بزرگنمايي:

چه خبر - چند نکته مهم درباره تغذيه در فصل بهار

برليانت بزرگمهر متخصص تغذيه، مي گويد: در فصل زيبا و شگفت‌انگيز بهار، تغييرات گسترده‌اي در شيوه زندگي ما انسان‌ها رخ مي‌دهد، از جمله نحوه تغذيه و برنامه غذايي افراد نيز دستخوش دگرگوني‌هاي قابل توجهي مي‌شود. در آغاز ماه دوم فصل بهار هستيم، فصلي كه دگرگوني شگرفي در طبيعت ايجاد مي‌شود.

ممكن است اين سوال در ذهن خوانندگان محترم مطرح شود كه تغذيه در فصل بهار چگونه مي‌تواند دچار تغيير شود، زيرا افراد بطور معمول از الگوي غذايي پيروي مي‌كنند كه آن را دوست دارند و به آن عادت كرده‌اند، بنابراين، فصل چگونه مي‌تواند در برنامه غذايي تغيير حاصل كند؟. به عنوان مثال فردي كه يك عمر عادت به خوردن يك سري غذاهاي خاص دارد و سال‌ها از اين الگو پيروي كرده چگونه ممكن است با تغيير فصل، اين الگوي چندين ساله را كنار گذارده و خود را به برنامه غذايي ديگري عادت دهد؟

البته اين واقعيت را بايد پذيرفت كه افراد معمولاً به دنبال الگوي غذايي مي‌روند كه مورد علاقه آنها است و اين علاقه هم به علت عادات غذايي خانواده در ابتداي زندگي، در آنها شكل گرفته است، ولي واقعيتي را كه اين قبيل افراد در نظر نمي‌گيرند و به آن توجه نمي‌كنند آن است كه وفور برخي مواد غذايي در بازار و دسترسي اشخاص به پاره‌اي از مواد خوراكي كه دقيقاً مربوط به فصل است در شكل گرفتن الگوي غذايي جامعه، تأثير بسزايي دارد.

پس از اين مقدمه، لازم است در اينجا اشاره‌اي داشته باشيم بر تغييراتي كه در فصل بهار در وفور مواد غذايي مختلف ايجاد مي‌شود.

در فصل بهار كيفيت مواد غذايي دچار دگرگوني مي‌شود، بدين معنا كه بعضي از مواد غذايي كه در فصل زمستان با وفور آنها مواجه هستيم بتدريج كمياب شده و دسترسي به آنها دشوار خواهد بود. برعكس، برخي ديگر از مواد خوراكي بتدريج وارد بازار مي‌شوند و به فراواني در دسترس قرار مي‌گيرند.

از بين ميوه‌ها، مركبات يعني پرتقال، ليموشيرين، نارنگي، ليموترش، گريپ‌فروت و... در فصل بهار كم شده و دسترسي كمتري به آنها ميسر است. انار نيز از ميوهايي است كه در فصل بهار ناياب خواهد شد. حال ببينيم آيا استفاده از ميوه‌هاي كمياب در غير فصل از نظر تغذيه‌اي مناسب است يا خير.

بهتر است در هر فصل، از ميوه‌هاي موجود در آن فصل استفاده نماييم، زيرا ميوه‌هايي كه كمياب هستند معمولاً در انبار نگهداري مي‌شوند. موادي كه به هر طريقي نگهداري مي‌شوند- بخصوص ميوه‌ها و سبزي‌ها- از نظر تغذيه‌اي، مقدار زيادي از مواد مغذي خود را از دست مي‌دهند به خصوص ويتامين‌ها و بيش از همه ويتامين C موجود در آنها كاهش قابل توجه مي‌يابد.

نظر به اينكه ما از ميوه‌ها و سبزي‌ها، عمدتاً به خاطر تأمين ويتامين‌هاي مورد نياز بدن استفاده مي‌كنيم، بنابراين ميوه‌ها و سبزي‌هاي خارج از فصل به علت نگهداري طولاني، حاوي ارزش تغذيه‌اي بالايي نيستند.

علاوه بر آن، نگهداري ميوه‌ها و سبزي‌ها موجب مي‌شود كه كيفيت بافتي آنها نيز تغيير كند، به اين ترتيب كه بافت ميوه و سبزي شل شده و قوام طبيعي خود را از دست مي‌دهد، ضمناً از نظر طعم، بو و رنگ نيز تغييرات گسترده‌اي در آنها به وجود مي‌آيد و ديگر مطلوب، خوشمزه و خوش‌عطر و بو نخواهند بود. ضمناً از نظر اقتصادي نيز مصرف مواد غذايي خارج از فصل، به صرفه نيست، زيرا اين مواد خوراكي خيلي گران‌تر از ساير ميوه‌ها و سبزي‌ها مي‌باشند.

ميوه‌هايي كه توليد آنها اختصاص به فصل بهار دارد، عبارتند از: توت‌فرنگي، شاه‌توت، توت سفيد، سيب گلاب، هندوانه، طالبي، گرمك، آلو، هلو، شليل و زردآلو.

از بين اين ميوه‌ها، برخي از آنها منبع خوبي از نظر ويتامين C هستند، مانند شاه‌توت و توت‌فرنگي. برخي ديگر منابع غني كاروتنوييدها (پيش‌ساز ويتامين A) محسوب مي‌شوند مانند طالبي، زردآلو، آلو، هلو و شليل.

سيب گلاب به علت آنكه با پوست مصرف مي‌شود منبع خوبي از فيبر غذايي و پكتين است كه در حفظ سلامت انسان و پيشگيري از يبوست نقش مهمي دارد. هندوانه علاوه بر آنكه داراي مقدار زيادي آب است و مي‌تواند به تأمين آب مورد نياز بدن كمك كند، حاوي ماده‌اي به نام پلي‌فنل است كه جزء آنتي‌اكسيدان‌ها محسوب شده و در پيشگيري از بسياري از بيماري‌هاي شايع قرن مؤثر و مفيد است.

انواع سبزي خوردن مانند نعنا، ريحان، مرزه، جعفري، ترخون، شويد، پيازچه و ساير سبزي‌ها مانند سير تازه، كنگر، ريواس و كرفس در فصل بهار به وفور در دسترس افراد قرار دارند. اين سبزي‌ها به علت آنكه تازه هستند حاوي ارزش تغذيه‌اي بالايي مي‌باشند و بخصوص از نظر ويتامين‌ها بسيار غني هستند. علاوه بر آن از نظر عطر، طعم، رنگ، بو و كيفيت بافتي نيز سبزي‌هاي تازه بسيار بهتر از سبزي‌هاي كهنه و نگهداري شده در انبار هستند.

كاروتنوييدها يا پيش‌سازهاي ويتامين A كه در سبزي‌ها و بسياري از ميوه‌ها به مقدار قابل توجه وجود دارند در رشد كودكان و نوجوانان و همچنين در سلامت پوست و مخاط‌ها، قدرت بينايي و افزايش مقاومت در برابر بيماري‌ها بسيار مؤثر هستند.

ويتامين C كه سبزي‌ها از بهترين منابع آن محسوب مي‌شوند و نيز در برخي ميوه‌ها به ميزان زياد وجود دارد، در سلامت لثه‌ها، دندان‌ها و استخوان‌ها، بهبود زخم‌ها، سلامت پوست و افزايش قدرت ايمني بدن تأثير دارد، ولي مهم‌تر از همه مواد خاصي است كه در سبزي‌ها و ميوه‌ها بخصوص با پوست به مقدار قابل توجه موجود است.

اين مواد فيبر غذايي و آنتي‌اكسيدان‌ها نام دارند كه در كاهش چربي‌هاي نامطلوب خون، متعادل نگاه داشتن فشار خون، حفظ سلامت قلب و عروق و پيشگيري از بسياري از بيماري‌ها از قبيل اختلالات قلبي- عروقي و سكته‌هاي قلبي و مغزي، برخي از انواع سرطان، به خصوص سرطان دستگاه گوارش، پرفشاري خون، ديابت و بعضي بيماري‌هاي ديگر بسيار مفيد و مؤثرند.

توجه داشته باشيم كه از ميوه‌هاي نوبرانه يعني ميوه‌هايي كه تازه به بازار عرضه مي‌شوند و مدت زمان كوتاهي از توليد آنها گذشته استفاده نكنيم، زيرا اين قبيل ميوه‌ها (ميوه‌هاي نوبرانه) اشكالاتي به شرح زير در بردارند:

1- ميوه‌هاي نوبرانه به علت آنكه هنوز به خوبي و بطور كامل نرسيده‌اند، از ارزش تغذيه‌اي كمتري نسبت به ميوه‌هاي رسيده برخوردارند. به خصوص ويتامين‌هاي موجود در آنها كمتر از ميوه‌هاي رسيده است.

2- از نظر طعم، رنگ و بو و كيفيت بافتي، چندان مناسب نيستند و در مقايسه با ميوه‌هاي رسيده از اين نظر در سطح پايين‌تري قرار دارند.

3- قيمت ميوه‌هاي نوبرانه بطور معمول خيلي گران‌تر از ميوه‌هايي است كه در فصل مربوطه به وفور در اختيار همگان قرار دارند.

بنابراين بهتر است ميوه‌ها و سبزي‌ها را زماني خريداري نماييم كه تازه و رسيده باشند و به مقداركافي در مراكز فروش سبزي و ميوه وجود داشته باشند، زيرا چنين ميوه‌ها و سبزي‌هايي از هر نظر مفيدتر و مناسب‌ترند.

استفاده از سبزي‌هاي تازه و شاداب فصل بهار، علاوه بر آنكه مي‌تواند به سلامت و شادابي ما كمك كند، قادر است در تغذيه ما تنوع فراوان ايجاد نمايد. ما مي‌توانيم از سبزي‌هاي بهاري در تهيه غذاهاي مختلف استفاده كنيم.

انواع خورش‌ها، پلوها، كوكوهاي مختلف، دلمه، انواع آش و سوپ چنانچه با سبزي‌هاي تازه طبخ شوند علاوه بر مفيد بودن، بسيار خوش‌عطر و بو و خوشمزه و لذيذ مي‌باشند، بنابراين از فرصت طلايي بهار جهت مصرف انواع ميوه‌ها و سبزي‌هاي خوشمزه و مفيد به صورت خام يا در غذاهاي مختلف بهره برده و به سلامت خود و خانواده كمك كنيم.

در آغاز فصل بهار، يعني ايام نوروز، تمام خانواده‌هاي ايراني، براي برگزاري جشن نوروزي، از انواع شيريني‌ها از قبيل باقلوا، قطاب، نان برنجي، شيريني‌هاي خامه‌اي و ساير انواع شيريني به مقدار قابل توجه استفاده مي‌نمايند، بنابراين هموطنان‌مان در آغاز فصل بهار با وفور چشمگير شيريني مواجه هستند، حتي برخي افراد در تعطيلات عيد، شيريني را جانشين بعضي وعده‌هاي غذايي اصلي مي‌كنند و اين وضعيت معمولاً در دو، سه‌ هفته اول بهار ادامه دارد. اين وضعيت تغذيه‌اي- يعني افراط در مصرف انواع شيريني- اشكالاتي به شرح زير در بر دارد:

1- موجب افزايش وزن و چاقي مي‌شود كه اثرات آن ممكن است تا ماه‌هاي بعد گريبانگير شخص باشد.

2- افزايش چربي‌هاي نامطلوب خون از پيامدهاي افراط در مصرف شيريني است.

3- افزايش فشار خون از ديگر عوارض آن است.

4- اختلال در سلامت قلب و عروق و مشكلات قلبي- عروقي، ارمغان مصرف شيريني زياد و مكرر مي‌باشد.

5- افراط در مصرف انواع شيريني در اوايل بهار و ايام نوروز مي‌تواند موجب برقراري عادت غلط در فرد بشود.

بنابراين لازم است از افراط در مصرف شيريني‌ها خودداري كنيم و ميوه‌هاي تازه فصل را جانشين شيريني بنماييم.




منبع:zendegionline.ir