بزرگنمايي:

چه خبر - مشکلات مثانه در بانوان

در زنان، برخلاف مردان، به علت وجود کانال زايمان، کف لگن (داربست لگن) مستعد ضعيف شدن است و متعاقب آن مثانه از جايگاه خود نزول مي‌کند که در اصطلاح پزشکي به آن افتادگي مثانه يا سيستوسل (cystocele) گفته مي‌شود که گاهي به اشتباه آن را پارگي مثانه مي‌نامند. اين مشکل گاهي مي‌تواند به تنهايي يا همراه با افتادگي ساير اعضاي لگن مثل رحم و روده نيز ديده شود.

مهم‌ترين عامل مستعدکننده افتادگي مثانه، جنسيت است. زايمان طبيعي، سخت و غيرمديريت شده، زايمان‌هاي متعدد، چاقي، افزايش سن و ژنتيک اصلي‌ترين شيوع اين مشکل در بين زنان است.

البته افتادگي مثانه گاهي در زناني که هرگز حامله نشده‌اند هم ديده مي‌شود. درباره اين افراد عامل ژنتيکي و ضعف بافت‌هاي لگن تاثير بسيار زيادي دارد. برخي متخصصان نيز اختلال سطح هوشياري، ديابت و سکته مغزي، برداشتن رحم، مصرف سيگار، يبوست و استرس شغلي را در بروز اين مشکل در خانم‌ها موثر عنوان کرده‌اند.

دکتر مريم امامي، ارولوژيست و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران، افتادگي مثانه را در درجات پايين (خفيف) بدون علامت عنوان مي‌کند و مي‌گويد: مشکل در درجات متوسط و بالا، معمولا با اختلال ادرار، احساس توده در واژن و مشکلات جنسي همراه است.

وي در پاسخ به اين پرسش که آيا سيستوسل به تنهايي مي‌تواند علت بي‌اختياري ادرار باشد، تأکيد مي‌کند: از آنجا که بيش از 40 درصد زنان با بي‌اختياري، استرسي ادرار (بي‌اختياري حين، سرفه، عطسه و خنده)، همزمان سيستوسل نيز دارند اين تصور اشتباه رايج است که علت بي‌اختياري ادرار، افتادگي مثانه است. پس علت اين نوع بي‌اختياري، سيستوسل (cystocele) يا افتادگي مثانه نيست.

يکسال بعد از زايمان فرصت مناسبي براي ترميم آسيب‌هاي بارداري و زايمان است. بدون شک توجه مادران به انجام حرکات و ورزش‌هاي مناسب و کنترل وزن در اين مدت کمک قابل توجهي به برگشت آناتومي لگن به حالت نرمال مي‌کند.

دکتر امامي سن را از ريسک فاکتورهاي پرخطر در ابتلا به افتادگي مثانه عنوان مي‌کند و مي‌گويد: با اين وجود کنترل وزن، انجام حرکات ورزشي مناسب و جلوگيري از يبوست‌هاي مزمن، تاثير سن را در بروز افتادگي مثانه و شدت آن به حداقل مي‌رساند.

افتادگي مثانه به دو روش جراحي و غيرجراحي قابل انجام است.

روش‌هاي غيرجراحي شامل فيزيوتراپي کف لگن است که در درمان درجات پايين و متوسط سيستوسل موثر است. اين روش تحت نظر فيزيوتراپيست آشنا به مشکلات افتادگي مثانه بايد انجام شود.

با کمک فيزيوتراپي، قدرت عضلات توسط تحريکات الکتريکي تنظيم شده و تقويت مي‌گردد.درنتيجه توانايي و قدرت عضلات نگهدارنده مثانه افزايش مي‌يابد.

اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران مي‌گويد انجام تمرينات ممتد بيمار در منزل علاوه بر فيزيوتراپي کف لگن،در افزايش تاثير اين درمان کمک مي‌کند.

دکتر امامي روش درمان قطعي سيستوسل شديد و درجه بالا را، عمل جراحي مي‌داند. هدف پزشک در استفاده از اين روش بازگرداندن مثانه به جايگاه اصلي خود يعني درون لگن است. انجام اين کار از راه شکمي به شکل جراحي باز يا لاپاراسکوپي و در روش‌هاي واژينال اين کار از طريق کانال زايماني صورت مي‌گيرد .

در صورتي که بي‌اختياري ادرار فرد علاوه بر افتادگي مثانه متاثر از افتادگي رحم و روده نيز باشد به هنگام جراحي همه اين نواقص توسط پزشک در حين عمل رفع مي‌شود. چنانچه عمل جراحي با موفقيت انجام گيرد، ممکن است به صلاحديد جراح و به‌منظور بهبود عملکرد مثانه و روده، فيزيوتراپي بعداز عمل تجويز گردد.

دکتر امامي افزايش آگاهي زنان در ارتباط با مشکلات و اختلالات کف لگن از جمله افتادگي مثانه را در پيشگيري از مشکلات لگن براي خانم‌ها بسيار مهم مي‌داند و بر ضرورت توجه به آن توسط مسئولان، به‌عنوان يکي از سياست‌هاي بهداشتي در جامعه تأکيد مي‌کند.

اين جراح کليه، مجاري ادراري و تناسلي بهترين زمان آغاز مراقبت از سلامت مثانه توسط زنان را بعد از بلوغ و داشتن رابطه جنسي مي‌داند و مي‌گويد: تمامي زنان بايد نسبت به آناتومي لگن آشنايي پيدا کنند. زيرا رعايت بعضي از نکات ساده از سنين جواني و نوجواني مي‌تواند باعث بهبود عملکردهاي مرتبط با احشاء لگن از قبيل عملکرد درست مثانه، وجود رابطه جنسي مناسب و کارکرد درست دستگاه گوارش تحتاني شود.

کنترل وزن، جلوگيري از چاقي مفرط، انجام ورزش‌هاي متناسب با جنسيت زن، جلوگيري از يبوست‌هاي مزمن و پرهيز از کارهاي بسيار سنگين که همراه با افزايش فشار داخل شکم باشد، از موارد پيشگيري کننده در افتادگي مثانه است.

در زنان متاهل که قصد بارداري دارند بايد آموزش کامل در ارتباط با دوره حاملگي، ورزش‌هاي متناسب با آن دوره و جلوگيري از اضافه وزن بيش از حد، داده شود و تمام زنان تحت مراقبت‌هاي مامايي مناسب قرار گيرند تا تصميم‌گيري صحيح با توجه به شرايط جنين و مادر براي نوع زايمان (سزارين يا زايمان طبيعي) گرفته شود تا در فرايند زايمان، آسيب‌هاي عضلات و بافت‌هاي نگهدارنده لگن به‌حداقل ممکن برسد.

تمرين کگل، براي عضلات لگن باعث محکم و سفت شدن عضلات لگن و در نتيجه مراقبت بيشتر از مثانه و کاهش ضريب ابتلا به افتادگي مثانه مي‌شود. براي انجام اين تمرين، ماهيچه‌هاي لگن خود را سفت کنيد، (حالتي که مانع ادرار مي‌شود). اين انقباض را به مدت 5 ثانيه انجام دهيد سپس عضلات را آزاد کنيد. بعد از 5 ثانيه مجددا اين حرکت را تکرار کنيد.اين تمرين را هر روز حداقل 10 بار انجام دهيد به‌گونه‌اي که به مدت 10 ثانيه بتوانيد عضلات لگن خود را منقبض نگه داريد. اين تمرين در هر شرايط زماني و مکاني قابل انجام است.

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : ورزش کگل | آموزش ورزش کگل براي تقويت ماهيچه هاي لگني

يائسگي در وضعيت مثانه بسيار تاثير دارد. ترشح هورمون استروژن قبل از يائسگي باعث سفت شدن عضلات اطراف واژن مي‌شود، اما با کاهش ترشح اين هورمون بعد از شروع يائسگي عضلات شل و ضعيف مي‌شوند.

گروه شلامت سيمرغ

منبع: jamejamonline.ir