بزرگنمايي:

چه خبر - سلامت روان و ارتقاي بهداشت روان

اميرهوشنگ مهريار، روان شناس، درباره ارتقاي سلامت روان مي گويد: يک فرد علاوه بر سلامت جسمي بايد احساس امنيت اجتماعي هم داشته باشد و اين مساله به وضعيت اقتصادي فرد و جامعه برمي‌گردد، چرا که باعث مي شود خيالش راحت باشد از اينکه منبع درآمدي دارد و مي تواند مخارج زندگي اش را تامين کند. بنابراين وقتي همه اين موارد به وجود آيد سلامت روان نيز ايجاد مي شود.

قطعا بسيار تاثيرگذار است. وقتي از سلامت روان حرف مي زنيم، دو مطلب مد نظر است. يکي اينکه احساس خوشي، نشاط، آرامش، اميدواري و نظاير آنها مجموعا چيزي را به عنوان کيفيت زندگي تشکيل مي دهند. به عبارت ديگر کيفيت زندگي شاخص مهمي در سلامت رواني است.

مفهوم ديگر آنکه سلامت روان به معني نداشتن بيماري رواني است و در واقع کساني که بيمار رواني نيستند به روانپزشک مراجعه نکرده و از سلامت روان برخوردارند. مطمئنا آرامش و داشتن محيط آرام مي‌تواند تاثير زيادي در ايجاد سلامت روان داشته باشد.

کيفيت زندگي هم به عوامل متعددي بستگي دارد که در سلامت رواني فرد موثر است. اگر فردي از نظر جسمي سالم نباشد، طبيعتا نگران و مضطرب است و همين اتفاق سبب به هم خوردن سلامت روان او خواهد شد. همچنين يک فرد علاوه بر سلامت جسمي بايد احساس امنيت اجتماعي هم داشته باشد و اين مساله به وضعيت اقتصادي فرد و جامعه بر مي گردد، چرا که باعث مي شود خيالش راحت باشد از اينکه منبع درآمدي دارد و مي تواند مخارج زندگي‌اش را تامين کند. بنابراين وقتي همه اين موارد به وجود آيد سلامت روان نيز ايجاد مي شود.

سلامت روان به معني آرامش فيزيکي و کمبود سر و صدا نيست و معنايي کلي‌تري دارد. براي مثال در مواردي ممکن است فرد در هواپيما با وجود سر و صدا احساس آرامش داشته باشد، چون فکرش از لحاظ اقتصادي راحت است. با وجود اين، هر کدام از ما مدتي از روز نياز به آرامش داريم، اينکه سر و صدايي نباشد و در طول شبانه روز هفت الي هشت ساعت بخوابيم. بنابراين آرامش به طور کلي معنوي، اقتصادي، اجتماعي، جسمي و... است که مي تواند در سلامت روح تاثيرگذار باشد.

سلامت روحي به معني کيفيت زندگي است، يعني از زندگي لذت ببريم، هميشه شاکر و اميدوار باشيم، نيازهاي اجتماعي‌مان برآورده شود، امنيت و حمايت اجتماعي داشته باشيم و افرادي باشند که دوستمان داشته باشند يا ما آنها را دوست داشته باشيم. قطعا وقتي سلامت روان به دلايلي محيطي به هم بخورد پيش آمادگي ژنتيکي براي بيماري خاص يا عصبي و افسرده شدن به وجود مي آيد. همه اين عوامل در رفتار و شخصيت افراد تاثير مي‌گذارد.

در اين موارد هم سلامت روان به علت کمبود در شخصيت و ژنتيک به خطر مي‌افتد و ما دچار افسردگي شديد مي‌شويم. آرامش در مفهوم وسيع کلمه يعني کيفيت زندگي، نداشتن بيماري رواني و فراغت از اضطراب و افسردگي روحي که همگي در سلامت رواني نقس بسزايي دارند.

شلوغي در همه جا وجود دارد. براي مثال به عنوان کارگر يا راننده مشغول به کار هستيم و سر و صدا هميشه با ماست يا حتي اگر صرفا خودمان هم براي انجام اموراتمان رانندگي کنيم باز هم سر و صدا و شلوغي وجود دارد.

اگر بتوانيم ميزاني از آن را کم کنيم خوب است، منتها امکان پذير نيست. ما مجبور هستيم روزانه با گرما، سرما و سر و صدا روبه رو باشيم و آن را تحمل کنيم. يکي از شاخص هاي سلامت روان اين است که قدرت تحمل داشته باشيم و صرفا بالا رفتن درجه حرارت و سر و صدا باعث نشود که اعصابمان را از دست بدهيم و پرخاشگر شويم.

اگر چنين حالتي داشته باشيم پيش آمادگي ارثي و ژنتيکي در مقابل ناملايمات داريم و باعث مي شود که سلامت روان ما به خطر بيفتد. در چنين مواقعي کمک گرفتن از متخصصان و استفاده از روش هايي که به آرامش ذهني کمک مي کند سبب مي شود که ناملايمات معمول زندگي را تحمل کنيم. حتي ورزش کردن، تفريح رفتن و حضور در کلاس هاي آرامش خاطر و نظاير آن در اين زمينه موثر است، به دليل اينکه زندگي انسان در بهترين شرايط هم از ناملايمات روزمره فارغ نيست. شايد در جاي ديگر اين ناملايمات بيشتر هم باشد. براي مثال در کشوري ممکن است جنگ باشد، اما برخي از مردم آن با داشتن حس اميدواري آرامش داشته و جنگ را تحمل مي کنند.

در سال هاي اخير افرادي در زمينه روانشناسي صنعتي فعاليت کرده و پژوهش هاي مفيدي را در زمينه ميزان تاثير عوامل محيطي در محل کار انجام داده‌اند. هميشه سعي مي‌شود بهداشت رواني در محيط کار رعايت شود و به تبع با رعايت آن، هم به کارايي کارمندان کمک مي شود و هم از بروز خطاهايي جلوگيري مي کند که منجر به خطر افتادن سلامت جسمي و روحي در افراد مي‌شود. بهداشت رواني حتي در زندگي عادي هم بسيار مهم است. براي مثال کنار بزرگراه ديواره مي گذارند تا سر و صدا همسايه هاي آن اطراف را اذيت نکند، حتي معمولا در کشورهاي پيشرفته هم هواپيماهاي فرودگاه هاي نزديک شهر در زمان خواب همسايگان پرواز نمي کنند و در اين بازه زماني پرواز قدغن هستند، اما در ايران اين قاعده برعکس است. نيمه‌هاي شب پرواز مي‌کنيم تا اول صبح به مقصد رسيده باشيم!

راهکارهاي متعددي براي تضمين سلامت روان بيان شده که ايجاد آرامش يکي از آنهاست. محيط خانه در ايجاد آرامش بسيار اهميت دارد. اگر بچه ها ارتباط سالمي با والدين نداشته باشند و به آنها محبت و توجه نشود، آمادگي بيشتري براي ناراحتي هاي روحي خواهند داشت. اگر بين والدين هميشه دعوا باشد، اين مساله ايجاد ناراحتي مي کند و به سلامت روان والدين و فرزندان آسيب فراواني مي‌زند.

طبيعتا وقتي ميزان آسيب هاي رواني افزايش يابد و تعداد افراد جامعه در معرض اين فشارها بالا باشد، به سطح جامعه ضربه وارد مي شود و سلامت روان کل جامعه به خطر مي افتد. بنابراين جواب ساده براي تضمين سلامت رواني وجود ندارد، اما اشاره شده که با پيشگيري مي توان سلامت را تا حدودي ايجاد کرد، يعني اگر والديني صلاحيت فرزندآوري ندارند نبايد فرد ديگري را به اين دنيا بياورند يا يک خانواده در آپارتمان 50 متري نمي‌تواند چند فرزند داشته باشد، حتي وقتي والديني مجبورند هر دو کار کنند، عدم رسيدگي آنها در سلامت روان فرزندان بسيار تاثيرگذار است. قطعا اين موضوع در مورد اقتصاد کلان و بيکاري هم مطرح است. وقتي سلامت جسمي افراد و تغذيه آنان تضمين نشود، امکانات تحصيل و اشتغال وجود نداشته باشد و به موسيقي توجهي نشود، سلامت جسم و روان افراد به خطر مي افتد. بايد شادي و آرامش را در مردم ايجاد کنيم، چون موسيقي از نظر رشد مغزي در کودکان بسيار مهم است و در عاطفه مثبت افراد هم تاثير مي گذارد. بسيار جاي تاسف است که در کشور ما کودکان به دلايل مختلف از تربيت موسيقيايي سالم محروم هستند، چرا که در دراز مدت نبود موسيقي بر سلامت روحي، رواني و اجتماعي آنان تاثير بدي مي گذارد.




منبع: salamatnews.com