چه خبر - با علل و علايم و درمان کمبود ويتامين B12 آشنا شويد:

1.ويتامين B12 ويتامين انرژي است

ويتامين B12 يک نيروگاه است. اين ويتامين به ساخت DNA، سلول هاي خوني و سلول هاي عصبي کمک کرده و براي سيستم ايمني و سلامت مغز بسيار مهم است. سوخت و ساز بدن بدون اين ويتامين به خوبي کار نمي کند.

منابع ويتامين B12:

ولي B12 مانند ساير ويتامين ها نيست. و فقط در محصولات حيواني مثل:

تخم مرغگوشتصدف لبنيات

يافت مي شود.

چه کساني به ميزان کافي ويتامين B12 دريافت نمي کنند؟

بيشتر از 15 درصد افراد به ميزان کافي B12 دريافت نمي کنند که اغلب آن ها:

گياه خوارانافراد مبتلا به بيماري سلياکافرادي که مشکلات هضم دارندافراد بالاي 50 سال
نشانه هاي کمبود ويتامين B12:

به گفته مگي مون Maggie Moon متخصص تغذيه در لس آنجلس و مالک Everyday Healthy Eating : نشانه هاي کمبود ويتامين B12 شامل:

خستگي ضربان قلب سريع کمبود حافظه

است.

با خواندن اين مقاله مي توانيد با علل و علايم و درمان کمبود ويتامين B12 آشنا شويد.

2. گياهخواران در معرض خطر کمبود ويتامين B12 هستند

ويتامين B12 به طور طبيعي در محصولات حيواني يافت مي شود. بنابراين اگر رژيم غذاي شما تا حد زيادي بر پايه گياهخواري است مثل ميوه ها، سبزيجات، لوبيا، سويا و غيره. شما در معرض کمبود اين ويتامين هستيد.

به گفته دکتر استفاني ميدلبرگ Stephanie Middleberg متخصص تغذيه در نيويورک " گياهخواران بايد حداقل هفته اي يک بار غذايي که از دو گروه تخم مرغ يا لبنيات تشکيل شده باشد استفاده کنند. گياهخواراني که به هيچ عنون محصولات حيواني مصرف نمي کنند بايد مکمل يا غذاهاي غني شده با ويتامين B12 از قبيل سريال صبحانه (breakfast cereal)، غلات، شير غير لبني و جايگزين هاي گوشت که با اين ويتامين غني شده باشند، استفاده کنند." بنابراين اول برچسب را بررسي کنيد تا مطمئن شويد.

3. بزرگسالان بالاي 50 سال در معرض خطر کمبود ويتامين B12 هستند

به گفته ميدلبرگ، با افزايش سن، معده اسيد کمتري ترشح مي کند و اسيد معده کليد جذب ويتامين B12 است. بر اساس تخمين مراکز کنترل و پيشگيري از بيماري ها، حدودا از هر يک نفر بزرگسال بالاي 50 سال، 31 نفر دچار کمبود اين ويتامين هستند.

افراد مسن تر اغلب اشتهاي کمتري داشته و غذاي کمتري مي خورند و احتمالا تحت درمان هاي دارويي هم هستند ( مانند داروهاي سوزش سر دل ) که منجر به کاهش سطح اسيد معده مي شود. در واقع برخي از سالمندان توانايي جذب ويتامين B12 غذاها را از دست مي دهند و بايد از مکمل ها يا در صورت کمبود شديد از تزريق استفاده کنند.

4. علائم زودرس کمبود ويتامين B12 شامل ضعف و خستگي است

ويتامين B12 بي دليل به عنوان ويتامين انرژي شناخته نمي شود. مصرف ناکافي ويتامين B12 باعث فرورفتگي سلول هاي قرمز خون (شبيه ساعت شني )شده و برخي از اولين نشانه هاي کمبود آن شامل احساس خستگي، گيجي و ضعف است.

به گفته ميدلبرگ مشکل اين است که سرنخ براي ما همچنان مبهم است و همه علايم يکساني را تجربه نمي کنند. و از آنجا که اين مشکلات را به عوامل بسياري مي توان نسبت داد بيشتر افراد به فکر آزمايش آن نمي افتند. اگر اين نشانه ها تا يک هفته تداوم داشتند بهتر است با دکتر خود مشورت کنيد تا علت را بررسي کند. ساير علايم کمبود اين ويتامين شامل سرگيجه، اختلال تفکر و سردرگمي است.

5. داروهاي سوزش سر دل مي توانند عامل کمبود ويتامين B12 باشند

برخي از داروهاي تجويزي سوزش سر دل توليد اسيد معده را سرکوب مي کنند، که براي جذب ويتامين B12 مورد نياز است. يک مطالعه که در سال 2013 در مجله انجمن پزشکي آمريکا انجام شد مشخص کرد که مصرف داروهايي که با نام مهار کننده هاي پمپ پروتون proton pump ( مثل Prilosec و Nexium ) شناخته مي شوند، با مصرف بيشتر از 2 سال احتمال کمبود ويتامين B12 را تا 65 درصد افزايش مي دهند. و مصرف 2 سال يا بيشتر داروهاي مسدود کننده گيرنده H2 (H2 receptor blocker مانند پپسيد Pepcid و زانتک Zantac ) شانس کمبود آن را 25 درصد افزايش مي دهد. اگر شما به طور منظم از اين داروها استفاده مي کنيد بهتر است براي محافظت از سلامتي خود با پزشکتان مشورت کنيد.

6. ممکن است کمبود ويتامين B12 با بيماري زوال عقل DEMENTIA اشتباه گرفته شود

به گفته ميدلبرگ " نشانه هاي کمبود اين ويتامين اغلب مشابه زوال عقل است، از قبيل از دست دادن حافظه، گيجي، مشکلات تفکر و استدلال. و همين مساله تشخيص کمبود ويتامين از زوال عقل را مشکل مي کند به خصوص افرد مسن که در معرض خطر هر دوي اين ها هستند و غالبا شرايطشان با هم تداخل دارد. 75 تا 90 درصد افراد دچار کمبود ويتامين B12 عوارض عصبي مانند زوال عقل دارند. ولي حتي کاهش B12 در افراد جوان هم به طور تيپيک علايم زوال عقل را نشان مي دهد. کارشناسان دقيقا از ارتباط بين اين دو مطمئن نيستند اما تحقيقاتشان نشان ميدهد که بيماران مبتلا به زوال عقل با علايم غير قابل توضيح بايد آزمايش کمبود B12 بدهند.

7. بهترين منابع ويتامين B12 گوشت و ماهي هستند

بر اساس گزارش موسسه ملي بهداشت، جگر گوساله و صدف(نرم تنان) بهترين منابع B12 هستند. اگر شما طرفدار هيچکدام از اين دو نيستيد گزينه هاي فراوان ديگري پيش رو داريد. گوشت گاو، بوقلمون، ماهي سالمون، مرغ و ماهي قزل آلا سوپر استارهاي B12 است. يک وعده از اين خوراکي ها تقريبا 100 درصد نياز روزانه شما را رفع مي کند. ( 2.4 ميکروگرم براي مردان و 2.6 براي زنان بالاي 14 سال و 2.8 براي زنان باردار و شيرده) تخم مرغ ( 0.6 ميکرو گرم در هر تخم مرغ ، 10 درصد نياز روزانه ) و شير ( 1.2 ميکروگرم در هر فنجان کم چرب، 18 درصد نياز روزانه ) و همچنين لبنيات جامد.

8. خوارکي هاي غني شده و مکمل ها مي توانند کمبود B12 را جبران کنند

به گفته مون، گياهخواران و افراد مسن و ديگران که قادر به جذب طبيعي B12 نيستند مي توانند از مکمل ها استفاده کنند. وقتي مشکل، جذب B12 است به سادگي با افزايش مصرف مواد غذايي نمي توانيد به طور طبيعي مشکل کمبود B12 را حل کنيد. فرم مصنوعي B12 خيلي راحت تر جذب مي شود. و بهترين خوراکي هاي حاوي اين ويتامين غلات غني شده و حبوبات هستند که نياز روزانه شما را به اين ويتامين تامين مي کنند.

9. مصرف نوشيدني زياد احتمال کمبود ويتامين B12 را افزايش مي دهند

به گفته ميدلبرگ، استفاده بيش از حد معمول نوشيدني ها مي تواند باعث ورم يا سوزش معده شده و منجر به کاهش اسيد معده و جذب B12 شود. الکل هم از راهي ديگر نقش اصلي در کمبود اين ويتامين بازي ميکند. B12 در کبد ذخيره مي شود و مصرف الکل عملکرد کبد را مختل نموده و منجر به از بين رفتن ذخيره B12 شده يا استفاده از آن را براي کبد سخت مي کند.

10. کمبود ويتامين B12 مي تواند باعث پاسخ مثبت کاذب در آزمايش پاپ اسمير Pap test شود

آزمايش پاپ اسمير يا آزمايش اسمير جزء آزمايش‌هاي غربال‌گري است که براي تشخيص سرطان يا عواملي که منجر به سرطان گردن رحم خواهند شد، با نمونه برداري و آزمايش سلول شناسي گردن رحم دستگاه توليد مثلي زنان انجام مي‌گيرد. توصيه مي‌شود اين آزمايش به صورت مرتب (اغلب سالانه) براي زنان انجام شود.

کمبود ويتامين B12 حتي مي تواند روي تست پاپ اسمير تاثير گذاشته و باعث مثبت نشان دادن سرطان دهانه رحم شود. سطوح پايين ويتامين B12 مي تواند باعث تغيير ظاهر سلول هاي دهانه رحم شود که جواب تست پاپ اسمير را به صورت کاذب، مثبت نشان مي دهد. اين هم دليلي ديگر براي شما که مواد مغذي بيشتري مصرف نماييد.

11. با کم خوني کشنده pernicious anemia مرتبط است

نوعي خاص از کم خوني وجود دارد که عامل آن کمبود B12 است که کم خوني پرنشيوز ( به معني " خطرناک " چون در گذشته به طور بالقوه تهديد کننده حيات بود. ) ناميده مي شود. اين کم خوني به علت کمبود گلبول هاي قرمز خون بوجود مي آيد چون معده به اندازه کافي پروتئيني به نام فاکتور داخلي intrinsic factor توليد نمي کند. اين پروتئين به جذب ويتامين B12 در روده کمک مي کند. به گفته مون، کم خوني پرنشيوز مي تواند ناشي از يک مشکل خودايمني در آستر معده باشد يا حتي يک بيماري مادرزادي از طريق خانواده. درمان اين کم خوني با مصرف مکمل هاي B12 مي باشد.

12. تشخيص کمبود ويتامين B12 سخت است

به گفته ميدلبرگ " از آنجا که بدن مي تواند سه تا پنج سال B12 ذخيره کند، علايم اوليه کمبود معمولا به تدريج ظاهر مي شود به طوري که بعيد است متوجه آن شويد. " پس، از سرنخ هاي اوليه مانند خستگي، ضعف و حواس پرتي، همچنين نشانه هاي پيشرفته مثل بي حسي و سوزن سوزن شدن دست و پا، افسردگي، پارانويا و حتي توهم استفاده کنيد.نشانه هاي بسيار متنوع بوده و کسي پيگير آن نمي شود بنابراين تشخيص آن حتي در مراحل نهايي هم سخت است. " اين که کدام علامت در بدن بروز کند بستگي به علت ايجاد کمبود دارد. سوء جذب که به معني جذب بخشي از B12 است آهسته تر رخ مي دهد، يا استفاده نکردن محصولات حيواني که به احتمال زياد سبب سريع تر شدن روند کمبود مي شود.

****پارانوئيد، پارانويا، يا روان‌گيسختگي پارانوئيد Paranoia يا paranoid schizophrenia در تعريف عام آن، حالتي است که شخص در آن با اهميت فوق‌العاده و خارج از اندازه‌اي که به سلامت جاني و مالي خود مي‌دهد، خود را شکنجه مي‌دهد. اين گونه از افراد مدام در اين فکر هستند که عواملي انساني، طبيعي يا ماورا طبيعي خودشان، دارايي و افراد خانواده‌شان را تهديد مي‌کنند و همه، در فکر توطئه چيني بر ضد آنها هستند.اين بيماري يکي از گونه‌هاي روان‌گسيختگي است. روان گيسختگي پارانوئيد يک بيماري جدي و مزمن است که فرد گرفتار تماس با واقعيت را از دست داده و شايد شخص را به سوي بسياري از حالت‌هاي خطرناک، مانند کنش‌هاي خودکشي، هدايت مي‌کند.****

13.کمبود ويتامين B12 به مشکلات سيستم ايمني مربوط مي شود

به گفته ميدلبرگ " B12 نقشي اساسي در توليد گلوبولهاي سفيد خون ايفا مي کند و گلوبولهاي سفيد خون براي عملکرد مناسب سيستم ايمني بدن ضروري هستند. کمبود B12 نه تنها سطح ايمني بدن را کاهش مي دهد بلکه مي تواند برخي از اختلالات سيستم ايمني بدن را ايجاد کند. به عنوان مثال بيماري گريوز Grave`s disease يک شرايط خود ايمني است که باعث پرکاري تيروئيد مي شود و عاملي خطرناک براي ابتلا به کم خوني پرنشيوز است که به نوبه خود منجر به کمبود ويتامين B12 ميشود.

14. مشکلات گوارشي مي تواند باعث کمبود B12 شود

افرادي که با مشکلات مربوط به دستگاه گوارش مقابله مي کنند در معرض خطر بالاتري از کمبود B12 هستند زيرا مشکلات گوارشي مي تواند جذب مواد مغذي را سخت تر کند. به گفته ميدلبرگ " کساني که با مشکلات روده مانند کوليت، بيماري کرون، بيماري التهابي روده و سندرم روده چکه کن(سوراخ دار) leaky gut syndrome درگير هستند خطر کمبود ويتامين B12 در آن ها بيشتر است. افراد مبتلا به بيماري سلياک هم احتمالا در جذب اين ويتامين مشکل دارند. اگر شما مبتلا به يکي از اين بيماري ها هستيد با پزشک خود درباره خوردن مکمل B12 يا تزريق آن صحبت کنيد زيرا تمام مواد غذايي غني از ويتامين B12 در دنيا نمي توانند به شما کمک کنند اگر بدن (روده) شما توانايي جذب B12 را نداشته باشد.

15. کمبود B12 مي تواند پس از عمل جراحي کاهش وزن اتفاق بيفتد

"برخي از اعمال جراحي دستگاه گوارش مثل عمل جراحي بريدن معده gastric bypass surgery، جذب B12 را سخت مي کند. به گفته مون " يکي از دلايل آن مي تواند کاهش توانايي بدن در هضم غذا يا کاهش فاکتور داخلي (پروتئيني که به جذب B12 در بدن کمک مي کند) باشد و دائمي شود و افرادي که تحت عمل جراحي باي پس قرار گرفته اند براي بقيه عمر نيازمند استفاده از مکمل هاي ويتامين B12 باشند با اين که هميشه در معرض خطر کمبود اين ويتامين قرار خواهند داشت.

16. کمبود B12 مي تواند دليل احساس سوزن سوزن شدن، ضعف و مسائل مربوط به تعادل باشد

تخليه ذخاير ويتامين B12 منجر به آسيب عصبي مي شود. جاي تعجب نيست که باعث احساس سوزن سوزن شدن در کف دست و پا، لرزه در حرکات بدن و مشکل در راه رفتن، همه از عواقب کمبود طولاني مدت ويتامين B12 باشد. که اين نشانه ها هم مثل ساير نشانه هاي کمبود اين ويتامين ممکن است به افزايش سن نسبت داده شود. تنها راه براي اطمينان پيدا کردن از آن مراجعه به دکتر و انجام آزمايش است.

17. ممکن است کودکان هم به کمبود ويتامين B12 مبتلا شوند

کمبود ويتامين B12 در کودکان جدي است و مي تواند با علائمي نظير کم خوني، مشکلات حرکتي، مشکل رسيدن به نقاط عطف رشد و اختلال رشد همراه باشد که ممکن است منجر به مرگ شود.کمبود ويتامين B12 در نوزادان نادر است اما مي تواند رخ دهد اگر کودکي تغذيه بدون غذاهاي حيواني داشته باشد يا اگر شير مادري که گياهخوار است را بخورد يا بعد از دوران نوزادي همچنان فقط شير مادرش را بخورد. بر طبق يک مطالعه که نتيجه آن در ژورنال پزشکي کودکان منتشر شده است، مصرف مکمل هاي B12 توسط مادران در دوران بارداري مي تواند از پيش آمدن اين مشکل براي نوزادان جلوگيري کند.

18. نشانه هاي قابل رويت کمبود B12: پوست رنگ پريده، زبان دردناک، و زخم هاي دهان

رنگ پريدگي، زخم هاي دهان، زبان قرمز و پف کرده و متورم –اين ها بعضي از نشانه هاي قابل رويت کمبود B12 هستند. که ناشي از تغييرات مربوط به نقص در جريان خون است. اين علايم مي تواند تا يک سال پس از تخليه ذخيره ويتامين B12 رويت شود. به گفته ميدلبرگ ضربان قلب سريع يا تپش قلب مي تواند يکي ديگر از نشانه هاي نقص در جريان خون باشد و گاهي اوقات اين علايم نتيجه کمبود طولاني مدت اين ويتامين است. ولي اين علايم را معمولا کسي به کمبود ويتامين B12 مرتبط ندانسته يا اين که به تدريج خود را نشان مي دهند که تشخيص شان را سخت مي کند.

19. کمبود ويتامين B12 ممکن است باعث آسيب دائمي شود

کمبود ويتامين B12 که سالها ادامه داشته باشد، تشديد مي شود و مي تواند آسيب عصبي غيرقابل بازگشت را ايجاد کند. به گفته مون Moon: از دست دادن حافظه، گيجي، ناتواني در تمرکز، آسيب هاي عصبي، بي خوابي، اختلال در نعوظ حتي مشکلات روده و کنترل مثانه از ديگر عوارض کمبود طولاني مدت B12 مي باشد. بسياري از اين عوارض در صورت تشخيص سريع و درمان مي تواند معکوس شود.

20. معمولا مصرف بيش از حد ويتامين B12 پيش نمي آيد

به گفته ميدلبرگ برخلاف ويتامين هاي محلول در چربي که در بدن شما تجمع مي يابند و مي توانند عوارض جانبي ايجاد کنند، ويتامين B12 محلول در آب است و بدن مقدار کمي از آن را جذب کرده و مابقي آن از طريق ادرار دفع مي شود. خبر خوب اين است که براي پر کردن دوباره ذخيره ويتامين تان نگراني اي در مورد مصرف بيش از حد آن نخواهيد داشت اما در نظر داشته باشيد که مصرف يک باره مقادير زياد ويتامين B12 ممکن است منجر به اسهال و خارش سراسري بدن شود. اگر پزشکتان مصرف مکمل را به شما توصيه کرده برچسب روي دارو و توصيه پزشکتان را حتما رعايت نماييد.



منبع: سيمرغ