بزرگنمايي:
چه خبر - لاستيک هاي ماشين مان را چه زماني تعويض کنيم؟
شنيده‌ايد که مي‌گويند انتخاب کفش مناسب، علاوه بر راحتي پاها هنگام پياده‌روي، تاثيرات بسيار مثبتي بر سلامت ستون فقرات و دوام ساير اندام‌هاي انسان خواهد داشت.
در خودروها نيز انتخاب درست لاستيک و استفاده صحيح از آن همان‌طور که سواري راحت و دلخواهي را به سرنشينان ارائه خواهد داد، از فرسودگي‌هاي زودرس اجزايي مانند شاسي و جلوبندي جلوگيري کرده و در کنار آن به کمتر شدن ميزان مصرف سوخت نيز کمک فراواني خواهد نمود.
رده‌بندي لاستيک‌ها براساس فرآيند توليد
الف) لاستيکهاي راديال
لاستيکهايي هستند که در آنها رشته‌هايي از جنس نخ يا سيم فولادي با زاويه 90 درجه به کار گرفته شده است. اولين بار فناوري ساخت اين لاستيک‌ها از سال 1327/ 1948 و توسط شرکت ميشلن به صورت تجاري به کار گرفته شد.
ب) لاستيکهاي باياس
با توليد لاستيکهاي راديال در اروپا و بعد از آن در ژاپن به دليل عمر بيشتر، هندلينگ بهتر و کاهش مصرف سوخت، اين‌گونه لاستيک‌ها با محبوبيت زيادي مواجه شدند. اما وضع در بازار ايالات متحده به شکل ديگري بود و لاستيک‌سازان آمريکايي از سرمايه‌گذاري در اين زمينه خودداري کردند. شرکت گودير براي رقابت با ساير توليدکنندگان اروپايي به بازطراحي فناوري راديال اقدام و شيوه جديدي را در ساخت لاستيک ابداع کرد. در اين فناوري شبکه‌اي از نخ که به صورت مورب در لايه‌هاي داخلي لاستيک قرار مي‌گرفت استفاده مي‌شد. محبوبيت اين توليدات دوام چنداني نداشت و به دليل بحران نفتي سال 1352/ 1973 و بالارفتن قيمت بنزين، بازار آمريکا دروازه‌هاي خود را روي لاستيکهاي راديال باز کرد و از اوايل دهه 1360/ 1980 اين لاستيک‌ها روي تمام خودروهاي ساخت آمريکا نصب شد.
ج) لاستيکهاي تيوبلس
تا اواسط قرن بيستم از لاستيکهاي تيوب‌دار استفاده مي‌شد و اولين تلاش‌ها براي ساخت لاستيکهاي بدون تيوب ناموفق بود؛ اما در سال 1325/ 1946 شرکت گودريچ اختراع لاستيک بدون تيوب يا تيوبلس را به ثبت رساند. تا سال 1331/ 1952 طول کشيد تا اين نوع تاير به مرحله توليد برسد و سرانجام در سال 1333/ 1954 اولين اتومبيل توليدي در آمريکا با لاستيکهاي تيوبلس به حرکت درآمد.
د) لاستيکهاي پنچررو
در اوايل قرن بيستم جاده‌ها ناهموار و نامناسب بودند و اين مساله موجب خرابي و پنچر شدن لاستيک خودروها مي‌شد. به‌همين دليل خودروها معمولاً به بيش از يک لاستيک زاپاس مجهز مي‌شدند. تعويض لاستيک پنچر مشکل بزرگي براي رانندگان بود. درصورتي‌که خود راننده نمي‌توانست لاستيک را عوض کند بايد به ايستگاه‌هاي تعويض لاستيک مراجعه مي‌کرد که گاه کيلومترها دورتر بود. شرکت دانلوپ در فاصله بين دهه 70 و 80 تلاش‌هاي زيادي براي ساخت لاستيکهايي کرد که بتوانند در صورت پنچري هم به حرکت خود ادامه دهند. دانلوپ اولين شرکتي بود که توانست چنين لاستيکهايي را به توليد انبوه برساند. اين لاستيک‌ها درنهايت در برخي از خودروهاي انگليسي به‌صورت استاندارد به کار گرفته شد. هرچند قيمت اين لاستيک‌ها گران‌تر از انواع معمولي است، اما علاوه بر ايمني بيشتر، راهي براي حذف چرخ زاپاس و وسايل تعويض آن نيز محسوب مي‌شود که موجب کاهش وزن خودرو، افزايش فضاي صندوق بار و کاهش هزينه‌ها مي‌شود. به همين دليل در حال حاضر تعدادي از خودروسازان به استفاده از اين لاستيک‌ها روي آورده‌اند.
هـ) لاستيکهاي امروزي
فناوري جديدي که امروزه در صنعت لاستيک‌سازي درحال‌توسعه و آزمايش است، لاستيکهاي بدون باد هستند. اين لاستيک‌ها که همچنان مراحل تحقيق و آزمايشي خود را مي‌گذرانند، از پلاستيک‌هاي مدرن و با فناوري‌هاي امروزي ساخته مي‌شوند. هرچند هنوز لاستيکهاي بدون باد به آن سطحي از پيشرفت نرسيده‌اند که بتوانند وزن يک خودرو را تحمل کنند و معايبي چون وزن بيشتر و دوام کمتر دارند، اما پروژه‌هاي ساخت و توسعه آنها متوقف نشده و همچنان در شرکت‌هاي ميشلن و بريجستون ادامه دارد.
باد نيتروژن مفيد براي تايرها
همان‌طور که پيشتر گفته شد استفاده از باد در لاستيک خودرو از سال 1324/ 1945 رواج پيدا کرد و تا همين امروز نيز کاربرد خود را حفظ کرده است. اما چند سال اخير تب استفاده از گاز نيتروژن به جاي باد معمولي در لاستيک خودروها بالا گرفته است. اين در حالي است که تا پيش از اين عمدهترين کاربرد استفاده از نيتروژن در حوزه وسايل نقليه، مربوط به خودروهاي نظامي و سنگين، هواپيماهاي تجاري، خودروهاي مسابقه‌اي و شاتلهاي فضايي بوده است. اما اين جايگزيني شيوه درستي است؟
انواع مختلف لاستيک
امروزه لاستيکهاي زيادي براي اهداف مختلف در نقاط مختلف جهان ساخته مي‌شوند که هر کدام از آنها براي شرايط خاص آب و هوايي طراحي شده‌اند. در اين ميان بعضي شرکت‌هاي توليدکننده لاستيک، توليدات خود را روي ماشين‌هاي سبک و سواري متمرکز مي‌کنند، حال آن که ساير توليدکنندگان تخصص بيشتري در توليد لاستيک ماشين‌هاي سنگين، راهسازي و کشاورزي دارند. با توجه به تنوع زياد لاستيک، تمام توليدکنندگان از يک تقسيم‌بندي کلي براي طراحي لاستيک استفاده مي‌کنند که مهم‌ترين آنها عبارت است از:
لاستيک چهار فصل
اين لاستيک‌ها همان‌گونه که از نامشان مشخص است براي تمام فصول سال طراحي و ساخته مي‌شوند. تقريبا مي‌توان گفت براي تمام ماشين‌ها لاستيک چهارفصل طراحي و توليد مي‌شود. عملکرد اين تايرها به‌گونه‌اي است که در شرايط مختلف جوي تعادل بالا و در زمين‌هاي مرطوب کشش مناسب دارند. البته بايد اين نکته را نيز در نظر داشت که لاستيکهاي چهارفصل بهترين نوع لاستيک براي تمام فصول نيست. با اين حال بيشتر لاستيکهاي وارداتي و توليدي در ايران از اين نوع هستند.
لاستيک مناسب براي تمام زمين‌ها
براي استفاده در ماشين‌هاي باري سبک و ون‌ها طراحي و توليد مي‌شوند. در اين گونه تايرها ديواره لاستيک از لاستيکهاي چهار فصل مقاوم‌تر تشکيل شده است. همچنين اين تايرها آج بزرگ‌تري به‌منظور تسهيل در حرکت در مسيرهاي گِلي و خاکي دارند.
لاستيکهاي زمستاني
براي استفاده در درجه حرارت‌هاي پايين طراحي و توليد مي‌شوند. در ساخت اين تايرها از نوعي لاستيک نرم استفاده مي‌شود که در جاده‌هاي برفي و يخي لاستيک را گرم نگه مي‌دارد.
لاستيکهاي تابستاني
براي استفاده در زمين‌ها و مناطق گرم بخصوص خاورميانه طراحي و توليد مي‌شوند.
لاستيکهاي عملکردي
اينها براي مواردي که سرعت ماشين بالا و رانندگي به صورت خشن است طراحي و ساخته مي‌شود. طبيعي است اين‌گونه تايرها براي اتومبيل‌هاي مسابقه‌اي طراحي و ساخته مي‌شوند. در ساخت اين تايرها از نوعي لاستيک نرم استفاده مي‌شود که باعث افزايش سطح تماس و کشش در سرعت‌هاي بالا مي‌شود.
لاستيک خارج از جاده‌اي
اين لاستيک‌ها همان‌طور که از نامشان برمي‌آيد براي استفاده در مسيرهاي خاکي و غيرآسفالت طراحي و توليد مي‌شوند. آج لاستيک در اين‌گونه تايرها از لاستيکهاي مناسب براي تمام زمين‌ها بزرگ‌تر است.
**چه زماني بايد لاستيک‌ها را نو کنيم؟
لاستيک‌ها به مرور زمان فرسوده شده و ادامه استفاده از آنها باعث مي‌شود خودرو نتواند ما را سرموقع به مقصد برساند. با بررسي ظاهري لاستيک فرسوده علامت‌هاي هشداري به چشم مي‌خورند که زمان تعويض آنها را به ما گوشزد مي‌کنند.
عمق آج لاستيک‌ها
آج لاستيکهاي خودرو هرگز نبايد کوتاه تر از 6/1 ميلي‌متر باشد. اگر منطقه محل زندگي شما داراي جاده‌هايي صاف و اکثرا باراني و برفي است، بهتر است اين ميزان را دو برابر در نظر بگيريد. مي‌توانيد از ابزارهاي مخصوصي که براي اندازه‌گيري عمق آج استفاده مي‌شوند بهره ببريد. اما يک روش قديمي‌هم براي اندازه‌گيري عمق لاستيک بدون خرج حتي يک ريال هم وجود دارد. دراين روش بايد از يک سکه (پول خرد) استفاده کنيد و آن را لابه لاي آج لاستيک (شيار) فرو کنيد. براحتي مي‌توانيد با اندازه گيري ميزان فرورفتن سکه داخل شيار، تخمين بزنيد آيا به لاستيک جديد نياز داريد يا خير.
نوار شاخص فرسودگي آج‌ها
در لاستيکهاي امروزي قابليت جديدي اضافه شده که در لاستيکهاي قديمي‌شاهد آن نبوديم. نوار شاخصي روي اين لاستيک‌ها وجود دارد که وقتي لاستيک نو باشد، نامرئي هستند يا بسختي مي‌توان آنها را ديد، اما به مرور زمان، با فرسوده شدن لاستيک، قابل مشاهده خواهند شد. اين نوارها به صورت لاستيکهايي صاف که عمود بر جهت آج‌ها هستند، مشاهده مي‌شوند. اين علائم بخصوص وقتي لاستيک خودرو خيس و تميز باشد يا از گودالي پر از آب بيرون بياييد بخوبي مشخص است. اگر بيش از يک يا دو عدد از اينها را روي لاستيک ديديد، مطمئن باشيد زمان تعويض لاستيک فرا رسيده است.
وجود شکاف يا بريدگي در کنار لاستيک
همه مشکلات لاستيک به آج خودرو مربوط نمي‌شود. بلکه ممکن است مشکلاتي در کناره لاستيک هم وجود داشته باشد. کافي است نگاهي به کناره‌هاي لاستيک بيندازيد و از نبود مشکلات احتمالي مطمئن شويد. در اين معاينه به دنبال شکاف يا بريدگي در قسمت کناري لاستيک باشيد. شيارهايي که قابل ديدن با چشم غيرمسلح هستند خطرناکند. اين علائم نشان‌دهنده آن است که ممکن است لاستيک شما بزودي پنچر شده يا بدتر از آن ممکن است لاستيک خودروي شما بترکد. بنابر اين اگر مشکل لاستيک شما در قسمت کناري جدي است، لاستيک خودرو را تعويض کنيد.
ايجاد برآمدگي در سطح لاستيک
گاهي اوقات سطح بيروني لاستيک به مرور زمان ضعيف مي‌شود. نتيجه آن، بالا آمدن لاستيک به گونه‌اي متمايز از سطح صاف لاستيک خواهد بود. ضعيف شدن سطح لاستيک در يک نقطه مي‌تواند به ترکيدگي ناگهاني لاستيک خودرو منجر شود.
لرزش‌هاي زياد
لرزش خودرو هنگام رانندگي، تاحدودي غير قابل اجتناب است؛ بخصوص اگر روي جاده‌هايي با آسفالت بد رانندگي کنيد. اما بعد از چند وقت که با خودرويتان رانندگي کنيد، مي‌توانيد ميزان طبيعي لرزش را تشخيص دهيد. در صورتي که لرزش خودرو زياد است، عوامل زيادي مي‌توانند علت آن باشند. يکي از اين عوامل مي‌تواند بالانس نبودن لاستيک‌ها باشد يا اين که مشکلي درکمک فنر خودروي شما وجود داشته باشد. اما اين لرزش مي‌تواند در نتيجه وجود مشکلي در داخل لاستيک شما هم باشد. اين مشکل که در لاستيکهاي امروزي بندرت به چشم مي‌خورد از کيفيت پايين ساخت لاستيک مورد استفاده قرار گرفته ناشي مي‌شود. اگر از سلامت کمک‌فنر خودروي خود مطمئن هستيد و تمام لاستيک‌ها را با دقت کافي بالانس کرده‌ايد و باز هم اين مشکل وجود دارد، لاستيک مشکل‌دار را تعويض کنيد.
آنچه در نگهداري از لاستيک بايد بدانيد
يکي از عوامل مهم در نگهداري لاستيک تنظيم باد است. به طور متوسط 75 درصد از رانندگان، ماشين‌هاي خود را ماهي يکبار شست‌وشو مي‌کنند، در حالي که فقط يک نفر از هر هفت نفر باد ماشين خود را در ماه تنظيم مي‌کند. به طور کلي بايد باد لاستيکهاي ماشين ماهانه چک شود، زيرا اين امر باعث افزايش طول عمر و کارکرد لاستيک مي‌شود.
از ديگر عوامل مهمي که در نگهداري تاير ماشين بايد توجه داشت جابه جايي چهار چرخ ماشين يا همان عقب و جلو کردن آنهاست. اين کار باعث مي‌شود عمر سايشي تايرها افزايش يابد. زيرا لاستيکهاي جلو و عقب بار متفاوتي را تحمل مي‌کنند و قابليت ترمزگيري روي يکي از چرخ‌هاي جلو و عقب برحسب نوع ماشين اعمال مي‌شود. به طور متوسط حدود 40 درصد از رانندگان در مسافت‌هاي معين لاستيکهاي خود را جابه جا نمي‌کنند که باعث کاهش عمر لاستيک و افزايش احتمال خرابي لاستيک مي‌شود. کارشناسان توصيه مي‌کنند بهتر است هر 12هزار تا 15 هزار کيلومتر لاستيکهاي عقب و جلو جابه جا شوند.
مدت زمان استفاده از هر لاستيک متغير است و به عوامل متعددي همچون مواد به کار رفته در لاستيک، فناوري ساخت و شرايط آب و هوايي متفاوت بستگي دارد. اما هر لاستيک به طور متوسط از 40 تا 80 هزار کيلومتر عمر خواهد کرد. مطالعات فراواني که روي ترکيبات لاستيک انجام شده نشان مي‌دهد بعد از گذشت شش سال از زمان توليد، تمايل مواد تشکيل دهنده به خشک‌شدن شدت پيدا کرده و حتي اگر از لاستيک استفاده هم نشده باشد ديگر قابل مصرف نخواهد بود. براساس قوانيني که مراکز استاندارد جهاني تصويب کرده‌اند؛ تمام سازندگان موظف هستند زمان ساخت محصولات خود را روي ديواره لاستيک درج کنند. در حال حاضر روي ديواره بيروني تمام لاستيکهايي که بعد از سال 2000 ميلادي توليد شده‌اند يک عدد چهار رقمي حک شده است که براحتي قابل رويت است.
اين عدد به عنوان مثال به صورت 3214 درج مي‌شود که دو عدد اول بيانگر هفته توليد لاستيک و دو عدد دوم بيانگر سال توليد است که در اين مثال تاريخ توليد هفته سي و دوم از سال 2014 ميلادي است.
منبع: yjc.ir
