بزرگنمايي:

چه خبر - ريتم شبانه روزي بدن چيست؟

ريتم شبانه روزي بدن يا ساعت داخلي بدن يک فرايند بسيار شگفت انگيز است که هر روز اتفاق مي افتد. اگر شما تمام فرآيندهاي مولکولي، سلولي، و فيزيولوژيکي در بدن خود را به عنوان يک گروه ارکستر فرض کنيد، ريتم شبانه روزي بدن به عنوان رهبر اين ارکستر محسوب مي شود که تمام فرآيندهاي بدن مانند خواب، ترشح هورمون و دماي بدن را هدايت مي کند.

تنها يک ساعت پرواز با هواپيما براي ويراني بشر کافي است. پس مي توانيد تصور کنيد تا چه حد سفر هوايي چند ساعته مي تواند اثرات سوء بر جسم و روح فرد به جاي بگذارد. دليل خستگي پرواز اين است که بدن شما عادت کرده طبق ريتم شبانه روزي خودش عمل کند، ولي ناگهان بايد طبق ريتم و ساعت جديد مقصد عمل کند که اين تغيير به آهستگي انجام مي شود.

ممکن است بعد از سفر هوايي بخواهيد بعد از ظهر بخوابيد و در عوض تا پاسي از شب بيدار بمانيد، زيرا بدنتان ريتم خاص خودش را دارد. ولي مي توان با تنظيم تدريجي برنامه ي خواب قبل از سفر، از خستگي هاي مفرط ناشي از سفر هوايي جلوگيري کرد، يعني با مقاومت در برابر وسوسه ي چرت زدن در طول روز و صرف زمان زيادي در خارج از منزل براي رهايي از خواب آلودگي.

بدن اکثر افراد در يک چارچوب زماني مشابه عمل مي کند، به اين صورت که صبح از خواب بيدار مي شود و شب (البته در يک محدوده ي خاص) به خواب مي رود. به همين دليل شب کاري سخت است، چرا که ريتم بدن را تغيير مي دهد.اما گاهي تفاوت هايي نيز وجود دارد، براي مثال برخي افراد مايل اند صبح زود از خواب بيدار شوند و برخي ديگر مايل اند شب ها ديرتر بخوابند (که اين مورد اغلب در سنين خاصي ديده مي شود). بسياري از افراد در طول سال هاي نوجواني تمايل دارند شب ها بيدار بمانند که البته اين حالت در پسران نمايان تر از دختران است. برعکس افراد مسن مايل اند شب ها زودتر به خواب رفته و صبح زود بيدار شوند. البته اين تغييرات طبيعي است.

دانشمندان معتقدند که از نظر ريتم شبانه روزي بين زنان و مردان تفاوت هايي وجود دارد. يک مطالعه نشان داد که، ريتم شبانه روزي بدن بانوان، شش دقيقه سريع تر از آقايان است. به اين معنا که زنان زودتر از خواب بيدار مي شوند، در صورتي که خواب کافي ندارند، زيرا اغلب تا ديروقت مشغول انجام کارهاي خانه هستند.

نور، چه نور طبيعي خورشيد و چه نور مصنوعي وسايلي مانند موبايل مي تواند آغاز کننده ي يک سري واکنش ها در بدن باشد. مغز، کنترل کننده ي اصلي ريتم شبانه روزي بدن است و اين واکنش ها را تحت فرمان دارد.

به محض آن که نور وارد چشم هايمان مي شود، شبکيه ي چشم تحريک شده و پيام هايي به سمت هيپوتالاموس فرستاده مي شود. در هيپوتالاموس دو هسته ي کوچک وجود دارد که بخش اصلي تنظيم کننده ي ساعت دروني بدن ماست. اين دو هسته، اطلاعاتي درباره ي نور و تاريکي و ساعت بيولوژيک در سراسر سيستم عصبي و کل بدن ارسال مي کنند. اين فرايند به ما اجازه مي دهد در طول روز هوشيار و فعال باشيم و هنگام شب به خواب برويم.

به همين دليل رفتن به رختخواب همراه با موبايل و يا هر وسيله اي مانند آن، شما را مدت ها بيدار نگه مي دارد. گيرنده هاي چشم شما حتي به جزئي ترين امواج نوري بسيار حساس اند. اين کار مي تواند ساعت بدنتان را فريب دهد و گمان کند که هنوز زمان خواب نشده است. نتيجه ي نهايي اين خواهد بود که فعاليت هاي فيزيولوژي دروني از جمله خواب، خلق و خو و متابوليسم بدن دچار اختلال مي شوند.

حتما اغلب شما چيزهايي درباره ي زندگي متفاوت سرخپوستان، از جمله رژيم غذايي خاص شان شنيده ايد. برخي کارشناسان معتقدند که مي توان براي بهبود تعادل بدن از يکي از روش هاي زندگي اين گروه الگو برداري کرد که اصطلاحا به آن روشنايي سرخپوستان مي گويند. به اين معنا که هنگام خواب، تاريکي را به حداکثر برسانيم و در طول روز تا حد زيادي از نور طبيعي بهره مند شويم.

شما براي تنظيم ساعت بدنتان نياز به بهره مندي از نور طبيعي روز داريد، يک پياده روي 20 تا 30 دقيقه اي موقع ظهر را در برنامه ي روزانه ي خود بگنجانيد. اگر اين کار برايتان امکان پذير نيست، پرده هاي خانه تان را کنار بزنيد تا نور طبيعي به داخل اتاق هايتان بتابد. نور طبيعي خورشيد براي درمان اختلالات خلقي فصلي بسيار مفيد است.

افرادي که در انتهاي روز ورزش مي کنند، ساعت دروني قوي تري نسبت به آنان که صبح ها ورزش مي کنند، دارند. پس آيا شما بايد ورزش صبح تان را ناديده بگيريد؟ البته که نه، ورزش کردن در هر صورت بهتر از انجام ندادن آن است و فوايد خودش را دارد. اما همه ي ما از ورزش کردن قبل از خواب منع شده ايم، زيرا فعاليت بدني، ضربان قلب و ميزان کورتيزول را افزايش مي دهد که سبب مي شود سخت تر به خواب برويم. بايد حداقل تا سه ساعت قبل از خواب ورزش نکنيم.

اختلال عاطفي فصلي به محض کوتاه شدن روزها خود را نمايان مي سازد و احتمالا دليل آن کاهش مدت زمان تابش نور خورشيد مي باشد. آفتاب باعث افزايش سروتونين بدن که يک بهبود دهنده ي خلق و خو است، مي شود. افراد مبتلا به sad (اختلال عاطفي فصلي) تمايل دارند 12 تا 14 ساعت بخوابند. همچنين علاقه ي بيش از حد به مصرف کربوهيدرات ها و مواد شيرين دارند و در نهايت افزايش وزن پيدا مي کنند. اين افراد افسردگي را نيز تجربه مي کنند. نشان داده شده که نوردرماني يک راه حل موثر براي اختلال عاطفي است. داشتن يک پياده روي صبحگاهي در فضاي باز پيشنهاد خوبي است.

همه ي نژادهاي انساني در سراسر جهان در ساعات بين 2 تا 4 بعد از ظهر دچار افت تمرکز شده و خواب آلود مي شوند. چه اتفاقي مي افتد؟ ريتم شبانه روزي بدن، 8 ساعت بعد از بلند شدن از رختخواب افت مي کند و شما وارد چرخه اي از خواب آلودگي مي شويد. بعضي کارشناسان داشتن يک چرت کوتاه مدت را در اين زمان پيشنهاد مي کنند (نبايد اين چرت بيش از 30 دقيقه طول بکشد، زيرا مانع خوابيدن به موقع در شب خواهد شد). اگر در محل کارتان جايي براي استراحت نداريد مي توانيد براي مدتي چشم هايتان را ببنديد و يا بيرون از محل کارتان قدم بزنيد تا خواب آلودگي تان برطرف گردد.

بررسي ها نشان داده است که، تزريق واکسن آنفلوانزا در صبح موثرتر از بعد از ظهر است. بدن افرادي که در صبح واکسن را دريافت مي کنند، آنتي بادي بيشتري را توليد مي کند و اين نشان مي دهد پاسخ سيستم ايمني بدن در صبح قوي تر مي باشد.




منبع:tebyan.net