بزرگنمايي:

چه خبر - يک سناريوي جدي درباره دوره زمامداري دونالد ترامپ در اين سناريو، تکيه پرسروصداي دونالد ترامپ بر اريکه قدرت ديري نخواهد پاييد؛ يعني وي در زماني کوتاه از بازي قدرت آمريکا حذف يا فضاي مانور وي به‌شدت مهار خواهد شد. اين حذف زودهنگام به علت رفتارهاي سياسي ناپخته يا کلام غيرديپلماتيک و جنجالي او نخواهد بود؛ نارضايتي گسترده زنان، مهاجران، رنگين‌پوستان، مسلمانان و مکزيکي‌تبارها از وي را هم فراموش کنيد؛ اين سناريو ربطي به موضع‌گيري‌هاي ضدايراني يا نارضايتي گسترده نخبگان سياسي آمريکا از وي هم ندارد. حتما مي‌پرسيد چه عامل ديگري وجود دارد که تأثيرش مي‌تواند از همه اين موارد بيشتر باشد؟ در اين سناريو، بساط قدرت ترامپ برچيده خواهد شد؛ چراکه سياست‌هاي وي برخلاف منافع غول‌هاي اقتصادي امروز آمريکاست. تفکرات اقتصادي ترامپ برگرفته از بازار املاک است و با اصول اقتصاد امروز آمريکا و جهان همخواني ندارد. تفکرات وي زماني مي‌توانست قدرت‌آفرين باشد که زمين، سرمايه و دسترسي به منابع زيرزميني، اهرم‌هاي اصلي ثروت‌آفريني بودند؛ اما چند دهه از آن زمان گذشته است. مدت‌هاست شرکت‌هاي دانش و فناوري‌بنيان، جاي شرکت‌هاي نفتي را در صدر برترين شرکت‌هاي جهان گرفته‌اند. به‌قدرت‌رسيدن ترامپ، کودتا عليه همين شرکت‌هاي بزرگ دانش‌بنيان آمريکاست؛ نوعي تلاش براي برگرداندن زمان به عقب. بي‌دليل نيست که رکس تيلرسن، رئيس سابق شرکت نفت اکسون موبيل که از سال ١٩٧٥ تاکنون در اين شرکت نفتي کار کرده، به‌عنوان وزير امور خارجه دولت ترامپ برگزيده مي‌شود. بي‌دليل نيست که از همان روز اولِ ورود ترامپ به دفتر کار جديدش، تنش لفظي با ايران افزايش مي‌يابد تا قيمت نفت روندي صعودي را تجربه کند. بي‌دليل نيست که ترامپ دم از خروج از پيمان آب‌وهوايي پاريس مي‌زند. بي‌دليل نيست که وي بلافاصله پس از به‌قدرت‌رسيدن، پروژه دو خط لوله انتقال نفت مناقشه‌برانگيز را که اوباما به‌دليل آسيب‌هاي زيست‌محيطي متوقف کرده بود، احيا کرد. ديوارکشيدن دور کشور، محدودکردن تجارت خارجي، ايجاد تنش با ديگر کشورها به‌ويژه چين و خراب‌کردن وجهه آمريکا، نه‌تنها با اصول قدرت نوين اقتصادي سازگاري ندارد؛ بلکه با آن در تعارض آشکار است. غول‌هاي نوين اقتصادي، شرکت‌هايي هستند که پلتفرم‌هاي جهاني اينترنتي مي‌سازند و تمام افراد و شرکت‌ها را فارغ از مليت يا حتي مکان جغرافيايي وامي‌دارند تا بر پايه قواعد ديکته‌شده آنها بازي کنند. ازقضا بيشتر اين غول‌هاي نوين اقتصادي، آمريکايي هستند. شرکت‌هايي همچون اپل، مايکروسافت و فيس‌بوک، پلتفرم‌هاي خود را به همه دنيا تحميل کرده‌اند و همگان با بازي براساس قواعد اين پلتفرم‌ها، دست برتر اقتصادي و همچنين امنيتي را به اين شرکت‌هاي آمريکايي بخشيده‌اند. اما پيش‌نياز پلتفرم‌سازي در مقياس جهاني، دسترسي آسان و بدون دردسر به بازارهاي جهاني و مهم‌تر از آن، دسترسي راحت به منابع دانشي است. شرکت‌ها بايد آزاد باشند تا بهترين افراد و شرکت‌هاي صاحب دانش و فناوري برتر را فارغ از مليت و جغرافياي آنها، به کار بگيرند و محصولات و خدمات دانشي را با کمترين محدوديت‌ها در سطح جهاني عرضه کنند. اينها از الزامات نوآوري باز است که دست برتر اقتصادي را در يک دهه اخير به شرکت‌هاي آمريکايي‌ها بخشيده است. اما ترامپ با بستن‌ها، محدودکردن‌ها، ديوارکشيدن‌ها و تهديدکردن‌ها، پيشتازان اقتصادي آمريکا را به‌شدت به چالش خواهد کشيد و اهرم‌هاي قدرت‌شان را تضعيف خواهد کرد. به جرئت مي‌توان گفت نشستن ترامپ بر مسند رياست‌جمهوري آمريکا، کودتاي تفکرات تاريخ گذشته اقتصادي عليه نظام نوين اقتصادي است؛ نظام نويني که پايه‌هاي قدرتش نه در املاک و منابع زيرزميني که در دانش و نوآوري است. غول‌هاي بزرگ دنياي دانش و فناوري به‌خوبي متوجه اين تهديد بزرگ هستند. تهديدي که ماهيت وجودي آنها را هدف گرفته است. بي‌جهت نيست که صد شرکت بزرگ دنياي فناوري اطلاعات در حرکتي بي‌سابقه و هماهنگ، در اعتراض به فرمان مهاجرتي دونالد ترامپ، بيانيه مشترکي تسليم دادگاه کردند. اَپل، فيس‌بوک، گوگل، مايکروسافت و توييتر، جزء تهيه‌کنندگان اين عريضه‌ مشترک هستند. در اين عريضه به‌صراحت ذکر شده: «فرمان مهاجرتي دونالد ترامپ به تجارت، نوآوري و در نهايت به رشد اقتصادي آمريکا لطمات درخور توجهي مي‌زند». فراموش نکنيد اين پيشتازان دنياي فناوري، نه‌تنها از قدرت اقتصادي و توان مالي بالايي برخوردارند؛ بلکه نفوذ گسترده‌اي ميان مردم دارند که به آنها توان موج‌سازي و بسيج افکار عمومي را مي‌دهد. همين شرکت‌ها به‌راحتي مي‌توانند ‌ميليون‌ها نفر را عليه ترامپ به خيابان‌ها ‌بياورند، کمااينکه نقش آنها را نمي‌توان در اعتراضات اخير داخل و خارج از آمريکا بي‌تأثير دانست. حال تصور کنيد شرکت‌هاي قدرتمند دنياي اينترنت، پيام کودتاي نفتي ترامپ را دريافت کرده باشند (که کرده‌اند) و بخواهند تمام توان مالي و اجتماعي خود را براي زمين‌زدن دولت کودتا به کار بگيرند. در چنين شرايطي، سناريوي پايين‌آمدن زودهنگام ترامپ از اريکه قدرت را نبايد از ذهن دور کرد.

منبع: شرق