بزرگنمايي:
چه خبر - بيماري حمله خواب يا نارکولپسي
نشانههاي نارکولپسي معمولاً بين 10 تا 25 سالگي شروع ميشوند، هرچند اين وضعيت اغلب بهدرستي شناخته نميشود. نارکولپسي باعث خوابآلودگي روزمره و حملات خواب ميشود. در اکثر موارد، اين بيماري موجب از دست دادن غيرمنتظره و موقت کنترل عضلات مي شود که بهعنوان کاتالپسي شناخته ميشود. اين اختلال يک بيماري مرگبار نيست، اما در مواقعي، اين اختلال ميتواند به حوادث، صدمات و يا شرايط تهديدکننده زندگي منجر شوند.
انواع حمله خواب
دو نوع نارکولپسي وجود دارد:
نوع 1، نارکولپسي همراه با کاتالپسي است که شايعترين نوع اين بيماري است.
نوع 2، نارکولپسي بدون کاتالپسي است.
کاتالپسي، بهويژه در کودکان، ميتواند در افتراق با حرکات تشنجي اشتباه گرفته شود.
علائم حمله خواب چيست؟
کارشناسان خواب علائم نارکولپسي را به حرکت رو به کاهش سريع چشم (REM) نسبت مي دهند. علائم هر چند وقت يک بار و چگونگي شدت علائم ممکن است متفاوت باشد.
علائم رايج احتمالي اين بيماري عبارت اند از:
خواب آلودگي روزانه: خواب آلودگي بيش از حد در روز، اغلب مواقع، اولين علامت نارکولپسي است. در طول روز دشوار است که فرد مبتلا به اين بيماري به درستي عمل کند.
کاتالپسي: علامت ناگهاني کاتالپسي، از دست دادن موقت تن عضله است. که مي تواند احساسات شديد، موجب ايجاد آن شود. اين احساسات ممکن است شامل هيجان، خنده، خشم، و ترس باشد. فرکانس کاتاپلکسي متفاوت است. بعضي افراد ممکن است آن را چند بار در روز داشته باشند. افراد ديگر ممکن است چند بار در سال آن را تجربه کنند.
هذيان گويي در خواب: هذيان نيز ممکن است در افراد مبتلا به نارکولپسي رخ دهد. اين به اين دليل است که رويا ديدن معمولا بخشي از خواب REM است. اگر روياها زماني اتفاق بيافتد، که شما تا حدي بيدار باشيد، ممکن است به نظر برسد آنها واقعيت دارند و موجب هذيان گويي شود.
فلج خواب: اين مورد عدم توانايي حرکت يا صحبت در هنگام خوابيدن، رويا ديدن يا بيدار شدن است. اين مورد تنها چند دقيقه طول مي کشد، فلج خواب موجب بروز فلج ناگهاني در خواب REM مي شود. همچنين اين مورد حرکات چشم و يا توانايي تنفس را تحت تاثير قرار مي دهد. در افراد مبتلا به نارکولپسي اين مورد معمولا رخ مي دهد. نارکولپسي همچنين مي تواند با ساير اختلالات خواب مانند آپنه انسدادي خواب، سندرم پاهاي بي قرار و بي خوابي همراه باشد.
چه عاملي باعث ايجاد حمله خواب مي شود؟
علت دقيق حمله خواب ناشناخته است. با اين حال، اکثر افراد مبتلا به نارکولپسي و کاتاپلکسي مقدار کمي پروتئين مغزي به نام هيپوکتين دارند. يکي از عملکردهاي هيپوکرتين، تنظيم چرخه خواب شماست. دانشمندان بر اين باور هستند که ميزان هيپوکرتين پايين ممکن است توسط چندين عامل ايجاد شود. جهش ژني مشخص شده است که موجب کاهش سطح هيپوکتين مي شود. اعتقاد بر اين است که اين کمبود ارثي، همراه با يک سيستم ايمني که به سلولهاي سالم حمله مي کند، به بروز بيماري نارکولپسي کمک مي کند. ساير عوامل مانند استرس، قرار گرفتن در معرض سموم و عفونت نيز ممکن است در اين امر نقش داشته باشد.
ظهور الگوهاي خواب غير طبيعي
خواب معمولي در پنج مرحله و دوره اتفاق مي افتد. وقتي چرخه خواب شروع مي شود، ما از خواب سبک به خواب عميق، سپس به خواب REM مي رويم، يعني زماني که خواب و فلج عضله رخ مي دهد، در حرکت هستييم. در اولين دوره خواب REM هفتاد تا نود دقيقه طول مي کشد. هر چه بيشتر ما درخواب بمانيم، زمان بيشتري را صرف REM مي کنيم و زمان کمتري در خواب عميق صرف مي کنيم. دانشمندان معتقدند که خواب مناسب REM براي بقاي ما ضروري است. افراد مبتلا به نارکولپسي مي توانند به طور ناگهاني به خواب روند، تن عضلاني خود را از دست بدهند و شروع به خواب کنند. اين ممکن است در هر زماني اتفاق بيفتد و مهم نيست که چه کاري انجام مي دهيد يا چه زماني از روز است. هنگامي که اين اتفاق مي افتد، خواب REM آنها نامناسب و به خودي خود ايجاد مي شود. علائم خواب REM تنها يک بار اتفاق مي افتد.
اين بيماري چگونه تشخيص داده ميشود؟
مرکز نارکولپسي در دانشکده پزشکي دانشگاه استنفورد گزارش ميدهد که از هر 2،000 آمريکايي يک نفر مبتلابه بيماري نارکولپسي است. اگر دچار خوابآلودگي بيشازحد در روز يا يکي ديگر از علائم معمول نارکولپسي هستيد، با پزشک خود در مورد احتمال ابتلاي به اين بيماري، صحبت کنيد. خوابآلودگي روزانه در بسياري از انواع اختلالات خواب رايج است. پزشک شما از شما درباره سابقه درمان يا بيماري شما سؤال ميکند و يک معاينه فيزيکي نيز انجام ميدهد. آنها به دنبال سابقهاي از خوابآلودگي بيشازحد در روز و از دست دادن ناگهاني تن عضلاني ميگردند. معمولاً پزشک براي بررسي تشخيص درست، نياز به بررسي الگوي خواب شما و چندين آزمايش ديگر دارد.
برخي از ارزيابيهاي رايج خواب براي تشخيص اين بيماري، عبارتاند از:
مقياس خوابآلودگي (ESS) يک پرسشنامه ساده است. اين پرسشنامه، اين مورد را که چقدر احتمال دارد که در شرايط مختلفي بخوابيد، بررسي ميکند.
ActiGraph، يا ساير دستگاههاي مانيتورينگ در خانه، ميتواند نحوه و زمان خوابيدن را پيگيري و حفظ کند. اين دستگاه مانند ساعت مچي استفاده ميشود و ميتواند براي اين منظور به همراه با يک دفتر خاطرات استفاده شود.
آزمايش پلي استومنوگرافي: (PSG) که براي انجام اين آزمايش، نياز به گذراندن شب در يک مرکز پزشکي داريد. شما ميتوانيد در حين اتصال الکترودها به پوست سر شما، خودتان بر اندازهگيري فعاليت مغز، ضربان قلب و ريتم، حرکت چشم، حرکت عضلاني و تنفس نظارت کنيد. اين آزمون همچنين ميتواند آپنه خواب را تشخيص دهد.
آزمايش تأخير چندگانه (MSLT) تعيين ميکند که چه مدت طول ميکشد تا شما در طول روز در خواب بمانيد. همچنين به چه سرعت در خواب REM وارد ميشود. اين آزمايش اغلب، روز بعد از يک پليسومنوگرافي داده ميشود. شما بايد 4 تا 5 روز و روزانه، هر دو ساعت يکبار بيدار شويد.
براي جمعآوري مايع مغزي نخاعي (CSF) براي اندازهگيري سطح هيپوکرتين، از مايع ستون فقرات کمري استفاده ميشود. انتظار ميرود هيپوکرتين در CSF در افراد مبتلابه نارکولپسي کم باشد. براي اين آزمون، پزشک شما از يک سوزن نازک بين دو مهره کمري شما استفاده خواهد داد.
گزينههاي درمان بيماري حمله خواب
نارکولپسي هيچ درمان قطعي ندارد اين بيماري، يک بيماري مزمن است که در سراسر عمر طول با بيمار خواهد بود. هدف درمان ، کنترل علائم و بهبود عملکرد روزانه است. محرک ها، تنظيمات شيوه زندگي و اجتناب از فعاليت هاي خطرناک در درمان اين اختلال مهم هستند.
داروهاي متعددي براي درمان نارکولپسي وجود دارد، مثلاً:
براي تقويت بيداري ميتوان از محرکهايي نظير آرمودافينيل ( نوويگيل )، موديفينيل (پروگريل) و متيل فنيديت (ريتالين) استفاده کرد.
• داروهاي ضدافسردگي سه حلقهاي ميتوانند کاتاپلکسي، فلج ناشي از خواب و توهمها را در فرد بيمار کاهش دهند. اين داروها ميتوانند عوارض جانبي ناخوشايند مانند يبوست، خشکي دهان و احتباس ادراري داشته باشند.
• مهارکنندههاي باز جذب سروتونين-نوريدافرين (SNRI)، مانند ونلافاکسين (Effexor)، ميتوانند به تنظيم خواب و خلقوخو در فرد بيمار کمک کنند. آنها ميتوانند در درمان کاتاپلکسي، توهم و فلج خواب مفيد باشند.
• مهارکنندههاي باز جذب سروتونين (SSRIs)، مانند فلوکستين (Prozac)، همچنين ميتوانند به تنظيم خواب و بهبود خلق شما کمک کنند.
آنچه شما ميتوانيد در خانه انجام دهيد
در اينجا چندين گام وجود دارد که ميتوانيد براي زندگي سادهتر و ايمنتر با بيماري حمله خواب، آنها را انجام دهيد:
• به معلمان و سرپرستان درباره وضعيت خود بگوييد. اگر خواب مي رويد، بايد آنها متوجه اين وضعيت شما باشند.
• آگاه باشيد که بعضي از درمانهاي نارکولپسي باعث ميشود که نتيجه آزمايش شما در مورد محرک ها و بعضي داروها مثبت باشد.
• براي جلوگيري از سوءتفاهمها، قبل از شروع کار، با کارفرماي خود صحبت کنيد.
• خوردن وعدههاي غذايي سبک و يا گياهي در طول روز مفيد است. قبل از فعاليتهاي مهم يک وعده غذايي سنگين مصرف نکنيد.
• سعي کنيد بعد از وعدههاي غذايي 10 تا 15 دقيقه چرت بزنيد.
• در طول روز، براي مقابله با حمله خواب برنامهريزي کنيد. اين امر ممکن است به شما در جلوگيري از خوابآلودگي روزانه کمک کند.
• اجتناب از مصرف نيکوتين و الکل و نوشيدنيهاي الکلي. چون مصرف آنها ميتوانند علائم را بدتر کند.
• بطور منظم تمرين هاي ورزشي انجام دهيد. اين مورد ميتواند به شما در راحتتر خوابيدن در شب و هشياري در طول روز کمک کند.
• حفظ وزن طبيعي. محققان به ارتباط بين حمله خواب و داشتن اضافهوزن دست پيداکردهاند.
• مراقب باشيد، برخي از کشورها ممکن است شرايط رانندگي را براي افراد مبتلابه نارکولپسي محدود کنند.
نتيجهگيري
زندگي همراه با اين بيماري ميتواند چالشبرانگيز باشد. اين بيماري ميتواند بهشدت تنشزا باشد و موجي از خوابآلودگي بيشازحد را در شما به همراه داشته باشد و در طي يک دوره ممکن است به شما يا ديگران آسيب برساند. با اخذ تشخيص درست، با پزشک خود مشورت کنيد تا بهترين درمان را براي شما پيداکرده و به راهنماييهاي فوق عمل کنيد، در صورت تشخيص و عمل به توصيههاي پزشکي، ميتوانيد حمله خواب خود را مديريت کنيد و زندگي سالم خود را ادامه دهيد.
منبع: redmag.ir