بزرگنمايي:

چه خبر - راهکارهاي کاستن از استرس در تعطيلات نوروز

تعطيلات نوروز فرارسيده و پرسش‌هاي گوناگوني در ذهن شما موج مي‌زند. از يک سو، فرصتي فراهم شده تا ديد و بازديدي با اقوام و دوستان داشته باشيد و دوسه هفته‌اي دور از دغدغه‌هاي عادي و روزمره سپري کنيد و از سوي ديگر، به خصوص اگر پدر و مادر باشيد و مسئوليت کسان ديگري با شما باشد، احتمالا استرس خريد شب عيد و ترتيب‌دادن ديدار از بزرگ‌ترهايي که گاه در شهر و روستايي ديگر هستند، نيز شما را به خود مشغول کرده. به عقيده روان‌شناسان، استرس در تعطيلات بيش از همه به مسائل مالي و خانوادگي مربوط مي‌شود. در اين ميان، بررسي‌ها نشان داد که زن‌ها در برابر استرس‌هاي تعطيلات آسيب‌پذيري بيشتري دارند و روش‌هاي مديريت استرس را کم‌تر به کار مي‌گيرند. جداي از اين، برخي خاطرات تلخ گذشته نظير مرگ عزيزان و جدايي و نظير اين‌ها هم در طول تعطيلات به سراغ فرد مي‌آيند و قدرت تحمل را از او مي‌گيرند، تا جايي که آرزو مي‌کند به روزهاي شلوغ و پردردسر عادي برگردد و در روزمرگي‌هايش غرق شود.

انجمن روان‌شناسان امريکا (APA) با همکاري مرکز کنترل بيماري‌ها، مهم‌ترين عواملي را که باعث استرس در طول تعطيلات مي‌شوند، دسته‌بندي کرده و راهکارهاي اجرايي عملي نيز ارائه کرده. در ادامه، نگاهي به اين چالش‌ها و راه‌حل‌ها مي‌اندازيم.

در تعطيلات نوروزي معمولاً خانواده‌ها دور هم جمع مي‌شوند و اگر زماني طولاني همديگر را نديده باشند، فرصت مناسبي پيدا مي‌کنند تا دوباره دور هم جمع شوند و اين عيد را جشن بگيرند. در نگاه اول، جمع‌شدن اعضاي خانواده دور هم و در کنار والدين و فرزندان و نوه‌هابودن ممکن است بسيار لذت‌بخش به نظر برسد؛ اما گاهي اوقات اين لذت به علت طولاني‌بودن ايام عيد، رفت‌وآمدهاي زياد ميهمانان نوروزي از شهرهاي اطراف و پذيرايي از آن‌ها، و شلوغ‌شدن فضاي خانه چنان مي‌شود که شايد آرزوي خيلي‌ها يک لحظه تنهاماندن شود. به دليل دورهم‌ جمع‌ بودن فاميل و اعضاي خانواده، فضاي خصوصي تنهايي فرد محدود مي‌شود. بسياري از خانواده‌ها نقش‌هايي مثل شرکت‌کردن در تمام ميهماني‌ها و لباس‌هاي رسمي و نوپوشيدن به اجبار، بدون درنظرگرفتن شرايط و اوضاع کنوني، براي اعضاي خانواده در نظر مي‌گيرند و آن‌ها را وادار به ايفاي اين نقش‌ها مي‌کنند. بسياري از شما تمايلي به شرکت در ميهماني‌ها نداريد و دوست داريد لحظه‌اي پاي تلويزيون بنشينيد، در تنهايي موسيقي گوش کنيد يا رماني را به اتمام برسانيد، اما اين رفت‌ و آمدهاي زياد نه تنها فرصت اين فعاليت‌ها را نمي‌دهد، بلکه شما را وادار به ديد وب ازديد هاي اجباري مي‌کند؛ بنابراين نبود فرصت کافي براي تنهاماندن و رفت‌وآمدهاي زياد ميهمان‌ها، بيشتر از آن که باعث خوشحالي و آرامش شما شود، در شما استرس به وجود مي‌آورد.

علاوه بر رفت‌وآمدهاي زياد ميهمانان و دورهم‌جمع‌شدن اعضاي خانواده، گاهي اوقات خلوت‌بودن بيش از اندازه خانه و فقدان خانواده‌اي که عيد را با آن‌ها جشن بگيرند مشکل عمده‌اي در افراد است. از آنجا که طبق فرهنگ جامعه، در لحظه سال تحويل و در طول تعطيلات نوروز، هر فردي با اعضاي خانواده خود اين عيد را جشن مي‌گيرد، افراد بي‌خانواده احساس تنهايي شديدي مي‌کنند و باعث مي‌شود تعطيلات براي آن‌ها يکي از پرتنش‌ترين زمان‌ها باشد.

شايد فراموش کرده‌ايم که هدف عيد شادي، جشن و سرور است. به دليل پايبندي بيش‌ ازحد به برخي از آداب و رسومي که بين ما حاکم شده، انتظارات غير واقع‌ بينانه‌اي در ما شکل گرفته که اجازه نمي‌دهد از تعطيلات لذت ببريم. بي‌آنکه پول کافي داشته باشيم، انتظار لباس‌هاي نو و گران‌قيمت، تهيه شام‌هاي مفصل براي پذيرايي از ميهمان‌ها و تهيه انواع آجيل و شيريني داريم. در صورت برآورده‌ نشدن اين انتظارات دچار احساس بدي مي‌شويم که باعث مي‌شود ما از عيد جز روزهاي پراسترسي که يادآور بي‌پولي‌ها و بدبختي‌هاي ماست چيز ديگري به ياد نياوريم و فراموش کنيم که ماهيت عيد، اين همه قيدوبند و تدارکات مفصل نيست، بلکه جشن و شادي است.

وضعيت بد مالي در هر زماني ممکن است باعث استرس شود؛ اما تعطيلات عيد هم مخارج بسيار زيادي دارد که باعث استرس افراد مي‌شود. خريد قبل از عيد، تهيه غذا و شيريني، پذيرايي از ميهمانان و عيدي‌ دادن به اعضاي فاميل، هرکدام ممکن است فقط منجر به استرس شوند. هرکسي دوست دارد براي تعطيلات عيد لباس‌هاي نو بپوشد، عيدي‌هاي خيلي خوب به فاميل بدهد و ميوه و شيريني خوب براي پذيرايي از ميهمان‌ها بخرد. اما نداشتن پول کافي و داشتن انتظارات غير واقع‌ بينانه فقط ما را در کلاف افسردگي، نااميدي، غم، درماندگي يا بيزاري از کساني که پول دارند گرفتار مي‌کند.

خريدکردن، خانه‌تکاني، دورهم‌نشيني‌هاي شبانه يا روزانه در عيد و تدارک شام و ناهار براي پذيرايي از ميهمان‌ها به اندازه کافي ممکن است باعث خستگي شود؛ اما در عين حال ورزش و خواب که پادزهرهاي بسيار مناسبي براي استرس و خستگي هستند، نيز در اين ايام کم مي‌شوند. با اين کاهش، استرس و خستگي چند برابر مي‌شود. بسياري از ما وقتي اسم عيد نوروز را مي‌شنويم، خوردن و خوابيدن را به ياد مي‌آوريم. افراط در خوردن شيريني و آجيل و غذاهاي متنوع، شکستن رژيم‌هاي غذايي و ورزش ناکافي منجر به بيماري‌هايي مي‌شود که لذت عيد را بر آدم حرام مي‌کند.

قبل از اينکه زير بار سنگين فعاليت‌هاي زياد براي تعطيلات قرار بگيريد، درباره اينکه کدام فعاليت‌ها برايتان مفيدتر و کدام يک غيرضروري‌ترند تصميم بگيريد؛ مثلاً فعاليت‌هايي مانند آشپزي، گردگيري خانه، ديد و بازديدهاي عيد، پذيرايي از ميهمان‌ها و خريد، اصولاً شتاب‌زده و به‌سرعت انجام مي‌شوند. با يک برنامه‌ريزي مناسب با توجه به اولويت، کارهايتان بهتر و با آرامش بيشتري انجام خواهد شد. پس فعاليت‌هايي را که واقعاً بيشتر از بقيه از آن‌ها لذت مي‌بريد يادداشت کنيد و اگر وقت اضافي داشتيد، به بقيه فعاليت‌ها بپردازيد. اگر هم وقت کافي نداشتيد، فعاليت‌هاي غيرضروري را ناديده بگيريد و لذت ببريد.

اگر خانواده پرجمعيتي داريد خوش‌شانس‌ايد، چون تعطيلات اين فرصت را به شما مي‌دهد که زمان زيادي را با آن‌ها صرف کنيد و از کنارهم‌بودن لذت ببريد؛ اما اگر خانواده شما پر از تعارض باشد، تعطيلات ممکن است تبديل به ميدان جنگ شود. شما مي‌توانيد اين فضاي خانوادگي پرتنش و آشفته را با مشارکت اعضاي خانواده خود در برنامه‌ريزي و تصميم‌گيري بهبود بخشيد. اگر احتمال مي‌دهيد که در شب سال تحويل ممکن است کنار سفره غذا بين اعضاي خانواده‌تان جر و بحث شود، مي‌توانيد شام شب عيد را در جايي برگزار کنيد که رفتارهاي نامناسب اعضاي خانواده کم‌تر شود؛ مثلاً در خانه يکي از بزرگان فاميل که همه براي او احترام قائل‌اند.

قبل از اينکه خريد را شروع کنيد، از هرچه براي تعطيلات نياز داريد فهرستي تهيه کنيد. اين کار به شما کمک مي‌کند تا هم چيزي را از قلم نيندازيد و هم از خريدهاي غيرضروري که واقعاً پول خريدش را نداريد و ضروري هم نيست جلوگيري شود.

به دليل ميهماني‌هاي زياد در ايام نوروز و جمع‌شدن اعضاي خانواده دور هم، فضاي کمي براي شما مي‌ماند؛ بنابراين، سعي کنيد وقت‌هايي را فقط به خودتان اختصاص دهيد. فقط پانزده‌دقيقه تنهايي، بدون توجه به ديگران، ممکن است به شما براي انجام‌دادن کارهايتان نيروي جديدي بدهد. اماکن آرامي پيدا کنيد، حتي مثلاً حمام، موسيقي آرام گوش کنيد و خلاصه، از هر چيزي که باعث مي‌شود استرستان از بين برود، نهايت استفاده را ببريد.

اگر شخصي که بسيار دوستش داريد فوت کرده يا به هر دليلي عيد در کنارتان نباشد، ابتدا بپذيريد که در اين شرايط احساس غم يا دلتنگي کاملاً طبيعي است و وقتي پذيرفتيد که در مقابل نبود شخص محبوبتان مي‌توانيد غمگين باشيد، مي‌توانيد با گريه احساساتتان را تخليه کنيد. اصلاً به خودتان فشار نياوريد که چون عيد است، حتماً بايد بخنديد و شاد باشيد.

همان طور که خانواده‌ها تغيير مي‌کنند، سنت‌ها هم تغيير مي‌کنند، بنابراين، لازم است باورها و انتظارات خود را با اين تغييرات وفق دهيد؛ مثلاً اگر بچه‌ها يا نوه‌هايتان در شب سال تحويل يا ايام عيد در خانه شما دور هم جمع نمي‌شوند، روش‌هاي ديگري براي دورهم‌بودن پيدا کنيد، مثلاً مي‌توانيد در شب سال تحويل فيلمي را که اعضاي خانواده‌تان در آن هستند ببينيد يا از طريق ايميل و عکس حضور آن‌ها را احساس کنيد. شايد بنا به دلايلي، بچه‌هايتان ديگر نخواهند در خانه شما جشن بگيرند و تمايل داشته باشند سال تحويل را با دوستان خود يا جاي ديگري بگذرانند.

ورزش‌کردن هميشه وسيله خوبي براي کاهش استرس است. به جاي اينکه برنامه‌هاي تکراري تلويزيون را ببينيد با يکي از اعضاي خانواده يا با دوستان خود در اطراف منزل يا پارک به پياده‌روي بپردازيد يا استخر برويد و کمي شنا کنيد. کساني که عادت دارند هميشه در منزل ورزش کنند، تعطيلات برايشان فرصت خوبي فراهم مي‌کند تا کمي در هواي آزاد ورزش کنند. نور خورشيد بسيار ملايمي که در بهار مي‌تابد مي‌تواند تا حد زيادي خلق شما را بهبود بخشد و به جاي استرس، آرامش عايدتان کند.

تصميمات شما اگر واقع‌ بينانه نباشد، باعث شکستتان مي‌شود. هيچ وقت تصميم نگيريد که کل زندگي‌تان را تغيير دهيد تا اشتباه‌هايي را که در گذشته کرده‌ايد جبران کنيد. در عوض، سعي کنيد عادت‌هاي زندگي سالم و اساسي را پيگيري کنيد. اگر هدف‌هاي کوچک‌تر را در زمان‌بندي مشخصي دنبال کنيد و فعاليت‌هايي را که منجر به شادي و احساس ارزشمندي در شما مي‌شوند انجام دهيد، احساس شادي بيشتري خواهيد کرد و از استرس‌ها در امان خواهيد ماند.

سعي کنيد در چند مرحله خريد عيدتان را انجام دهيد. با اين کار، هم از هزينه زيادي که يک بار بايد پرداخت کنيد و منجر به استرس مي‌شود جلوگيري مي‌شود و هم از ازدحام روزهاي تعطيل يا آخر هفته که اکثر افراد به خريد مي‌روند، عذابتان نمي‌دهد.

بچه‌ها در عيد مي‌توانند هم باعث شادي خانواده شوند و هم دست‌وپاگير باشند. از طرفي، ممکن است در خريد عيد انتظارات زيادي از شما داشته باشند. لازم است براي وقتي که صرف بازي بچه‌ها، خريد يا بردن آن‌ها به پارک مي‌کنيد برنامه‌ريزي کنيد. تعداد دفعاتي که مي‌توانيد بچه‌ها را براي بازي و گردش به بيرون ببريد دقيقاً به آن‌ها بگوييد و به قولتان عمل کنيد. وقتي بچه‌ها را براي خريد به فروشگاه مي‌بريد يا به ميهماني مي‌رويد، به آن‌ها بگوييد که از آن‌ها چه انتظاراتي داريد و اگر عمل نکنند، چه عواقبي را بايد بپذيرند؛ مثلاً مي‌توانيد بگوييد، وقتي با من مي‌آيي، انتظار دارم کنارم بماني، دستم را ول نکني يا آرام حرف بزني، وگرنه بدون خريد از فروشگاه مي‌رويم. همين روش را در ميهماني‌ها نيز به کار ببنديد؛ مثلاً بگوييد انتظار داريد موقع صحبت‌کردن از کلماتي مثل لطفاً، متشکرم يا خواهش مي‌کنم استفاده کند. بدين ترتيب، با استرس کم‌تري دربارهٔ بچه‌ها، تعطيلات را سپري خواهيد کرد.

ميزان خرج‌هايتان را مدام در نظر بگيريد و اگر قبض‌ها و بدهي‌هاي سال قبل را هنوز پرداخت نکرده‌ايد و با کلي خريد مواجهيد، در عادت‌هاي خريدتان بازنگري کنيد؛ مثلاً عيدي‌هاي زياد و گران‌قيمت، هيچ وقت شادي را ضمانت نمي‌کند و شايد کسي که اين کادوها را دريافت مي‌کند، بيشتر از شادي احساس گناه کند، مخصوصاً اگر به آن هديه نياز چنداني نداشته باشد. حتي کودکان هم وقتي کادويي با قيمت متوسط اما با دقت انتخاب‌شده دريافت مي‌کنند، بيشتر خوشحال مي‌شوند؛ به‌ويژه اگر براي کودکان توضيح داده شود که پول شما براي خريد محدود است.

قبل از خريد عيد تصميم بگيريد که چقدر از پولتان را خرج هديه يا تدارکات عيد مي‌خواهيد کنيد. مطمئن شويد مخارج خود را تا حد امکان محدود کرده‌ايد. اگر نتوانيد مخارج خود را محدود کنيد و کالاهاي غيرضروري بخريد، ماه‌ها بعد از تعطيلات درگير قرض‌هايي که براي تهيه تدارکات عيد کرده‌ايد خواهيد شد و اين بدهي‌ها و فشارهاي مالي چنان اضطراب شما را افزايش خواهد داد که به تعطيلات ديد بدبينانه‌اي پيدا خواهيد کرد.




منبع: sepidehdanaei.net