بزرگنمايي:
چه خبر - اولش توي دانشگاه از گل شروع مي‌شه
شهرزاد همتي نوشت: روي نيمکت‌هاي وسط حياط، کمي پايين‌تر از کافه دانشکده علوم اجتماعي نشسته‌ايم، پيراهن چهارخانه آبي بر تن دارد و شلوار جين تيره رنگ‌و‌رو‌رفته‌اي هم به پا کرده. دست‌هايش را تا منتهي‌اليه نيمکت کشانده و موهاي بي‌نظمش بر صورتش ريخته، از پسرهاي درجه‌يک و بااستعداد پژوهشگري است.
اينجا احسان صدايش مي‌کنيم، احسان ميان دخترهاي دانشکده هم کم طرفدار ندارد، همين بي‌خيالي و به‌هم‌ريختگي را دوست دارند، آنها به حساب بي‌آلايش‌بودن و انتلگتوئل‌بودنش مي‌گذارند، اما خودش حوصله ندارد... وزن‌کم‌کردن‌ها، بي‌حالي‌ها و ضعف‌کردن‌هايش به خاطر بي‌تفاوتي نسبت به زندگي نيست، احسان، دانشجوي خرم‌آبادي که بچه‌ها روي ذهن خلاق و ايده‌هاي بکرش حساب زيادي باز مي‌کنند، حالا يک سال است که معتاد است. او مي‌گويد: «اولش توي دانشگاه از گل شروع مي‌شه.
مخصوصا اگر خوابگاهي باشي. چون گل تقريبا حداقل يکي در ميون تو هر اتاقي نيست. اولش هم مي‌گن مغز رو باز مي‌کنه، يه خورده هم افه روشنفکري ورت مي‌داره. اما مغز رو واقعا مي‌پکونه، من ولي دوست داشتم و دارم، اصلا اين حسش حالم رو خوب مي‌کنه. شباي اول با يه کام و دو کام شروع مي‌شد، همون‌قد که فاز خنده برداريم، دلتنگي خانواده يادمون بره، البته هميشه هم فاز خنده نمي‌داد، يه وقتايي مي‌زديم زير گريه، اما فاز خنده‌ش بهتره، و البته بيشتر. البته فقط هم گل نبود، گل مث سيگار مي‌مونه، همه دارن، اگر خيلي باکلاس و پولدار باشن تو سيگارپيچ مي‌کشن، اما اگر بچه معمولي باشن از همين بهمن کوچيکا رو خالي مي‌کنن و توش گل مي‌ريزن».
از احسان مي‌پرسم گل از کجا پيدا مي‌کنند و او مي‌گويد: «مي‌تونم به لحظه برات يه گوني همين جا خالي کنم. يعني اصلا حتي نمي‌توني تصورش رو هم بکني که دوروبر دانشگاه چند تا ساقي ريخته، اونم واسه گل که ديگه بچه‌بازيه».
گل معتاد نمي‌کند
اعتياد احسان اما به گل ختم نمي‌شود، شيشه‌کشيدن از شب‌هايي شروع شد که با بچه‌ها قرار گذاشتند حسابي درس بخوانند، احسان مي‌گويد: «اول ياشار گفت شيشه كه بکشيم تا صبح خوابمون نمي‌بره که هيچ، تا دو روز بعدش هم مي‌تونيم مثل بنز کار کنيم، يکي از دوستام هم مي‌گفت دخترا واسه تناسب اندام شيشه مي‌زنن. من دفعه اول مثل سگ ترسيده بودم، اما فازش عجيب بود. هي مي‌گفتن بي‌جنبه نباشي، نه گل معتادت مي‌کنه نه شيشه. گل رو راست مي‌گفتن اما شيشه فرق مي‌کنه، بعد تو به شيشه که معتاد باشي درد دوا نمي‌گيري، وقت خماري، مغزت فنا مي‌شه، خورده مي‌شه، نمي‌توني بفهمي چي مي‌گم...».
تصور اينکه با يک بار و دو بار کشيدن تفريحي که کسي معتاد نمي‌شود، بين دانشجويان هم کم وجود ندارد، همين باعث مي‌شود روزبه‌روز به آدم‌هايي که تنها براي اينکه نشان بدهند چقدر شاخ هستند و همين شاخ‌بودن معتادشان مي‌کند، اضافه مي‌شود.
همچنين بي‌برنامگي‌هاي متصديان اين حوزه در سال‌هاي گذشته براي کاهش اين معضل سبب شده بعضي جوانان با ورود به محيط‌هاي جديد دانشگاهي دچار انواع چالش‌ها و بحران‌ها شوند و با انتخاب مواد مصرفي به‌ظاهر جذاب، راه نابودي خود را در پيش بگيرند.
براساس آمار‌هاي موجود درحال‌حاضر بالغ بر يک‌ميليون و ٢٠٠ هزار معتاد در ايران وجود دارد. براساس يک برآورد تخميني، هر معتاد بالغ بر يک ميليون تومان هزينه اجتماعي همراه خود دارد. از همان زماني هم که در زمينه اعتياد دانشجويان بين مسئولان احساس خطر ايجاد شد، در تلاش بودند که جلوي اين سير صعودي گرفته شود، به‌عنوان مثال از سال ١٣٨١ تا ١٣٨٩ از سوي ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور اعتباري بالغ بر دو‌ميليارد‌و ٢٠٠ ميليون تومان به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري به منظور انجام برنامه‌هاي پيشگيري از اعتياد شامل اطلاع‌رساني، آموزش مهارت‌هاي زندگي، ارائه خدمات مشاوره به دانشجويان و... اختصاص يافته که فعاليت‌هاي مناسبي از سوي مسئولان ذي‌ربط انجام شده اما به دليل محدوديت اعتبارات، نرخ سطح پوشش کافي نبوده است.
آمار دانشجوياني که يک بار يک نوع ماده مخدر را تجربه کرده‌اند، بسيار بيشتر از تعداد معتادان حرفه‌اي در محيط‌هاي دانشگاهي است. براساس تحقيقي که انجام شده است، بين ٢٠ تا ٣٠ درصد از دانشجوياني که به‌عنوان نمونه تحقيقي در نظر گرفته شده بودند، اعتقاد داشتند تنها يک بار مصرف مواد مخدر اعتيادآور نيست و شيوع چنين برداشتي در ميان دانشجويان تصوري خطرناک است.
اعتياد در دانشگاه آزاد
کيا طاهري يکي از دانشجوياني است که در دانشگاه تهران جنوب درس خوانده و به واسطه ارتباطاتش اطلاعات زيادي از دانشجويان دانشگاه‌هاي حومه تهران دارد.
او درباره اعتياد در دانشگاه آزاد به «شرق» مي‌گويد: «اعتياد در دانشگاه‌هاي حومه تهران زياد است، مصرف حشيش بين بچه‌ها خيلي بالاست. بچه‌ها چيزهاي عجيب‌وغريب مصرف مي‌کنند؛ مثلا من ديده‌ام اسيد مي‌زنند، يا اسم‌هاي خيلي غريبه‌اي که در خاطرم نيست. من بچه‌هايي را در دانشگاه مي‌شناسم که در قالب گروه‌هاي موسيقي يا راديوي زيرزميني فعاليت مي‌کنند، اما در ساعت‌هايي خيلي مواد مصرف مي‌کنند و يک شبکه غيررسمي مصرف و توزيع مواد مخدر بين آنها وجود دارد. البته آنها از ديد خودشان اصلا فکر نمي‌کنند که مصرف‌کننده مواد مخدر هستند، مي‌گويند حشيش که مصرف گياهي دارد و اعتيادآور نيست.
اگر بخواهم از ديد خودم يک فرضيه داشته باشم به شما مي‌گويم در دانشگاه‌هاي آزاد حومه تهران فعاليت‌هاي رسمي دانشجويي خيلي کم است، من خودم با اينکه در دانشگاه تهران جنوب که از دانشگاه‌هاي اصلي تهران است درس مي‌خواندم و با اينکه در دانشگاه کانون تئاتر و شعر و سينما وجود داشت و بچه‌هايي که از نظر عقيدتي و ظاهري هم مذهبي به نظر مي‌رسيدند مي‌آمدند و فعاليت مي‌کردند، اما در همان دانشگاه تهران‌جنوب هم نرخ فعاليت‌هاي رسمي بچه‌ها در دانشگاه پايين بود. اين کانون‌ها خودگردان بودند، ولي در دانشگاه‌هاي حومه تهران هيچ فضاي رسمي خارج از فضاي‌آکادميک تحصيلي براي فعاليت‌هاي فوق‌برنامه قانوني نبود.
ما با يکي، دوتا از بچه‌ها تلاش کرده بوديم يک کانون فرهنگي شعر در دانشگاه رودهن راه بيندازيم و از همان طريق متوجه شديم چند گروه تئاتر و موسيقي غيررسمي و زيرزميني در دانشگاه فعاليت مي‌کنند و همين غيررسمي‌بودن‌ها باعث مي‌شود که دانشجويان در يک فضاي غيرقابل‌بررسي با چيزهايي روبه‌رو شوند که خطرناکند.»
به گفته دانشجويان دانشگاه آزاد اول ماجرا همه با ويد شروع مي‌کنند، ويد و بنگ که به مواد آرتيست‌ها مشهورند طرفدار زيادي بين بچه‌هايي دارند که دلشان مي‌خواهد روشنفکر باشند.
روزبه، از بچه‌هاي دانشگاه آزاد، به «شرق» مي‌گويد: «ويد کلا جنس گراني است، بچه‌هنري‌ها دوستش دارند و مي‌گويند در خلق اثر کمک مي‌کند. خيلي از بچه‌هنري‌هايي هم که معتاد مي‌شوند، اصلا براي همين گل، ويد و اسيد مي‌زنند که ذائقه هنري‌شان جان بگيرد. اول از ويد شروع مي‌شود، اگر خيلي مايه‌دار باشيد به کوکائين مي‌رسيد، اما ته همه‌اش شيشه است، اما شما آن‌قدر که راحت مي‌تواني بين بچه‌ها ويد پيدا کني، اگر فشارت بيفتد نمي‌تواني يک شکلات از کسي بگيري، ويد همه‌جا هست». روزبه اسيد مي‌زند و مي‌گويد توهم طولاني اسيد را دوست دارد، مي‌گويد کمک مي‌کند خوب نقاشي بکشد بس که توهمش را بالا مي‌برد خودش را با ونگوگ اشتباه مي‌گيرد.
تلاش‌ها براي گفت‌وگو با مسئولان وزارت علوم همان‌طور که پيش‌بيني مي‌شد با وجود آنکه قول مصاحبه داده بودند بي‌نتيجه ماند، اما دکتر حميد ابراهيمي، روان‌پزشک و متخصص اعتياد، در گفت‌وگو با «شرق»، درباره دلايل گرايش دانشجويان به مواد مخدر اظهار کرد: «ژنتيک، سابقه وجود اعتياد در خانواده، انتظار پيشرفت، عدم اعتمادبه‌نفس و مشکلات روان‌شناختي از دلايل اصلي گرايش دانشجويان به سمت اعتياد است. مطابق آماري که ما داريم، حداقل ٤٠ درصد دانشجويان يک‌بار تجربه مصرف حشيش را داشته‌اند و گفتمان غالب در ميان اين دانشجويان به اين سمت مي‌رود که حشيش اعتيادآور نيست. از طرفي آمار اعتياد بين دانشجويان پسر بيش از دختران است، اما مسئله نگران‌کننده اين است که آمارها نشان از افزايش دختران معتاد در دانشگاه‌ها دارد».
وي افزود: «در موضوع مصرف مواد مخدر معمولا آمار گويايي وجود ندارد و صحبتها عموما براساس برآوردهايي است که از آمار رسمي مربوط به مرگ‌ومير ناشي از مصرف مواد مخدر يا تعداد افراد مراجعهکننده به مراکز بازپروري يا کشف مواد مخدر و دستگيريهاي مربوط به آن، صورت مي‌گيرد، اما مسئله‌اي که وجود دارد سهل‌الوصول‌بودن مواد و دردسترس‌بودن آن است، دانشجويان به‌راحتي آب خوردن و با پيک‌موتوري مواد را تهيه مي‌کنند، اين مسئله باعث مي‌شود که احساس غرور و خودباوري پيدا کنند، دست‌پيداکردن به يک مسئله ممنوعه، آن‌هم به اين راحتي باعث مي‌شود که احساس رضايتمندي در ميان جوانان ايجاد شود و از آن در گعد‌ه‌هاي دوستانه‌شان به‌عنوان زرنگي و باحال‌بودنشان نام ببرند.
از طرفي متأسفانه درحال‌حاضر ميان برخي از دانشجويان استفاده از مواد مخدر به‌نوعي باعث ايجاد شخصيت و کلاس هنري مي‌شود، به‌خاطر همين است که بسياري از آنها ترجيح مي‌دهند هنرمندي معتاد به نظر برسند، درواقع اعتياد هم مانند ريش بلند و لباس آشفته از ملزومات عده‌اي از آنهايي است که دوست دارند اداي هنرمندها را دربياورند. جدا از اين مسئله بايد خاطرنشان کرد حدود دو درصد از دانشجويان نيز از بدو ورود به دانشگاه معتاد هستند و به‌عنوان ناقل اعتياد در نظر گرفته مي‌شوند».
ارديبهشت‌ماه سال گذشته احمد حاجبي، مديرکل دفتر سلامت اجتماعي و اعتياد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، شيوع مصرف مواد مخدر در بين دانشجويان را ٢/٦ درصد عنوان کرده بود. هنوز آمار دقيقي درباره ميزان کاهش يا افزايش شمار دانشجويان معتاد اضافه نشده، مطابق آمار، بيشترين ماده مخدر مصرفي بين دانشجويان نيز گل و حشيش است و البته بايد به اين مواد اسيد را نيز اضافه کرد.
منبع: روزنامه شرق