بزرگنمايي:

چه خبر - جاي خالي نظارت‌هاي قانوني

قرصي که با نام علمي «آلومينيوم فسفيد» شناخته مي‌شود، براي مقابله با آفت‌زدگي در برنج استفاده مي‌شود، اما موارد بسيار متعددي در ايران و ساير کشورها ثبت شده است که افراد با مصرف قرص برنج، با مرگي دردناک از دنيا رفته‌اند.

معمولا امکان دارد فردي در معرض مصرف «قرص برنج» قرار بگيرد. مورد نادر آن، استفاده اشتباهي قرص برنج است که البته بندرت پيش مي‌آيد. استفاده از قرص برنج در برخي مواد مخدر توهم‌زاست که فرد را ناخواسته با عوارض مرگبار قرص برنج مواجه مي‌کند.

مرگ بر اثر مصرف اين قرص با توجه به دوز مصرف، چيني بودن قرص يا مقاومت بدن فرد مصرف‌کننده، ممکن است بين سه ساعت تا چند روز طول بکشد. با توجه به اين‌که تاکنون هيچ پادزهري براي قرص برنج کشف نشده است، مصرف اين قرص در بيشتر موارد به مرگي سخت منجر مي‌شود.

هر ساله در کشور ما برخي شهروندان، قرباني مصرف قرص برنج مي‌شوند. براساس آمارهاي پزشکي قانوني، طي بازه پنجساله 1387 تا 1391 در ايران، حدود 1909 نفر به دليل مسموميت با قرص برنج کشته شده‌اند.

اين روند مرگ و مسموميت، سال به سال نيز افزايش يافته است؛ طوري که آمار تلفات با قرص برنج در سال 95 نسبت به سال قبل از آن، افزايش 16.6 درصدي داشته است.

تلفات قرص برنج در سال قبل، حدود 381 مرد و 217 زن اعلام شده است که با توجه به افزايش هر ساله تلفات، پيش‌بيني مي‌شود تا پايان امسال نيز آمار تلفات قرص برنج به نسبت سال قبل، افزايش پيدا کند.

شکي نيست که وجود عطاري‌هاي متخلفي که قرص برنج را خيلي راحت در اختيار مصرف‌کننده قرار مي‌دهند، در افزايش آمار تلفات تاثير جدي داشته است که اگر جلوي اين چرخه غلط گرفته نشود، در سال‌هاي آينده نيز آمار مرگ و ميرها بر اثر مصرف قرص برنج بالا خواهد رفت.

تجربه اول: قرص را فقط به آدم‌هاي موجه مي‌فروشيم!

لبخندزنان به استقبالمان مي‌آيد و در را باز مي‌کند. همه جور داروي گياهي و غيرگياهي که فکرش را بکنيد در عطاري‌اش پيدا مي‌شود. اينجا در حوالي چهارراه يافت‌آباد تهران، عطاري‌اش را با خوشنامي مي‌شناسند.

به قول خودش، بيشتر از 20 سال است در عطاري کار مي‌کند و نسل در نسل هم عطار بوده‌اند. وقتي از او مي‌خواهم چند قرص برنج را به ما بفروشد، با کمي مکث و ترديد مي‌پرسد: «براي آفت‌کش مي‌خواهيد ديگر؟» به او اطمينان مي‌دهيم که براي مقابله با آفت‌ها به قرص برنج نياز داريم.

بلافاصله بعد از تائيد شفاهي ما، چند قرص برنج را جلويمان مي‌گذارد و مي‌گويد: «فقط مراقب باشيد که بوخور نشويد، چون بويش هم مي‌تواند مسموم کند.»

قوطي استوانه‌اي حاوي «قرص برنج» را به مبلغ 50 هزار تومان به ما مي‌فروشد. مي‌پرسم که آيا به همه مشتريانتان اين قرص را مي‌فروشيد؟ انگار که از سوالم کمي جا خورده باشد، مي‌گويد: «اصلا اين‌طوري نيست. ما براي خودمان يک پا روان‌شناس شده‌ايم. فقط به آدم‌هاي موجه با سن و سال بالا، اين قرص را مي‌فروشيم.»

تجربه دوم: يک روز با قربانيان مرگ دردناک

در بيمارستان لقمان تهران، مستقيم مي‌رويم به بخش مسموميت و مراقبت‌هاي ويژه؛ جايي که مي‌گويند خيلي از افراد قرباني قرص برنج را به اين بيمارستان مي‌آورند. يکي از قربانيان اين قرص مرگبار، خانمي ميانسال است. بدنش متورم شده است و بوي بسيار بدي شبيه بوي ماهي گنديده از او متصاعد مي‌شود.

يکي ديگر از قربانيان از درد به خود مي‌پيچد و بلندبلند گريه مي‌کند. مدام مي‌گويد «غلط کردم»، «کمکم کنيد»، «نمي‌خواهم بميرم». پرستار رو به من مي‌کند و مي‌گويد: حتي يک مورد خودکشي با قرص برنج هم نديده‌ام که فرد بعد از خودکشي از کرده خودش پشيمان نشده باشد.

درد شديد در اندام‌هاي داخلي، تهوع، گيجي، تنگي نفس، از کار افتادن اندام‌هاي حياتي و در نهايت، ايست قلبي و تنفسي؛ عاقبت همه اين مصرف‌کنندگان است که به هواي مرگي سريع به دام مرگي طولاني و دردناک گرفتار شده‌اند.

جاي خالي نظارت‌هاي قانوني

فروش قرص برنج در عطاري‌ها به شکل پنهاني و زيرميزي انجام نمي‌شود، بلکه اين قرص‌ها به شکل عيان به دست مصرف‌کننده مي‌رسد.

دکتر محمود خدادوست، مديرکل دفتر طب سنتي وزارت بهداشت بر دخالت نکردن عطاري‌ها در حوزه پزشکي تاکيد کرد و گفت: عطاري‌ها اجازه فروش داروهاي شيميايي و گياهان دارويي ترکيبي را ندارند.

اما به گفته اين مقام مسئول، کنترل، نظارت و کسب مجوز براي فعاليت عطاري‌ها به عهده صنف آنها و وزارت صنعت، معدن و تجارت است، ولي اگر عطاري در زمينه درمان و تجويز دارو فعاليت کند، سازمان غذا و دارو و معاونت درمان وزارت بهداشت با آنها برخورد مي‌کند.

دکتر محمدرضا کريمي، فعال در حوزه طب سنتي، اين استدلال را چندان قبول ندارد و به جام‌جم مي‌گويد: متولي نظام سلامت، وزارت بهداشت است و عطاري‌ها نيز با مجوز اصناف فعاليت مي‌کنند که اصناف هم تحت نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت است. بنابراين براي مقابله با فروش قرص برنج در عطاري‌هاي متخلف، در وهله اول بايد اين موازي‌کاري‌ها حل شود تا هر سازماني، وظيفه قانوني خودش را به سازمان ديگري محول نکند.

به همين دلايل، کريمي تاکيد دارد که بايد وزارت بهداشت بر فعاليت عطاري‌ها نظارت کند، چون محصول اين عطاري‌ها در نهايت به سلامت مردم ارتباط دارد، اما متاسفانه گاهي مي‌شنويم که مي‌گويند عطاري‌ها فقط مجاز به فروش گياهان دارويي هستند و حق تجويز ندارند. حال سوال ما اين است که آيا واقعا عطاري‌ها فقط گياه دارويي مي‌فروشند و هيچ تجويز دارويي ندارند و اصلا چرا بايد مسئولان با اين توجيه‌ها، از خود سلب مسئوليت کنند.

کريمي تاکيد دارد که سلامت مردم، مقدم بر هر کسب و کاري است و به همين دليل بايد با تبليغات غيرقانوني عطاري‌هاي متخلف، برخورد قانوني شود.

دکتر اکبر منصوري، داروساز نمونه کشور در سال 96 و عضو سابق هيات‌مديره انجمن داروسازان تهران در گفت‌وگو با جام‌جم، به راه‌حل‌هاي رفع اين مشکل اشاره مي‌کند و مي‌گويد: نبايد قرص برنج به اين راحتي در اختيار مصرف‌کننده قرار بگيرد، زيرا اين قرص، بسيار خطرناک است و نبايد صرفا به دليل افزايش درآمد عطاري‌ها به آنها اجازه بدهيم که هر قرصي را در عطاري‌ها بفروشند.

منصوري بر اين باور است که بايد براي رفع اين‌گونه مشکلات، به مردم آگاهي بدهيم و اطلاع‌رساني‌ها را به شکل گسترده انجام دهيم. وقتي اين آگاهي بخشي اتفاق بيفتد، خود به خود مصرف قرص برنج هم کاهش پيدا مي‌کند. يعني در واقع، قبل از توزيع هر فرآورده دارويي در بازار، بايد قبل از آن به مردم درباره آن فرآورده، اطلاع‌رساني کنيم.

البته داستان تخلفات عطاري‌هاي قانون‌شکن، فقط هم به فروش قرص برنج ختم نمي‌شود، بلکه آنها به مرحله‌اي از تخلف رسيده‌اند که حتي داروهاي شيميايي و داروهاي ترک اعتياد را هم براحتي به فروش مي‌رسانند؛ بدون اين‌که هيچ ترس و واهمه‌اي از نظارت‌هاي قانوني داشته باشند.

منبع: isna.ir