بزرگنمايي:

چه خبر - مسائل جنسي را چگونه به کودکان آموزش دهيم؟

«فرزند 18 ماهه ام مدام با آلت جنسي اش بازي مي کند، نمي دانم چطور مانع اين کار شوم.»
«دختر 2 ساله اي دارم که هر روز از من و پدرش در مورد دستگاه تناسلي سوال مي کند و مي خواهد بداند فرق مادر و پدر در چيست.»
«پسر 28 ماهه ام بيشتر اوقات بيکاري درگير آلت تناسلي اش مي شود و از بازي کردن با آن لذت مي برد، نگرانم اگر تنبيهش کنم بترسد.»

اين ها نمونه هايي از سوالات متداولي است که بيشتر خانواده ها با آن درگيرند. آشنايي با آلت تناسلي و کشف جنسيت از 18 ماهگي آغاز مي شود، در 2.5 تا 3 سالگي به اوج خود مي رسد و در 6 تا 7 سالگي تقريبا تمام مي شود. البته در سنين پايين اين اتفاق صرفا از سر بازي و شيطنت مي افتد و قطعا بچه هيچ نيتي از اين کار ندارد. اما گذر از اين مرحله بسيار دشوار است و اگر به خوبي از پس آن برنياييم ممکن است صدمات جبران ناپذيري براي آينده بچه داشته باشد.

سن کشف جنسيت به طور ميانگين سه تا شش سالگي است. در اين بازه سني کشف جنسيت يکي از مهيج ترين و جذاب ترين کارها براي بچه هاست. کودک در اين سن مي خواهد همه چيز را درباره اندام هاي مختلف بدنش بداند و به همين دليل نسبت به قسمت هاي گوناگون بدن خود و اطرافيانش کنجکاو مي شود. آن ها حتي به بدن عروسک ها نگاه مي کنند و دنبال شباهت بين خود و بدن آن ها هستند. کودکان 3 تا 5 ساله مدام در حال مقايسه خود با والدين، خواهر و برادر بزرگ ترشان هستند، در اين ميان سوالاتي برايشان پيش مي آيد که اگر والدين آگاهي کافي نداشته باشند موجب تعجب يا احساس شرم و ناراحتي آن ها مي شود.

بچه ها در اين سن به دنبال دانستن و کشف پديده هاي جديد هستند. در اينگونه موارد بهتر است بدون احساس خشم يا ناراحتي با اشتياق کامل اطلاعات درست را در اختيار بچه ها بگذاريم. نکته مهم اين است که کوچک ترين خطايي از سمت ما در برخورد با مسائل جنسي مي تواند در روحيات و شخصيت بچه تاثيرگذار باشد.
برخي از نکاتي را که مي تواند در گذراندن اين مرحله به ما کمک کند به شکل کليدي در اين گزارش مطرح مي کنيم. گاهي دانستن کوچک ترين نکته اي در اين زمينه مي تواند بسيار کارساز باشد.

بهتر است تا زماني که کودک سوالي از شما نکرده بي جهت ذهن او را درگير اين مسائل نکنيد. بچه ها خودشان در حوالي سه سالگي مشتاق دانستن اين چيزها هستند. پس صبر کنيد آن ها خودشان از شما سوال کنند چون اين موضوع نشان مي دهد ذهن آن ها آمادگي پذيرش و تفکيک هاي جنسيتي را دارد.

کودک بايد بداند مسائل جنسي يک امر کاملا خصوصي و شخصي است و به هيچ عنوان نبايد به جز پدر و مادر با کسي در اين رابطه صحبت کند. زماني که فرزندتان در يک جمع ناگهان از شما سوالي مي پرسد که کاملا جنسي است بايد بدون هيچ گونه برخورد تندي به او يادآوري کنيد که اين مسئله کاملا شخصي است و بعد که تنها شديم با هم در اين مورد حرف مي زنيم.

يادمان نرود ما با يک انسان 3 تا 4 ساله سر و کار داريم که ديد و تصورش از دنيا در يک دايره بسيار کوچک خلاصه شده است. او نمي تواند مسائل تازه را مثل ما حلاجي کند. بنابراين وقتي با او وارد چالش در خصوص يک موضوع مهم و تازه مي شويد بايد خود را به اندازه او کوچک کنيد و برايش به زبان خودش توضيح دهيد. در اين شرايط از ورود به جزييات پرهيز کنيد. وقتي جوابي مي دهيد بايد منتظر واکنش بچه باشيد. اگر حس کرديد دچار تناقض يا پيچيدگي شده يا موضوع را به زمان ديگر موکول کنيد يا از او بخواهيد براي شما توضيح دهد، به اين شکل مي توانيد بفهميد کجاي سوال برايش ابهام دارد.

به اين نکته توجه کنيد که يک کودک ممکن است سوالي را بارها از شما بپرسد که کاملا طبيعي است، جواب شما بايد هميشه يکسان باشد در پايان جواب هم مي توانيد او را تشويق کنيد اگر سوال ديگري دارد بپرسد.

يکي از درگيري هاي اين سن نام بردن اعضاي بدن به خصوص آلت تناسلي است. بچه ها در سنين پايين نيازي نيست نام علمي و رسمي اعضاي بدن را بدانند بلکه نام ها بچه گانه برايشان کافيست، اما بهتر است در سنين بالاتر اسم اعضا را درست بدانند و فقط از آن ها بخواهيد در حضور ديگران تکرار نکنند.

اين نکات که مطرح شد بخش کوچکي از آگاهي هاي جنسيتي در بچه هاست. بعد از آن سوالات شروع مي شود و زماني مي رسد که شما مي بينيد روزانه 20 بار به يک سوال مشخص پاسخ داده ايد. سوال هاي بچه ها معمولا در يک دايره خاصي مي چرخد ولي پاسخ هايي که به آن ها داده مي شود بسيار مهم است.

چند نمونه از سوالات جنسيتي را در اينجا مي خوانيم : «بچه چه جوري درست مي شه/ من چه چوري رفتم تو شکمت/ من چه جوري از شکمت اومدم بيرون/ چرا تو و بابا با هم تنها مي خوابين...»

سوالات زيادي شبيه به اين ها در ذهن بچه ها وجود دارد. از آنجايي که آن ها خيال پردازان ماهري هستند و در سن 2.5 تا 3.5 سالگي تصويرسازي هاي ذهني زيادي دارند نوع پاسخگويي به اين سوالات مي تواند شکل درستي از مسائل جنسي را برايشان بسازد. اگر در پاسخ به اين سوالات برخوردهاي تند و شديدي با بچه داشته باشيد او خيلي احساس گناه خواهد کرد و درکش از اين مسائل با ترس و نگراني همراه مي شود.

يکي ديگر از نشانه هاي کنجکاوي بچه ها نسبت به مسائل جنسي، تمايل به ديدن آلت تناسلي جنس مخالف است، به خصوص در سنين 5 تا 6 سالگي اين موضوع بيشتر ديده مي شود. پنهان کردن، سرکوب کردن، سرزنش و ايجاد ترس باعث مي شود کودک شما فقط احساس گناه کند و در ذهنش اين باور شکل بگيرد که اگر بعدها اتفاق بدي برايش افتاد هرگز نبايد آن را در خانه مطرح کند.
براي پيشگيري از اين موضوع و در صورتي که متوجه چنين رفتاري در فرزندتان شديد بهترين راه اين است که برايش توضيح دهيد آلت تناسلي يک بخش خصوصي از بدن هر کسي است و ديگران نبايد آن را ببينند. اين رفتار به کودک مي آموزد بدن خودش هم حريم شخصي دارد و نبايد با کسي شريک شود.البته در اين مورد اگر بچه اي خواهر يا برادر کوچک تر دارد که در سن نوزادي و بدون درک کافي است، مي توانيد گاهي به بهانه تعويض پوشک از فرزند بزرگ تر بخواهيد به شما کمک کند و در همان حين برايش توضيح دهيد که دختر و پسر در چه چيزهايي با هم متفاوتند. ولي پوشک بچه اي را که با جنسش آشنا شده و بالاي يک سالگي است هرگز در حضور هيچ فرد غريبه اي عوض نکنيد. اين موضوع باعث خجالت شديدي در او مي شود که نمي تواند به زبان بياورد.

از ديگر کارهايي که ممکن است در اين سن از بچه ها ببينيد بازي کردن با آلت تناسلي است. تحريک اين ناحيه با دست يا ماليدن پاها به همديگر يک امر نسبتا شايع و طبيعي است. اقدامي که والدين بايد در اين مواقع انجام دهند اين است که بدون انگشت گذاشتن روي آن کار به نحوي ذهن کودک را منحرف کنند مثلا همان لحظه براي کاري صدايش بزنند، به او خوراکي تعارف کنند، بازي جديدي را برپا کنند و به هر شکلي که مي توانند او را از اين مسئله دور کنند.
برخورد کردن يا به روي بچه آوردن در اين زمينه نتيجه کاملا منفي و بدي خواهد داشت. اگر از 3 سالگي به بالا اين رفتار قطع نشد يا اضافه شد بايد با مشاور مربوطه مشورت کرد.

سن 3 تا 6 سالگي زمان شکل گيري هويت و شخصيت جنسي کودک است. در اين سن کودک با رفتار صحيح پدر و مادر و الگوگيري درست از آن ها هويت زنانه يا مردانه خود را پيدا مي کند. در اين سن پسران تمايل به برقراري ارتباط حسي با مادر دارند و دخترها با پدر، اين تمايل تا حدودي بوي جنسي مي دهد و طبق آن چيزي که فرويد مطرح مي کند عقده هاي اديپ يا الکترا در همين دوران شکل مي گيرد.

پسرها دوست دارند بدن عريان مادر را ببينند و تماس هاي فيزيکي نزديکي با او برقرار مي کنند، همين طور دخترها در مورد پدرشان اين حس را دارند و از طرف ديگر حسادت شديدي به همجنس خود دارند. چون تصور مي کنند پدر يا مادر را از آن ها مي گيرد. براي اينکه کودک به درستي اين مرحله را پشت سر بگذارد بايد با والد همجنس خود همانندسازي کند. براي اين همانندسازي بايد نکات زير را رعايت کرد:

والدين بايد خيلي دقت کنند که کودک متوجه ارتباط جنسي شان نشود. از حدود سن 2 تا 2.5 سالگي به بعد والدين از پوشيدن لباس هاي خيلي باز در خانه خودداري کنند و حمام بچه ترجيحا با والد همجنس باشد.

در صورت بروز هر نوع رفتار غيرعادي کودک با والد غيرهمجنس بايد بلافاصله و خيلي زيرکانه از آن موقعيت خارج شد. مثلا اگر پسربچه سه ساله اي مي خواهد خود را به مادر بچسباند يا روي شکم و پاهاي او دراز بکشد بايد به هر طريقي مادر از آن موقعيت خارج شود و ذهن کودک با کمک پدر منحرف شود.

از بوسيدن لب ها خودداري کنيد. چون لب جزو اعضاي خصوصي بدن بچه محسوب مي شود و او بايد اين نکته را بداند.

مدت زماني که والد همجنس با بچه مي گذراند و کارهاي مطابق جنسيتشان انجام مي دهند بايد بيشتر شود.

هرگز رفتارهايي را که حس طردشدگي در کودک ايجاد مي کند انجام ندهيد فقط به شکلي زيرکانه او را به سمت همسرتان سوق دهيد.

يکي از آشناترين بازي هاي همه بچه ها در سنين 3 تا 7 سالگي دکتر بازي است. کمتر کسي است که نام اين بازي را از دهان بچه ها نشنيده باشد. در اين بازي بچه ها به بهانه معاينه کردن به اندام همديگر دست مي زنند و دنبال کشف بدن جنس مخالف هستند. در چنين مواقعي نبايد با کودکمان برخورد ناخوشايندي کنيم چرا که حس سرخوردگي و ترس درخصوص مسائل جنسي در او نهادينه مي شود و مي تواند بسيار مخرب باشد. فقط بايد بدايند اين بازي ها و کشف و شهودها امري طبيعي است و تنها بايد براي آن حد و مرز مشخص کنيد.

يکي از راه هاي تعيين حد و مرز اين است که به فرزندتان ياد بدهيد برخي اندام ها کاملا خصوصي هستند و هميشه بايد پوشيده بمانند و در حضور ديگران نبايد آن ها را نشان داد. اگر زماني با اين صحنه مواجه شديد که فرزندتان مشغول نشان دادن اندام جنسي خود به بچه اي ديگر است سريع فضايي را برايش ايجاد کنيد که اين کار از ذهنش دور شود و لا به لاي حرف ها به او يادآوري کنيد که نبايد کسي قسمت هاي خصوصي بدنش را ببيند.

خصوصي بودن اين موضوع را بايد براي بچه ها توضيح داد. آن ها بايد بدانند نه تنها در مورد اين مسائل نبايد با کسي حرف بزنند بلکه اگر بچه کوچک تري هم از آنها سوالي پرسيد نبايد به او جواب بدهند و بايد بگويند از پدر يا مادرت بپرس. اين کار يکي از روش هايي است که بچه ياد مي گيرد با غريبه ها در اين مورد اصلا حرف نزند.

هويت جنسي در بچه ها از همان سه سالگي شکل مي گيرد. کودکان در اين سن مي توانند تشخيص دهند دخترند يا پسر. آن ها کم کم با نقش خود به عنوان دختر يا پسر آشنا مي شوند و مي توانند دوستان و بازي هاي مناسب سنشان را انتخاب کنند. اصولا پسرها نسبت به دخترها بازي هاي خشن تر و پرسر و صداتري را دوست دارند.

بهترين حالت اين است که در اين سنين بازي ها و فعاليت هاي بچه با والد همجنسش بيشتر شود. مثلا پسر اطراف پدرش باشد و کارهاي مردانه را ياد بگيرد. دختر بيشتر با مادرش بماند و فعاليت ها و حرکاتش دخترانه شود. اما در خانواده تک والد يا زماني که والد همجنس کمتر در خانه است نقش والد جنس مخالف بسيار سخت مي شود. در اين شرايط والد جنس مخالف بايد خيلي مراقب باشد که کودک با تقليد رفتار او هويت جنسي اش تغيير شکل پيدا نکند.

مثلا پسرهايي که زياد با مادرشان وقت مي گذرانند و مادر حوصله بازي هاي پسرانه را ندارد، خيلي تمايل به پوشيدن کفش هاي زنانه و بازي با کيف و روسري و وسايل مادر دارند، يا دختراني که مدام با پدرشان هستند به ماشين، مکانيکي و تعميرات علاقه مند مي شوند. همه اين ها يک معيار کلي است و در همه موارد صدق نمي کند. بنابراين مادران و پدران بايد خيلي دقت کنند که اين مرحله از سن بچه که تا پيش از بلوغ يکي از مهم ترين مراحل است، به خوبي سپري شود.

وقتي کودکي در اين سن مشکل هويت جنسي اش به بهترين شکل حل شود و فرق اندام خصوصي و غيرخصوصي را خوب بداند و هرگز از پدر و مادرش نترسد، در آينده اگر به هر دليلي در زمينه مسائل جنسي دچار حادثه اي شد يا کسي او را آزار داد هم مي تواند از پس خودش بربيايد و با پنهان کردن اشتباه اين اتفاق از خانواده اش تا ابد يک ضربه روحي عظيم را با خود به دوش نکشد.

به طور کلي خانواده بهترين و تنها محرم بچه ها هستند و بايد با برخوردهاي صحيح اين باور غلط را که بچه با سوالات جنسي مرتکب کار وحشتناکي شده از ذهنش دور کنند. تنها در اين صورت است که مي توانند اين مرحله سخت را به راحتي بگذرانند و بچه هايي با هويت جنسي سالم تحويل اجتماع دهند.

منبع : زندگي ايده آل