بزرگنمايي:

چه خبر - دلايل ظهور دختران با چهره خاص در فضاي مجازي

روزنامه قانون نوشت: تصويرغالبي که از گربه ساني به نام پلنگ در تاريخ بشر وجود داشته، بدن کشيده، پوست زرد، خال خال‌هاي سياه، چشم هاي نافذ و خوي شکارگري است. اين تصوير غالب اما مدتي است در ايران تغيير کرده، چنانچه اكنون روزي چند بار اين واژه را از دختران و پسران جوان مي‌شنويم بي آنکه پلنگي درکوچه و خيابان کمين کرده باشد!
 
به طور حتم شما نيز اين واژه را شنيده ايد و معناي جديد آن را خوب مي دانيد، حتي ممکن است آن را به کار برده باشيد يا اگر خانم باشيد، در راستاي تبديل‌شدن به آن کوشيده باشيد. درست است؛ پلنگ‌هاي جديد برخي از دختران ايراني هستند با چهره‌هاي خاص و آرايش‌هاي خاص‌تر. آن‌ها اغلب در اينستاگرام يافت مي شوند و ظاهري شبيه به يكديگر دارند. بيني هاي کوچک و سربالا، موهاي تا آخرين حد روشن يا تيره، لنز هاي رنگي و مژه‌هاي مصنوعي، گونه‌ها و لب هاي پروتز شده و بدن هاي که اغلب مثل صورت ها زير تيغ جراحي رفته اند. اطواري که به تناسب چهره و خود زيبا پنداري بروز مي دهند نيز، تقريبا يکسان است.
 
نگاه کردن در دوربين گوشي موبايل، چشم چرخاندن، نگاه هايي که سعي مي کنند نافذ باشد و بعد خنده هاي مصنوعي. نوعي زيبايي عاريه اي که بسياري از خانم ها اين روزها حاضرند حتي وام بگيرند و سال ها قسط بدهند اما از آن بهره مند شوند. واقعيت اين است که از عبارتي به جز تبديل شدن نمي توان براي آن ها استفاده کرد، همان‌گونه که شايد نتوان واژه «زن» را براي‌شان به کار برد.
 
زيبايي و زنانگي ذاتي با ساختگي بودن چهره ها در تضاد است و در تفکيکي که نمي دانم از کجا آمده اما بيراه نيز نيست، اين افراد در ذهن جامعه از زن به پلنگ تبديل شده اند. کافي است تصوير چند سال قبل‌شان را با چهره فعلي مقايسه کنيد، باور نمي کنيد! مدتي قبل چالشي در فضاي مجازي باب شد که عکس شناسنامه خانم ها را با عکس فعلي شان مقايسه مي کرد. جنبه طنز داشت و البته خانم هايي که تصوير ارائه مي دادند، شجاع معرفي مي شدند؛ با اين حال زيبايي متعادل و دلچسب برخي از چهره ها قبل از جراحي و دستکاري‌هاي گوناگون، جاي افسوس داشت.
 
تغيير نگاه زنان به مقوله زيبايي
 
اين نوع پلنگ هاي ايراني معتقدند که سليقه مردان براي انتخاب آن‌ها عوض شده است. اين البته چيزي بيش از فرافکني به نظر نمي رسد؛ چرا که آنچه اين روزها سليقه گروهي از مردان را تغيير داده، نگاه متفاوت زنان به مقوله زيبايي است. زناني که خيلي از آن ها در چهارچوب جامعه اي که پيشينه اي سنتي و به شدت مردسالار دارد، راهي جز زيبايي براي حفظ مردان سنتي و زندگي و داشته هاي خود نيافته اند و اين تفکر را از روزهايي که زير چادر و روبنده پنهان بودند و اسم خود را نمي توانستند امضا کنند، تا اين دوره که صاحب استقلال و شأن اجتماعي و تحصيلات هستند، در دل نسل ها حمل کرده و با خود آورده اند.
 
نسل امروز اما به عاصي‌ترين و باورناپذيرترين شکل ممکن، تعريف خود را از زيبايي ارائه مي دهد و اعتماد به نفس دنبال کردن آن را نيز دارد. «مرجان» دختر 22 ساله اي است که قصد دارد عمل جراحي درشت کردن چشم انجام دهد. بيشتر از نوع عمل اما جالب اين است که اين دختر نمي ترسد! مي گويد راحت تر از جراحي بيني است، بيهوشي ندارد و تمام مدت عمل با پزشک در ارتباط هستيد. مي گويم مگر ممکن است جراحي روي چشم ساده باشد؟ تاکيد مي کند که هست! چهره بانمک و البته بيني عملي و چشم‌هايي به نسبت چهره اش قشنگ دارد. به «قانون» گله مي کند که چرا بيمه، عمل هاي جراحي زيبايي را پوشش نمي‌دهد! مي خواهد چشم هايش از داخل بزرگ‌تر و باز تر و کشيده‌تر باشند.
 
به گفته خودش پدر و مادرش راضي هستند که بعيد مي دانم. مي پرسم حالا بعد از عمل با چشم هاي قشنگت چه کار مي خواهي بکني؟ مي‌گويد: «هيچي، مگر شما بدتان مي آيد زيبا باشيد؟» و در اين هيچ چيز گفتنش، همه چيز هست. از عطش به دست آوردن مرد مورد علاقه گرفته تا انتشار عکس از چشم هاي درشتش در اينستاگرام. «سپيده» 25 ساله اما ازدواج کرده و به گفته خودش تغييرها متعلق به بعد از ازدواج است. سپيده، جراحي بيني و پروتز لب را تجربه کرده و وقتي مي پرسم که تفاوت رفتار همسرت قبل و بعد تغيير تو چه بود؟ مي گويد که همسرم با جراحي بيني موافق بود با پروتز لب نه، با اين حال الان هر دو برايش عادي شده است. مي پرسم عادي شدن برايت سخت است؟
 
براي جواب دادن سردرگم است. کمي مکث مي‌کند و بعد نه چندان مطمئن پاسخ مي دهد که نه و دلايل هميشگي عادي شدن زن و مرد را رديف مي‌کند. بااين حال عکس هاي سپيده در صفحه اينستاگرام او لايک مي‌خورند و او عکس هاي زيادي در صفحه اش دارد. مي‌پرسم همسرت هم لايک مي کند؟ مي گويد که همسرش صفحه اينستاگرام ندارد!
 
ديده شدن، به بهاي شباهت به پورن استار
 
گروهي از مردان البته از اين چهره ها استقبال مي‌کنند، اما اغلب افرادي که آن ها را مورد تمسخر قرار مي دهند نيز مردها هستند. قابل انکار نيست که زيبايي يکي از معيارهاي هميشگي مرد براي انتخاب زن بوده اما حتي تعريف مردان از زيبايي با آنچه اين روزها زنان ايراني در شبکه هاي مجازي از خود به نمايش مي گذارند، زمين تا آسمان متفاوت است. مدتي قبل يکي ازبازيگران خارجي، براي انجام عمل جراحي به ايران مراجعه کرد. از سر و صداي ورود اين شخص به ايران به عنوان مهد جراحي که بگذريم، او در مصاحبه اي گفته بود در ايران زناني ديدم که شبيه پورن استارها بودند!
 
مدتي قبل يکي از مجلات فرانسوي نيز، چنين تعبيري از ايران ارائه داده بود. اين در حالي است که اين زنان بر خلاف ظاهري که براي خود ساخته اند، در باطن همان زنان عادي هستند که ممکن است براي پايان يک رابطه عاطفي هفته ها گريه کنند يا با ديدن هديه اي که دوست دارند، ذوق کنند. آن ها به پيچيدگي اسمي که براي‌شان گذاشته شده نيستند. آن ها فقط ديده نشده اند و نسل جديد در کنار تمايل شديد به ديده شدن، اين اعتماد به نفس کاذب را نيز دارد که خود را در مرکز توجه قرار دهد؛ حال به بهاي شباهت به پورن استار و تبعات آن از قبيل تمسخر و کامنت‌هايي که همه با آن آشنا هستيم، تا اطلاق واژه اي به نام «پلنگ». در اين خصوص «مريم‌يزدان بخش» جامعه شناس در گفت‌و گو با «قانون» مي‌گويد که :« در جامعه ما زن ها هنوز به خودباوري جايگاهي که تاکنون به دست آورده اند يا جايگاهي که مي‌توانند به دست بياورند، نرسيده اند.
 
اما ديده اند که وقتي زيبا يا متفاوت هستند، مورد توجه قرار مي گيرند و به همان نسبت حتي در مواقعي کارشان زودتر راه مي‌افتد. زنان در جوامع ديگر اين اعتماد به نفس را دارند که با چهره هاي آراسته و طبيعي در محل کار و خيابان و حتي مراسم‌هاي رسمي حضور يابند». وي ادامه مي دهد:«ما ناگهان از سنت به سوي مدرنيته پرتاب شده‌ايم و زنان، فرصت حضور در جامعه يافته اند؛ حال عده اي در انتظار اين پرش بوده اند و ازآن فرصت ساخته‌اند، عده اي ديگرنيز سردرگم شده اند و اين سردرگمي حتي در چهره ها خود را نشان داده است. ديگر به ايراني ها شباهت ندارند، اما هنوز همان روال سنتي را در رفتار حفظ کرده اند. مثلا ممکن است يکي از همين زنان را ببينيد که همچنان فکر مي کند براي احقاق حقش بايد در خيابان جيغ بکشد يا براي حفظ همسرش، ارتباط او را با خانواده قطع کند؛ در حالي که ظاهر مدرن اغراق شده‌‌اش حتي خارجي ها را متعجب مي کند».
 
پلنگ يا ضعيفه؟
 
يزدان بخش همچنين معتقد است که نقش تاکيد هميشگي خانواده و جامعه بر حفظ ظاهر در جامعه ايراني را نمي‌توان ناديده گرفت. از کودکي اين را شنيده ايم که ظاهرت را حفظ کن و اين جمله به شيوه‌هاي گوناگون در جايگاه هاي مختلف به رخ ما به خصوص به رخ زنان و دختران کشيده شده يعني اهميت حفظ ظاهربه هر شکل، آن مرتبه اي که نبايد را در ذهن ما به خود اختصاص داده است. اين است که خيلي از خانم‌هاي ايراني را اگر در خانه ببينيد، نمي شناسيد! خيلي از خانم‌هايي که به اصطلاح پلنگ اينستاگرام هستند را اگر سرزده در خانه هاي‌شان ببينيد، شوکه خواهيد شد.
 
حفظ ظاهر در جامعه ما حرف اول را مي زند و خانم ها در انظارعموم بيش از آنچه بايد به خود اهميت مي دهند. حال اهميت ظاهر و حفظ آن را به جامعه اي تعميم دهيد که مردان آن به زني که زيبا نباشد به راحتي توهين مي کنند، به طور مسلم ميل به بي نقص بودن به طرز بيمارگونه اي در اين جامعه به نمايش گذاشته خواهد شد. واقعيت است و بارها ديده ايم که يک مرد، زماني که قدرت مقابله با زني را نداشته به خود اجازه داده چهره يا نقص ظاهري اورا به تمسخر بگيرد. در چنين جامعه اي اغلب زنان به هر راهي متوسل مي شوندکه زيبا باشند، موجي به راه خواهد افتاد و چهره‌ها تغيير خواهد کرد. بعد همزمان با ورود تکنولوژي‌هاي جديد، زنان قدرت و ابزار به رخ کشيدن اين چهره ها را در اختيار مي‌گيرند. ناگهان ديده مي شوند. عکسي که در صفحات مجازي قرار مي‌دهند هزار بارديده مي شود و زير عکس، سيلي از نظرات به راه مي‌افتد. صاحب عکس مي بيند که عده زيادي زير عکس او در حال کشمکش هستند، يکي به او فحش مي دهد،ديگري طرفداري مي کند و بعدي زيبايي اش را ستايش مي کند. سيل درخواست‌هاي دوستي به سمت او سرازير مي‌شود و مردها، به هر منظور که شده سعي مي کنند با او ارتباط برقرار کنند؛همه اين‌ها فقط براي عکسي است که او از چهره و آرايش خاصش منتشر کرده. فکر مي‌کنيد براي زن ايراني با پيشينه اي به عنوان «ضعيفه» از سوي مردان و نگاه هاي جنسيتي حاکم بر جامعه، دريافت اين ميزان از توجه به پلنگ شدن نمي ارزد؟»
 
آنچه مسلم است معيارهاي زيبايي در جهان، بيني و گونه و رنگ چشم نيست. معيارهاي جهاني زيبايي شامل پوست، تناسب اندام، سلامت دندان، موها، فواصل اجزاي صورت و مواردي از اين دست هستند. از اين رو چهره اي که شايد اين روزها در ايران به نظر معمولي برسد، مي تواند از نظر معيار جهاني زيبا تلقي شود. روند جراحي هاي زيبايي در ايران اما از جراحي بيني شروع شد و به انواع و اقسام جراحي ها رسيد. امروزه آمار جراحي بيني چنان بالا رفته که فقط در تهران سالانه 30 هزار عمل جراحي بيني انجام مي‌شود. بااين حال در اين خصوص نيز کاري جز خنده و تمسخر نداريم. زنان در ايران هيچ گاه آن‌گونه که بايد به عنوان زن ديده نشدند. زماني به آن‌ها ضعيفه گفتند و زماني نيز لقب پلنگ دادند.
 
حتما جمع هاي پسرانه را ديده ايد که دور يک گوشي جمع شده اند و در مورد عکسي صحبت مي کنند، چه با تمسخر و چه تحسين. صاحب عکس، يک زن ايراني است که پشت ديوار غير قابل دسترس شبکه هاي مجازي، زيبايي ساختگي اش را عرضه مي کند. دست پرورده همين جامعه است و تا آخر نيز، بيخ ريش همين جامعه خواهد ماند. حال چه بخنديم چه نه، نسل پلنگ فعلا از اينستاگرام منقرض نخواهد شد.

منبع: روزنامه قانون