئوليت اشتباه آگاهانه يا ناآگاهانه و يا شايد حتي اختلال تلفن همراهش را بپذيرد.
ـ دي ماه سال 95 آسمان‌خراش مدرن ايران با ارتفاع 42 متر دچار آتش‌سوزي مي‌شود و فرو مي‌ريزد. حادثه براي مردم تلخ و دردناک است. عمليات نجات و آواربرداري 9 روز زمان مي‌برد و 16 آتش‌نشان فداکار طي اين حادثه به شهادت مي‌رسند. 560 واحد تجاري از بين رفته‌اند و در نهايت هيچ‌ مسئولي خود را مسئول حادثه پلاسکو نمي‌داند و کسي هم از اين بابت از مردم عذرخواهي نمي‌کند.
فرهنگ عذرخواهي نه فقط بين مسئولان و افراد مشهور بلکه بين مردم عادي هم رواج چنداني ندارد. فرض کنيد در يک روز باراني مشغول راه رفتن در پياده‌رو هستيد. اتومبيلي با سرعت از کنار شما رد مي‌شود و حجم زيادي از آب جمع‌شده در خيابان را به شما مي‌پاشد اما راننده طوري که انگار شما اشتباه کرديد که در پياده‌رو راه رفتيد، نگاهي به شما مي‌اندازد و به مسيرش ادامه مي‌دهد؛ طوري که اصلا وظيفه خود نمي‌داند که از شما عذرخواهي کند.
يا اينکه مثلا در قطار مترو ايستاده‌ايد، ناگهان مسافري مي‌آيد و پايش را به روي پاي شما مي‌گذارد و بدون اينکه به روي خودش بياورد و از اين رفتار معذرت خواهي کند، راهش را مي‌کشد و مي‌رود.
قطعا همه ما شاهد چنين رفتارهايي بوده‌ايم و هستيم اما واقعا چرا گفتن جمله دو کلمه‌اي «معذرت مي‌خوام» انقدر براي ما ايراني‌ها سخت شده است؟
دکتر سيد يعقوب موسوي – جامعه‌شناس و استاد دانشگاه – در اين باره مي‌گويد:
«اعتراف به اشتباه، يک موضوع شخصي است که الزامات خاص خودش را دارد. يعني فرد بايد در درجه اول مسئوليت اعمال و کنش‌هاي خود را بپذيرد. افراد بايد صادقانه پذيراي تبعات و نتايج اعمال خود باشند و در صورتي که مي‌دانند، اشتباه کرده‌اند به آن اعتراف کنند.»
اين جامعه‌شناس پيشکسوت معتقد است:
«مقوله عذرخواهي نکردن در جامعه به نظام ارزشي ما برمي‌گردد که بنا به دلايلي سابقه طولاني دارد. در ناخودآگاه ما اين موضوع جا افتاده است که اگر کسي به اشتباه خود اعتراف کند يعني در واقع شکست را پذيرفته است. اين موضوع از خودخواهي و خودباوري بيش اندازه نشات مي‌گيرد. چنين افرادي معمولا داراي اين ويژگي اخلاقي هستند که به جز خودشان، کسي را به رسميت نمي‌شناسند.»
دکتر موسوي همچنين مي‌گويد:
«اگر در جامعه صميميت عمومي وجود داشته باشد و افراد پس از قبول مسئوليت و عذرخواهي از جامعه پاداش دريافت کنند، صادقانه‌تر و بدون ترس به اشتباه خود اذعان مي‌کنند. فرهنگ عمومي بايد آسيب‌شناسي شود. ما بايد معذرت‌خواهي را جدي بگيريم و به جاي تخريب فردي که عذرخواه است، او را تحسين کنيم. اين ويژگي يک جامعه سالم است. يعني اعتراف به اشتباه يک خصلت اخلاقي است. ما بايد بدانيم فردي که عذرخواهي مي‌کند، آدم بزرگ و داراي حرمتي است. البته عذرخواهي شرايط خودش را دارد و ما داريم درباره شرايط کلي حرف مي‌زنيم و استثناها را در نظر نمي‌گيريم. تصديق اين موضوع که من مرتکب خطا شده‌ام،‌ بار حقوقي و اجتماعي مسائل را کاهش مي‌دهد و نتيجه‌اش يک جامعه لطيف و اخلاقي است. جامعه اخلاقي يعني جامعه‌اي که آدم‌هايش با يکديگر رک و صريح هستند و اعمال يکديگر را بدون پيچيدگي نقادي مي‌کنند.»

منبع: isna.ir