بزرگنمايي:
چه خبر - در مورد نوروپاتي ديابتي بيشتر بدانيد
سن ، و ديابت ، عامل اصلي آسيب هاي عصبي است، افراد مبتلا به ديابت که بيش از حد الکل مصرف ميکنند نيز بيشتر احتمال دارد که مبتلا به آسيب هاي عصبي شوند. نوروپاتي (بيماري اعصاب محيطي) يا نوروپاتي محيطي به معني اختلال در کارکرد اعصاب محيطي بدن است. انتقال دوطرفه پيامهاي عصبي بين مغز يا نخاع و اندامهاي مختلف بدن از راه اعصاب محيطي صورت ميگيرد.
اعصاب، ساختمانهاي بلند و باريکي هستند که حاوي صدها تا هزاران رشته نازک بوده، همه قسمتهاي بدن را به مغز مرتبط ميسازند. اين اعصاب پيامهاي حسي را از اندامها به طرف مغز ميبرند و پيامهاي حرکتي را از مغز به اندامهاي گوناگون ميرسانند. در نوروپاتي کارکرد اين اعصاب دچار اشکال ميشود. علامتهاي نورپاتي بيشتر شامل کاهش حس و گاهي اوقات درد در دستها و پاها و ساق پا است.
آسيب عصبي ناشي از ديابت، ميتواند سبب مشکلاتي در دستگاه گوارش، قلب و کارکرد جنسي شود و موجب سوء هاضمه، اسهال يا يبوست، عفونت مثانه، کاهش قدرت جنسي و تعرق بيش از حد گردد.
در بعضي افراد ممکن است ضعف و تحليل عضلات نيز مشاهده شود.
نوروپاتي چه زماني در افراد مبتلا به ديابت رخ ميدهد؟
افراد مبتلا به ديابت ممکن است در هر زماني به نوروپاتي دچار شوند اما علامتهاي آشکار نوروپاتي معمولاً در طول 10 سال پس از تشخيص ديابت، پديد مي آيند.
مطابق آمارهاي موجود ميتوان گفت:
• حدود 60 درصد مبتلايان به ديابت به نوروپاتي مبتلا هستند اما علامتي ندارند.
• تقريباً در 30 تا 40 درصد بيماران ديابتي علامتهاي نوروپاتي پديدار ميشوند.
نوروپاتي ديابتي به طور معمول در افراد سيگاري، بالاي 40 سال و کساني که در کنترل قندخون دچار مشکل بوده اند، رخ ميدهد.
علل ايجاد نوروپاتي ديابتي چيست؟
عوامل مختلفي در ايجاد نوروپاتي ديابتي مؤثرند که ميتوان از قندخون و قشارخون بالا در افراد ديابتي نام برد. فشار خون بالا ممکن است باعث از بين رفتن رگهاي خوني که اکسيژن و مواد غذايي را به اعصاب حمل ميکنند،شود. فشارخون بالا سبب تخريب اعصاب نيز ميگردد. همچنين قندخون بالا روي بعضي فعاليتهاي شيميايي اعصاب اثر ميگذارد.
علامتهاي نوروپاتي ديابتي چيست؟
علامتهاي نوروپاتي ديابتي گوناگون است. بيحسي و کرختي در پاها، اغلب نخستين علامت ميباشد. گاهي افراد هيچگونه علامتي ندارند در حالي که بعضي ديگر به علت علامتهاي نوروپاتي به شدت ناتوان ميشوند. نوروپاتي ممکن است در عده اي موجب پيدايش درد و در گروهي ديگر سبب بيدردي (حس نکردن درد) گردد.
علامتهاي نوروپاتي در ابتدا اغلب خفيف هستند و تا مدتها فرد متوجه اين عارضه نميشود.
آيا نوروپاتي انواع مختلف دارد؟
علامتهاي نوروپاتي با توجه به نوع اعصابي که درگير ميشوند متفاوت است. ممکن است اعصاب متعددي درگير شوند و يا فقط يک يا چند عصب دچار اختلال گردند.
نوروپاتي منتشر حسي- حرکتي
اين نوع نوروپاتي شايعترين نوع بيماري است که سبب تخريب اعصاب محيطي در پاها، ساق پا و دستها ميشود و علامتها آن عبارتند از:
• بيحسي و کرختي يا عدم احساس درد و حرارت
• درد شديد و گرفتگي در اندامها
• حساسيت بيش از حد به لمس
• از بين رفتن تعادل بدن
لازم به ذکر است که اين علامتها معمولاً بارزتر هستند. در اين نوع بيماري به علت از دست رفتن حس اندامها ممکن است فرد دچار آسيبها جدي گردد ولي متوجه آنها نشود.
نوروپاتي کانوني
اين نوع نوروپاتي معمولاً بصورت ناگهاني بروز ميکند و روي اعصاب خاصي اثر ميگذارد که علامتهاي زير را ممکن است پديد آورد:
1. درد رانها
2. درد شديد در ناحيه لگن
3. درد قفسه سينه، معده يا پهلوها
4. ناتواني در ديدن اشياء
5. دوبيني
6. بيحسي يک طرفه صورت
7. مشکلات شنوايي
نوروپاتي خودکار يا اتونوم
اين نوع بيماري، اعصابي را که قلب و اندامهاي دروني را عصب دهي ميکنند دچار اختلال ميکند و علامتهاي آن عبارتند از:
• اشکال در کارکرد مثانه (عدم تخليه کامل مثانه و تکرر ادرار و…)
• کاهش توان جنسي
• تخليه کند معده
• مشکلات گوارشي مانند احساس پري معده، از دست دادن اشتها و…
• اختلال در بلع غذا
• اسهال يا يبوست
• کاهش وزن
• افت شديد فشار خون زماني که فرد از حالت نشسته به وضعيت ايستاده بر ميگردد.(کاهش فشار خون وضعيتي)
• تعريق
نوروپاتي چگونه تشخيص داده ميشود؟
تشخيص نوروپاتي بر پايه علامتها و معاينات باليني است که توسط پزشک انجام ميگيرد. البته روشهاي تشخيصي ديگري مانند نوار عصب نيز وجود دارد.
نوروپاتي ديابتي چگونه درمان ميشود؟
هدف از درمان ديابت، رهايي از مشکلات ايجاد شده و همچنين پيشگيري از تخريب بيشتر اعصاب است. نخستين گام، کنترل قندخون است زيرا کنترل خوب قندخون از پيدايش مشکلات جديد و بدتر شدن عوارض قلبي پيشگيري ميکند. براي کاهش يا دفع مشکلات مختلفي که افراد مبتلا به نوروپاتي ديابتي دارند، روشهاي گوناگوني وجود دارد که به برخي از آنها اشاره ميشود.
رهايي از درد اندامها
درمان درد ناشي از نوروپاتي، پشتکار و مداومت ميخواهد. مهمترين مسأله پيگيري منظم درمان است حتي در مواقعي که درد فراموش شده باشد. پيشگيري از درد بسيار آسانتر از آن است که منتظر شويم.
تا درد را ميتوان به روشهاي زير کنترل کرد:
• بهبود در نحوه کنترل ديابت: در مواردي که قرصها نميتوانند قندخون را به خوبي کنترل کنند، ممکن است تزريق انسولين يکي از راههاي درمان باشد.
• مسکن هاي ساده مانند استامينوفن به طور منظم استفاده شوند.
• مسکنهاي قوي شبها مورد استفاده قرار گيرند.
• برخي از قرصهايي که براي درمان نوروپاتي ناشي از ديابت به کار ميروند. اين داروها همچنين داراي اثر مضاعف در بهبود کيفيت خواب هستند.
• استفاده از پمادهاي مسکن موضعي بر روي پاها گاهي کمک کننده است.
• يک محرک الکتريکي عصب نيز ممکن است کمک کننده باشد.
روشهاي درماني ديگر مانند بلوک عصب (که در درمانگاه درد انجام ميشود) يا مصرف ويتامينها، ممکن است به صورت آزمايشي به کار برده شوند ولي اغلب چندان کمک کننده نيستند. روغن گل پامچال نيز ممکن است اثر محافظت کننده اندکي بر نوروپاتي داشته باشد ولي درد را تسکين نميدهد.
اگر شما استفاده از يک درمان مکمل را انتخاب ميکنيد، به خاطر داشته باشيد که بايد در کنار ساير درمانها بکار برده شود نه به عنوان درمان جايگزيني براي درمانهايي که پزشک به شما توصيه کرده است.
مشکلات گوارشي
جهت بهبود علامتهاي گوارشي مختلف. پزشک درمانهاي گوناگوني ممکن است پيشنهاد نمايد. به طور مثال به افرادي که دچار کندي هضم غذا هستند پيشنهاد ميشود که تعداد وعده هاي غذايي را افزايش دهند و ميزان غذاي مصرفي در هر وعده را کم کنند، همچنين از مصرف غذاهاي پرچربي و پرفيبر اجتباب نمايند.
سرگيجه و ضعف
ايستادن و نشستن آهسته ميتواند از سرگيجه جلوگيري کند. همچنين براي بهبود ضعف اندامها بهتر است از فيزيوتراپي استفاده نمود.
مشکلات مثانه
به دليل استعداد ابتلا به عفونت ادراري در مبتلايان به نوروپاتي ديابتي، لازم است مبتلايان به ديابت آب و مايعات بيشتر بنوشيد و اگر دچار تکرر ادرار هستند، سعي کنند به فواصل منظم مثلاً هر 3 ساعت يکبار ادرار کنند تا به يک الگوي صحيح دفع ادرار دست يابند.
دليل اهميت مراقبت از پاها در مبتلايان به نوروپاتي ديابتي چيست؟
لازم است افراد ديابتي مراقبتهاي ويژهاي از پاهاي خود انجام دهند. مشکلات عروقي و عصبي در ديابت ميتواند سبب ايجاد زخم پا شود. مهمترين عامل در پيشگيري از مشکلات پا، کنترل صحيح قندخون و رعايت نکات بهداشتي در مراقبت از پاها است که به گوشه اي از آنها اشاره ميشود:
• پاهاي خود را مرتب بشوييد و خشک نماييد.
• کفشهاي مناسب و اندازه بپوشيد.
• درجه حرارت آب را پيش از قرار دادن پاها در آب بررسي کنيد.
• ناخنها را به صورت عرضي کوتاه نماييد.
• سيگار نکشيد.
در پايان لازم است يادآوري نماييم که گرچه نوروپاتي در بيماران ديابتي يک مشکل شايع است، اغلب بيماران نسبت به آن آگاه نيستند. مسأله مهمي که بايد به خاطر سپرد اين است که در افرادي که از کاهش حس پاهاي خود اطلاعي ندارند، بايد مراقبت کافي از پاها به عمل آورد. اين مسأله علت اهميت معاينات دوره اي توسط پزشک رانشان ميدهد.
کنترل خوب ديابت پيشرفته آسيب عصبي را کاهش ميدهد.
با کمک متخصصين و درمانگاه هاي ديابت، ميتوان علامتهاي بيماري را تسکين داد، از پيشرفت آنها جلوگيري کرد و کيفيت زندگي را بهبود بخشيد.
منبع: pezeshkin.ir