بزرگنمايي:
چه خبر - علل شيوع اختلالات هورموني
اين مشكلات در بين جوانان 20- 25 ساله شيوع بيشتري دارد. آنها در آينده در معرض ناباروري هستند و به همين جهت تحت درمان‌هاي دارويي مانند ياسمين، دويان، پروژسترون و .... قرار مي‌گيرند كه اين درمان‌ها، خود مي‌توانند مزيد بر علت شوند!
البته پرداختن به اين موضوع نياز به مجال ديگري دارد؛ ولي بايد گفت كه نوع تغذيه كنوني، روش‌هاي دفع كشت‌هاي نباتي، آلودگي‌هاي هوا و غذا، پرورش حيوانات به روش‌هاي صنعتي، فشارهاي عصبي و غيره در اين امر دخيل هستند.
چگونه فشار عصبي بر هورمون‌ها تاثير مي‌گذارد؟
بديهي است كه استرس و فشار عصبي رابطه‌اي مستقيم با هورمونهاي زنانه دارد. شايد بارها تجربه كرده باشيد كه مسافرت و يا استرس بر عادت ماهيانه‌تان تاثير مي‌گذارد. واقعا چه اتفاقي مي‌‌افتد؟
داستان از اين قرار است كه وقتي ما به مدت طولاني تحت فشار عصبي هستيم، مستعد سندرم جنرال آدابشن (General Adaption syn) مي‌شويم. اين روند سه مرحله دارد:
1- واكنش هشداري
اولين مواجهه با واكنش استرس‌زا را گويند؛ يعني وقتي بدن پر از هورمونهاي تنشي، مانند كورتيزول مي‌شود.
اگر دائم تحت فشار عصبي باشيد، حتي ورزش، مراقبه و ... هم كارآمد نخواهد بود و كورتيزول همچنان در سطح بالا باقي مي‌ماند و در اين زمان كورتيزول از سلول‌هاي عصبي، ماهيچه‌اي و استخوان‌ها براي توليد انرژي استفاده مي‌كند.
ميزان بالاي كورتيزول منجر به افزايش وزن، خستگي، عصبانيت و احتمالا پوكي استخوان مي‌شود.
اگر استرس ادامه يابد، بدن ممكن است حتي پروژسترون را هم به كورتيزول تبديل كند! پروژسترون هورموني است كه براي سلامت سلول‌هاي تناسلي (باروري) ضروري است و در عين حال بر خلق و خو و هماهنگي جسماني ما هم تاثير مي‌گذارد و كمبود آن باعث پوكي استخوان مي‌شود. به هر حال بدن تحت فشار عصبي، پروژسترون از دست مي‌دهد.
2- مرحله مقاومت
اگر فشار عصبي براي مدت طولاني ادامه يابد، غدد فوق كليه خسته مي‌شوند و هورمونهاي تنشي (كورتيزول) افت مي‌كنند. همان‌طور كه ميزان بالاي كورتيزول خوب نيست، ميزان كم آن نيز عوارضي در پي دارد.
افرادي كه ميزان كورتيزول خونشان پايين است، تمايل زياد به شيريني دارند، دچار افزايش وزن، حساسيت، تپش قلب، بي‌خوابي، افسردگي، خستگي، اشكال در حافظه، ناتواني در تمركز، يائسگي زودرس و ناراحتي‌هاي عادت ماهيانه و ... مي‌شوند.
3- مرحله خستگي
وقتي هورمونهاي تنشي از غده فوق كليه به مدت طولاني ترشح شوند، اين غدد خسته شده و بايد استراحت كنند؛ وگرنه دچار فرسودگي مي‌شوند و بيماري‌هايي مثل افسردگي، ورم، ضعف سيستم ايمني و . . . بروز مي‌كند.
بنابراين در جامعه ما كه چالش‌هاي جسمي و روحي فراواني وجود دارد (مشكلات مالي، ناامني، چالش‌هاي عاطفي و استرس)، شيوع بالاي اختلالات هورموني امري بديهي است.
چگونه با وجود چالش‌هاي عصبي، هورمونهاي زنانه خود را حفظ كنيم؟
هورمونهاي زنانه شامل استريول، استرول و استراديول است كه كلا به آنها استروژن مي‌گويند. استروژن روي رشد و اعمال بافت‌هاي متفاوت بدن تاثير مي‌گذارد (مثل اندام‌هاي توليدمثل و بسياري از اندام‌هاي ديگر)، استخوان‌ها را تقويت مي‌كند، از قلب و سيستم قلبي و عروقي محافظت مي‌كند و بر خلق و خو تاثير مي‌گذارد.
استروژن از كلسترول موجود در تخمدان توليد مي‌شود كه ناشي از واكنش شيميايي غده هيپوفيز است. اين هورمون از استروئيد موجود در سلول‌هاي چربي، پوست، استخوان و ساير بافت‌ها هم ساخته مي‌شود
بعد از يائسگي، توليد استروژن در تخمدان به شدت كاهش مي‌يابد؛ ولي به هر حال تا حدودي از چربي بدن ترشح مي‌گردد. استروژن هورموني قوي است و كاهش آن باعث مي‌شود فرد در معرض خشكي رحم، كاهش ميل جنسي، اضافه وزن، افزايش كلسترول و مشكلات گردش خون و بيماريهاي قلبي قرار گيرد.
همچنين موجبات كدري پوست، ريزش مو، خستگي مفرط، پوكي استخوان و افسردگي مي‌شود. اما استروژن زياد ناراحتي‌هاي ديگري به دنبال دارد؛ مثل عادت ماهيانه زودهنگام، يائسگي درازمدت، سندرم پيش از عادت ماهيانه، عادت ماهيانه نامرتب، شديد و دردناك، ميل به شوري و چربي و شيريني، دمدمي مزاج شدن، فيبروم رحم، خونريزي رحم، اندومتريوز، ايجاد غده در پستان، سل پوستي، سرطان سينه و تيروئيد، مخاط رحم و ... استروژن زياد باعث تحريك بيش از حد غده تيروئيد مي‌شود و تنش جسماني مداوم ايجاد مي‌كند...
دلايل افزايش هورمون استروژن عبارتند از1- بدن اين هورمون را بيش از حد توليد مي‌كند
زنان بسيار چاق و زناني كه كلسترول بالا دارند، مستعد اين عارضه هستند؛ زيرا استروژن از كلسترول و چربي بدن توليد مي‌شود. مصرف بالاي الكل، قرص‌هاي ضدبارداري، هورمون‌هايي كه به خورد حيوانات مي‌دهند،
حشره‌كش‌ها و محلول‌هاي صنعتي ديگر، مواد پلاستيكي و خنك‌كننده‌‌ها كه ساختارشان شبيه استروژن است نيز باعث افزايش تاثير استروژن مي‌شوند. همچنين وراثت در اين امر دخيل است (افرادي كه سابقه خانوادگي فيبروم، سرطان تخمدان، رحم و سينه دارند، بدنشان به طور ارثي استروژن زياد توليد مي‌كند).
2- وقتي كه سوخت و ساز استروژني درست عمل نكند
ميزان استروژن افزايش مي‌يابد. اگر همه‌چيز درست باشد، بدن ما به طور مداوم از كلسترول و چربي و اندوروستنديون موجود در خون استروژن مي‌سازد.
وقتي استروژن جديد وارد دستگاه گردش خون مي‌شود، كبد استروژن قديمي را مي‌گيرد و سرانجام از طريق ادرار و مدفوع دفع مي‌كند؛
اما كبد بيمار نمي‌تواند استروژن قديمي را از بدن دفع كند و استروژن جديد هم به آن اضافه و منجر به بيماري مي‌شود. البته جاي خوشبختي است كه استروژن اضافه مي‌تواند به فيبر موجود در حبوبات، دانه‌ها، پادزنگ‌ها و ساير خوراكي‌هاي حاوي استروژن گياهي بپيوندد و دفع شود. پس سه عامل: سلامت كبد، مصرف پادزنگ‌ها و هماهنگي انسولين (وزن بدن) بسيار مهم هستند.
3- اگر تعادل بين استروژن و پروژسترون به هم بخورد
مثلا استروژن بالا برود و پروژسترون كم شود، مشكلات باروري،(تخمدان پلي‌كيستيك) PMS، خستگي، افسردگي و ... به وجود مي‌آيد.
فشار عصبي يكي از عواملي است كه ترشح پروژسترون را كاهش مي‌دهد. بدن در شرايط استرس، پر از هورمونهاي آدرنالين (مثل كورتيزول) شده و اين هورمون‌ها باعث تحريك غده‌هاي تيروئيد و پاراتيروئيد مي‌شوند.
پس وقتي به مدت طولاني تحت فشار عصبي هستيم، اول غده تيروئيد پركار مي‌شود و بعد تحليل مي‌رود. استروژن بيش از حد و همچنين عدم تعادل استروژن و پروژسترون باعث پركاري تيروئيد مي‌شود.
غده تيروئيد نيز روي پاراتيروئيد اثر گذاشته و باعث پوكي استخوان مي‌شود. همان‌طوري كه مي‌بينيد، هورمون‌ها روي يكديگر تاثير مي‌گذارند؛ بنابراين مي‌توان دليل شيوع بالاي پركاري تيروئيد، فيبروم رحم، كيست تخمدان و ... را در شرايطي كه وضعيت بهداشت رواني و تغذيه ما در سطح پايين قرار دارد، دانست.
مواردي كه به تعادل هورموني شما كمك مي‌كند
بورون: آنتي‌اكسيداني است كه به حفظ استروژن و كلسيم كمك مي‌كند. چغندر، تربچه، آلو، گلابي، هلو، توت، به، قاصدك، جينسينگ، كشمش قرمز، آلبالو، كلم، گوجه‌فرنگي، انجير، مريم گلي و گندم سياه.
بيوفلاون: كشمش سياه، آلو، انگور و مريم گلي.
ايزوفلاونوئيدها: نخود، شير سويا و ترفو(پنير سويا).
پادزنگ(آنتي اكسيدان): آلو، گوجه برغاني، كشمش، انگور، توت، تمشك، زرشك، شاه‌توت، چغندر، فلفل دلمه‌اي قرمز، اسفناج، سبزي‌هاي برگدار، كوهاش سياه، شلغم، تربچه، شيرين‌بيان و زردچوبه.
لينگن: تخم برزك، عدس و گردو.
بيوفلاونوئيدها حاوي ويتامين E و منيزيوم هستند كه در خوراك‌هاي رنگدانهاي وجود دارند و مشكلات مربوط به كاهش و يا افزايش هورمون را كاهش مي‌دهند.
با رعايت پنج اصل زير مي‌توانيد به تعادل هورموني خود كمك كنيد
1-به مغزتان پادزنگ بزنيدپادزنگ‌ها مي‌توانند ميزان استروژن را متعادل كنند
پادزنگ‌ها (آنتي‌اكسيدان‌ها) موادي هستند كه روند اكسيداسيون را مختل مي‌كنند و ميزان انرژي را در سلول بالا مي‌برند.
خوراكي‌هاي گياهي، انواع سبزي، انگور بنفش و قرمز، پياز سفيد و قرمز، گريپ فروت صورتي، هويج، سيب‌زميني شيرين، كدو، ميوه‌هاي خشك، گل گاو زبان، برگ گل رز، گيلاس، زرشك، چغندر، فلفل دلمه‌اي قرمز، كلم برگ و براكلي، گل كلم، زردچوبه، چاي سبز، كوهوش سياه (Black cohosh) رويال ژلي (غذاي ملكه زنبور عسل)، شلغم، تربچه، گلابي، آلو، گوجه برغاني، هلو، توت، گوجه‌فرنگي، جينسينگ و شيرين بيان جريان استروژن را در زنان دو برابر مي‌كنند
و دفع كلسيم را 40 درصد كاهش مي‌دهند. همچنين مريم گلي، كشمش سياه، آلبالو، انگور، جوانه شبدر و گندم سياه و مركبات چون رنگدانهاي هستند، سرشار از ريبوفلاونوئيد و در واقع حاوي ويتامين E و منيزيوم مي‌باشند و مشكلات مربوط به كاهش و افزايش هورمون، گر گرفتگي، خشكي رحم، اضطراب و بي‌قراري و دمدمي مزاج بودن را كم مي‌كند.
2- با وارهيدگي (ريلكسيشن) و تنفس آگاهانه فشار عصبي را از زندگي خود دور كنيد
از انرژي شفابخش مراقبه، چي‌گانگ، ريلكسيشن و اكسيژن درماني كمك بگيريد. اكسيژن را فراموش نكنيد و يادتان باشد خنثي كردن تنش‌هاي عصبي بهترين كاري است كه مي‌توانيد براي هورمون‌ها و غدد بدن‌‌تان انجام دهيد.
3- استروژن‌هاي گياهي بخوريد!
استروژن‌هاي گياهي عملكردي دوگانه دارند؛ يعني هم استروژن اضافه را كاهش مي‌دهند و هم كمبود استروژن را جبران مي‌كنند! زنان در هر سني بايد به مقدار زياد استروژن گياهي مصرف كنند.
براساس آخرين پژوهش‌ها، استروژن گياهي سندرم پيش از عادت ماهيانه و يائسگي را برطرف و از بروز چند نوع سرطان پيشگيري مي‌كند (مانند سرطان سينه و پروستات) همچنين از بيماريهاي قلبي- عروقي و پوكي استخوان هم جلوگيري به عمل مي‌آورد
دو نوع استروژن گياهي وجود دارد: ايزوفلاونوئيدها كه در دستگاه گوارش به استروژن ضعيف تبديل مي‌شوند و لينگن‌ها كه با اسيدهاي چرب ضروري تركيب و باعث شفابخشي و تعادل انرژي مي‌گردند. ايزوفلاونوئيدها در سويا، سوياي سياه، نخود آبگوشتي، لپه، جوانه شبدر، يونجه، شيرين بيان، نعنا، سيب‌زميني شيرين، زرشك و توت به وفور يافت مي‌شوند.
خواه استروژن شما خيلي بالا باشد (سال‌هاي بين نوجواني تا يائسگي) و خواه پايين (علائم يائسگي و بعد از يائسگي)، اين مواد مي‌توانند به تعادل هورموني شما كمك كنند. پژوهش‌ها نشان مي‌دهد هر چه ميزان مصرف محصولات تميز شده سويا و ايزوفلاوونوئيدها بيشتر باشد (مثل رژيم غذايي ژاپني‌ها) خطر ابتلا به سرطان كمتر است. تحقيقاتي در سنگاپور نشان داد زناني كه در شرف يائسگي هستند و به مقدار زياد سويا مصرف مي‌كنند، 60 درصد كمتر از ساير افراد در معرض ابتلا به سرطان قرار دارند (البته مصرف بيش از حد سويا ممكن است ناراحتي ايجاد كند)...
بيوفلاونوئيدها حاوي ويتامين E و منيزيوم هستند كه در خوراك‌هاي رنگدانهاي وجود دارند و مشكلات مربوط به كاهش و يا افزايش هورمون را كاهش مي‌دهند.
4- با حفظ باكتري‌هاي مفيد در دستگاه گوارش، سوخت و ساز استروژني خود را بهبود بخشيد
با خوردن ماست و انواع سبزي و ادويه‌هاي گياهي، روده بزرگ خود را پر از باكتري‌هاي مفيد كنيد. يكي از منابع خوب باكتري‌هاي مفيد جوانه‌ها هستند كه ميزان استروژن آنها با جوانه زدن دانه‌ها زياد مي‌شود. علاوه بر اين، باكتري‌هاي مفيد به دفع زنواستروژن‌ها كه سرطان‌زا هستند، كمك مي‌كنند.
5- با اسيدهاي چرب ضروري سوخت و ساز استروژن را بهبود بخشيد
وجود چربي در غذاها براي زندگي و سلامت سلول‌هاي بدن فوق‌العاده مهم است. توانايي سلول براي درمان و پيشگيري از بيماري‌ها و سلامت معمولا به تعادل اسيدهاي چرب ضروري بستگي دارد.
شكلات يا قندهاي فاقد شكر و چربي معمولا سرشار از چربي و قند مصنوعي و براي سلامتي مضر هستند. اسيدهاي چرب ضروري به طور قابل ملاحظه‌اي ميزان كلسترول و تري‌گليسيريد را كاهش داده و به تعادل استروژن كمك مي‌كنند و در درازمدت از بيماريهاي قلبي، سرطان، ناراحتي‌هاي پوستي و ... پيشگيري مي‌شود.
اسيدهاي چرب ضروري(امگا 3)، بيشتر در حيوانات دريايي يافت مي‌شوند و گاهي هم در گياهان زميني مثل تخم برزك، گردو، تخم شلغم روغني، خرفه (نوعي سبزي برگدار است) و ... وجود دارند. امگا 3 ماده‌اي توليد مي‌كند كه از لخته شدن خون جلوگيري كرده و باعث بهبود تورم، التهاب و درد مفاصل مي‌شود.
منبع: zendegionline.ir