بزرگنمايي:

چه خبر - 18 اسفند روز جهاني گلوکوم؛

به گزارش روز چهارشنبه گروه اخبار علمي ايرنا، به دليل اهميت اين بيماري، شيوع بالا و احتمال نابينايي مبتلايان به آن، هشتم مارس مصادف با 18 اسفندماه از سوي سازمان بهداشت جهاني به عنوان روز جهاني آب سياه (گلوکوم) نامگذاري شده است تا به اين طريق توجه سياستگذاران و برنامه ريزان کشورهاي مختلف به اعمال روش هاي پيشگيرانه در اين خصوص معطوف شود.
اختلال آب سياه به دليل اختلال در جريان خون اعصاب بينايي بوجود مي‌آيد و با مرور زمان پيشرفت مي‌کند. اين عارضه معمولا با افزايش فشار چشم مرتبط است. مطالعات نشان مي‌دهد آب سياه ريشه ژنتيکي دارد و ممکن است تا پايان عمر علامتي نداشته باشد. بر اثر افزايش فشار داخل چشم، اعصاب بينايي انتقال دهنده تصاوير به مغز آسيب مي‌بينند و بينايي به مرور کاهش مي‌يابد. اين بيماري در صورت عدم درمان مي‌تواند منجر به نابينايي شود. معمولا بيماري درمراحل اوليه بدون علامت و درد است، بنابراين به افرادي که در خانواده سابقه اين بيماري را دارند و افراد ميانسال و مسن توصيه مي‌شود به طور دوره‌اي و حداقل سالي يک‌بار توسط چشم‌پزشک چکاپ شوند. علاوه بر سابقه خانوادگي، ديابت نيز يکي از مهمترين فاکتورهاي خطر اين عارضه است.

*** چه عواملي باعث بروز گلوکوم مي‌شوند
آب سياه زماني اتفاق مي افتد که فشار مايع داخل چشم افزايش يابد و اين مايع آن طور که بايد در چشم گردش ندارد. به طور طبيعي بين قرنيه و عدسي چشم مايعي به نام زلاليه وجود دارد که از مويرگ‌ها ترشح مي‌شود و تامين‌کننده مواد غذايي و اکسيژن براي عدسي و قرنيه است و از طرفي مواد زايد را از طريق خون دفع مي‌کند. زلاليه همراه با زجاجيه فشار دروني چشم را ثابت نگه مي‌دارد و شکل کروي چشم را حفظ مي‌کند. در صورتي‌که در تصفيه زلاليه اختلالي به‌وجود آيد و مايع به همان سرعتي که ترشح مي‌شود بازجذب نشود، فشار چشم افزايش مي‌يابد و عارضه آب‌سياه رخ مي‌دهد. علاوه بر عوامل ارثي، عفونت شديد چشم، مواد شيميايي، بيماري‌هاي التهابي و انسداد عروق خوني داخل چشم نيز از عوامل غير شايع آب سياه هستند. بيماري آب سياه معمولا هر دو چشم را تحت تاثير قرار مي‌دهد؛ اما ممکن است در يک چشم شديد‌تر باشد.

** انواع گلوکوم
- گلوکوم زاويه باز
اين حالت شايع‌ترين نوع بيماريست. در اين حالت مکانيسم بازجذب مايع زلاليه کاملا طبيعي است؛ ولي گردش مايع در چشم طبيعي نيست.
- گلوکوم زاويه بسته
شيوع اين حالت در آسيا بيشتر از غرب است. در اين حالت بازجذب مايع چشم به دليل باريک بودن بيش از اندازه زاويه عنبيه و قرنيه به درستي صورت نمي‌گيرد. اين حالت علاوه بر آب سياه، مي تواند منجر به دوربيني و آب مرواريد شود.

**چه افرادي بيشتر در معرض آب سياه قرار دارند
-افراد بالاي 40 سال
-بيماران مبتلا به ديابت
افرادي که در خانواده سابقه ابتلا به ديابت دارند
-استفاده از برخي داروهاي استروئيدي مانند پردنيزولون
-ضربه ناگهاني به چشم
-افرادي با ديد ضعيف

*** مهمترين علايم گلوکوم چيست
-کاهش يا از دست دادن بينايي
-ديدن هاله در اطراف نور متمرکز مانند چراغ
-قرمزي چشم
-چشم درد
-تهوع يا استفراغ

***آمار قابل تامل در مورد آب سياه
- بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت، گلوکوم دومين علت اصلي نابينايي در جهان است.
- بر اساس آمار، بيش از 60 ميليون نفر در سراسر جهان مشکوک به اين عارضه هستند.
-گلوکوم زاويه باز رايج ترين شکل اين بيماريست.
- بيش از سه ميليون نفر در آمريکا به اين عارضه مبتلا هستند که نيمي از آنان از مشکل خود بي اطلاعند.

** مصرف سبزيجاتي که برگ پهن سبز رنگ دارند، احتمال ابتلا به آب سياه را 30 درصد کاهش مي دهد
اين مطالعه که به همت محققان دانشکده پزشکي هاروارد صورت گرفته نشان مي دهد رژيم غذايي حاوي سبزيجات برگ پهن مانند کاهو و اسفناج، احتمال ابتلا به آب سياه را 30 درصد کاهش مي دهد. سبزيجات برگ پهن حاوي مقادير بالاي اکسيد نيتريک هستند. اکسيد نيتريک يک عامل مهم در تنظيم جريان خون چشم است. از طرفي، اين سبزيجات حاوي دو آنتي اکسيدان قوي به نام هاي لوتئين و زيگزانتين هستند که احتمال ابتلا به بيماري هاي مزمن چشم از قبيل گلوکوم، آب مرواريد و انحطاط ماکولا را کاهش مي دهند.
محققان توصيه مي کنند در صورتي که در خانواده سابقه بيماري آب سياه وجود دارد، سبزيجاتي مانند اسفناج، کاهو، کرفس، کلم پيچ، کلم بروکلي، نخود فرنگي و جوانه کلم بروکسل، بيشتر مصرف شود. اين مطالعه نشان مي دهد نقش سبزيجات در بهبود بينايي، موثر تر از هويج است.

***** پيشرفت‌هاي اخير در درمان گلوکوم
** اختراع يک لنز تماسي براي کنترل آب سياه
آب سياه معمولا با معاينات رايج چشم پزشکي تشخيص داده مي شود. معمولا اين معاينات قادر به بررسي شرايط لحظه‌اي چشم هستند؛ در صورتيکه در مورد بيماران مبتلا به آب سياه، فشار چشم در شب افزايش مي يابد که امکان بررسي آن وجود ندارد.
محققان مرکز پزشکي دانشگاه کلمبيا در نيويورک براي حل اين مشکل، موفق به ساخت يک لنز تماسي هوشمند شده اند که شامل چند حسگر است و فشار چشم را به طور 24 ساعته نظارت مي کند. اين لنز تماسي که Sensimed Triggerfish نام دارد، از سيليکون ساخته شده و حسگرهاي موجود در آن، هر گونه تغيير انحنا در سطح لنز را تشخيص مي دهند. تغيير انحناي لنز يک شاخص مهم از فشار چشم است. زماني که انحناي لنز تغيير مي کند، سيگنال هاي الکتريکي به يک آنتن بي سيم ارسال مي شوند و سپس از طريق يک ضبط به پزشک بلوتوث مي شوند و با استفاده از آن مي توان پيشرفت بيماري را پيش بيني کرد.

** تشخيص آب سياه در مراحل اوليه امکان‌پذير است
محققان بيمارستان مونت سيناي در نيويورک و دانشکده پزشکي دانشگاه راتگرز در نيوجرسي با استفاده از آنژيوگرافي به روش OCT موفق به تشخيص بيماري در مراحل اوليه شدند. آنژيوگرافي OCT يک سيستم تصويربرداري پيشرفته است که حرکت سلول هاي قرمز خون در رگ هاي خوني را تشخيص مي هد. اين روش جديد برخلاف روش‌هاي سنتي نيازي به تزريق نشانگرهاي رنگي ندارد.
اين مطالعه با بررسي 92 بيمار 50 سال به بالا نشان مي دهد بيماران مبتلا به آب سياه، جريان خون ضعيفي دارند. از طرفي اين مطالعات نشان مي دهد بسته به نوع بيماري، رگ هاي خوني اين بيماران اختلال دارد.
تصاوير تهيه شده با استفاده از آنژيوگرافي OCT، به يک نرم افزار تخصصي ارسال مي شود تا اطلاعات مربوط به وضعيت چشم و عروق خوني تجزيه و تحليل شود.
همزمان با توسعه اين روش جديد تصويربرداري، محققان دانشگاه استنفورد موفق به ساخت دارويي شده اند که در چشم قرار مي گيرد و فعاليت و رشد اعصاب بينايي را تحريک مي کند.
محققان معتقدند ترکيب اين دو روش، درمان آب سياه را متحول خواهد کرد.

**روش‌هاي ترکيبي پروتئيني و ژن درماني در درمان نابينايي موثر است
محققان با ترکيب چند پروتئين و داروهاي سرکوب کننده ژن، يک داروي ترکيبي توليد کرده اند که به رشد مجدد سلول هاي عصبي بينايي کمک مي کند و قادر به درمان آب سياه، ترميم سلول هاي بينايي آسيب ديده و انواع نابينايي است.
براي آزمايش اوليه، محققان از اين داروي مسدود کننده کانال اعصاب در موش ها استفاده کردند تا سيگنال هاي فرستاده شده از چشم به مغز تحريک شود. سپس مجموعه اي از ژن هاي موش که سبب برقراري ارتباط بين مغز و اعصاب بينايي ميشد را حذف کردند. اين فرآيند سبب توليد مجدد رشته هاي عصبي در موش هاي نابينا شد؛ به علاوه پوشش ميلين اطراف سلول ها دست نخورده باقي مانده است.
مهمترين علت نابينايي، آسيب اعصابي است که به شبکيه متصل مي شوند. محققان بر اين باورند که با استفاده از روش هاي درماني ترکيبي پروتئيني با ژن درماني مي توان اختلالات بينايي و به ويژه گلوکوم را درمان کرد.
منابع:
سازمان جهاني بهداشت
نشريه تخصصي ساينس
پايگاه خبري مديکال ساينس
پايگاه خبري گاردين
پايگاه خبري ساينس ديلي
**9259**1440
مترجم:سپيده کاشاني ** انتشاردهنده: معصومه گلشن