بزرگنمايي:
چه خبر - افسردگي نوجوانان را بسيار جدي بگيريد
با اينکه اغلب ما نشانه هاي افسردگي را مي شناسيم اما بسيار سخت مي توانيم افسردگي يک نوجوان را تشخيص دهيم. زيرا بسياري از نوجوانان معمولي هم تحريک پذير، دمدمي مزاج و تا حدي هم خودرأي هستند.
لازم است بدانيد افسردگي در نوجوان با علائم جسمي و روحي همراه است. البته افسردگي مخصوص نوجوان نيست و در هر سني ممکن است اتفاق بيفتد اما آمار آن در نوجوانان کم نيست. به طوري که يک نفر از هر 5 نوجوان از افسردگي رنج مي برد. متاسفانه 70 درصد نوجوانان افسرده درمان درستي نمي شوند و اگر افسردگي آنان درمان نشود ممکن است عوارض بدي داشته باشد: افت تحصيلي، مشکلاتي در روابط اجتماعي، گرايش به مواد مخدر، رفتار جنسي پر خطر، افزايش بيماريهاي جسمي و دست زدن به خودکشي و… از جمله عوارض افسردگي درمان نشده در نوجوانان هستند.
شايعترين علامت افسردگي نوجوان، ناراحتي و غمگيني بي دليل نوجوان است. در ضمن نوجوان افسرده تحريک پذير و مضطرب است و با کوچکترين مساله اي عصباني مي شود و داد و بيداد مي کند. گاهي ممکن است نوجوان افسرده علائم جسمي هم داشته باشد، مثلا اغلب اوقات از سردرد و دل درد شکايت کند. گاهي هم ممکن است دچار بي خوابي و تغيير عادات خواب شود و بي دليل گريه کند.
نوجوان افسرده بسيار حساس شده و تحمل شکست و رد شدن را ندارد، بنابر اين احساس مي کند که هيچ کس به فکر او نيست و کسي کمکي به او نمي کند. اين افسردگي باعث دوري او از هم سالان و دوستانش مي شود و او را از فعاليتهاي روزانه و مورد علاقه اش هم باز مي دارد. نوجوان افسرده معمولاً کم حرف مي شود و اعتماد به نفس خود را از دست مي دهد، گاهي احساس گناه و بي ارزش بودن مي کند. اين افکار و رفتارها از يک سو تمرکز و تصميم گيري را براي او مشکل مي سازد و از طرف ديگر باعث عدم موفقيت و در نتيجه شرمساري نوجوان مي شود. اين چرخه خطرناک همين طور ادامه مي يابد.ممکن است حتي عادات غذا خوردن او هم عوض شود. نوجوان بسته با اينکه در اين زمان پرخوري کند يا بي اشتها شود؛ معمولاً دچار اضافه وزن يا لاغري بيش از حد مي شود. گاهي حرکات او کند و گاهي تند مي شود وممکن است حتي براي خلاصي از اين افکار آزار دهنده به مصرف مواد مخدر پناه ببرد. يا اينکه به فکر خود کشي بيفتد و دست به کارهاي خطرناک بزند.
افسردگي يک نوجوان را از کجا بفهميم؟
همانطور که قبلاً هم گفتيم تشخيص افسردگي در نوجوان ساده نيست، بنابر اين پزشک با توجه به شدت و مدتي که علائم طول کشيده و تأثيري که بر زندگي روزانه نوجوان گذاشته، تصميم مي گيرد که چه درماني را شروع کند. اگر شدت افسردگي خيلي زياد باشد حتي ممکن است نياز باشد که روانپزشک نوجوان را بستري کند. بهترين روش درمان براي افسردگي نوجوانان درمان ترکيبي است. منظور درماني است که هم از داروها براي تسکين علائم کمک مي گيرد و هم از درمان شناختي ـ رفتاري به شکل مشاوره و گفت وگو با نوجوان، تا بتواند مهارت هاي لازم براي روبه رو شدن با افسردگي را ياد بگيرد.
اگر نوجوان هنوز به مرحله افسردگي نرسيده باشد باز هم در معرض خطر اين بيماري هست و لازم است با آموزش مهارتهاي لازم و تفکر مثبت او را در برابر افسردگي ايمن کنيد. اين نوجوانان را اگر مورد بي مهري و خشم قرار دهيد، در تلاش براي مقابله به مثل، دچار خشم غير قابل کنترل و تنفر نسبت به خانواده مي شوند.
ممکن است نوجوان شما منزوي باشد و از والدين، دوستان و مردم دوري کند. او ممکن است فکر کند هيچ کس واقعاً او را درک نمي کند و برايش اهميت قائل نيست. به جاي اين که او را سرگردان کرده يا در اشتباه نگه داريد، محبت خود را به او ابراز کنيد و نشان دهيد واقعاً نگرانش هستيد. از طعنه و کنايه زدن و انتقاد خودداري کنيد، زيرا او اين عمل شما را طرد کردن خود تلقي مي کند.
افسردگي شديد و خودکشي؟
در آمريکا سومين عامل مرگ نوجوانان خودکشي است. در اين کشور سالانه 5000 نوجوان بين 10 تا 24 سال خودکشي مي کنند. زيرا وقتي افسردگي درمان نشود، نوجوان آن قدر نااميد مي شود که خيال مي کند تنها راه باقي مانده در زندگي او خودکشي است. پس اگر خداي ناکرده نوجوان شما هم افسرده است و اگر لجباز شده و با خشونت رفتار مي کند و اگر حرفهايي مي زند که شما متوجه مي شويد احساس گناه مي کند، اگر راجع به مرگ شعر مي گويد و نقاشي مي کشد و يا نسبت به مرگ حساس شده و از مرگ حرف مي زند و يا شما را تهديد مي کند که دست به خودکشي خواهد زد.. اگر وسايل و متعلقات خودش را به ديگران مي بخشد و از جمع و فعاليتهاي روزانه دوري مي کند، بهتر است مراقب او باشيد چون ممکن است دست به خودکشي بزند.
افسردگي، چرا و به چه علت؟
عده اي معتقدند علت افسردگي، وجود احتمالي يک ژن بارز است که آمادگي آسيب پذيري دارد. در اين نظريه افسردگي يک اختلال ژنتيک است و نوجواناني که اعضاي خانواده شان به افسردگي دچارند، بيشتر در معرض خطر ابتلا به اين بيماري هستند. برخي ديگرسعي کرده اند ثابت کنند که افسردگي ناشي از تغييرات بدني (مغزي و غده اي) است، اين مطالعات کمبود نوراپي نفرين را به عنوان عامل عمده در بروز افسردگي مشخص کرده اند. بطور معکوس هم، در نتيجه افزايش نسبي دوپامين امکان بروز افسردگي وجود دارد.
بسياري از روان پزشکان باليني معتقدند استرس هاي محيطي و حوادث زندگي نقش مهمّي در بروز افسردگي دارند. بعضي از تحقيقات نيز وجود رابطه بين عوامل استرس زاي محيطي (مثل مرگ و فقدان ها) و شروع افسردگي را تأييد کرده اند.
مهمترين عامل هاي سبب ساز افسردگي عوامل رواني هستند مانند: خشم هاي سرکوب شده، اتکاء و احتياج زياد به محبت ديگران، احساس حقارت و گناه شديد، اضطراب و ترس زياد و حالت دفاعي شديد در مقابل مسائل زندگي. همه اين موارد در طي دوران کودکي شکل مي گيرند، هرگاه ارتباط بين والدين (که معمولاً خود مشکل دارند) و کودک قطع شده و رفتار آنها سبب طرد کودک و جلوگيري از ابراز عواطف و خواسته هايش شود، زمينه بروز افسردگي آماده مي شود. هم چنين رفتارهاي نابهنجار والدين مانند اضطراب زياد، عدم اعتماد به نفس، وسواس، احساس گناه شديد، پرخاشگري، افسردگي و حساسيت زياد، خود عامل مهمي در همانندسازي و تقويت رفتارهاي نابهنجار کودکان و نوجوانان است.
10 فرمان براي والدين نوجوان افسرده
والدين يک نوجوان افسرده بودن و درست و سنجيده رفتار کردن، کار راحتي نيست. مي توانيد از اين توصيه ها کمک بگيريد:
1) اگر رفتار و اخلاق نوجوان شما به گونه اي است که مشکوک هستيد ممکن است افسرده شده باشد، با پزشک مشورت کنيد. اگر او سالم باشد ضرر نمي کنيد اما اگر افسردگي اش درمان نشود ممکن است اعتياد و خودکشي براي او به بار بياورد.
2) خانواده مي تواند پناه خوبي براي يک نوجوان افسرده باشد. با فرزندتان مهربان باشيد و به او اجازه دهيد که احساسات و افکارش را با شما در ميان بگذارد. روابط خوب و محکم با نوجوانتان به شما اين امکان را مي دهد که در همان مراحل اوليه افسردگي از حال او با خبر شويد و بتوانيد سريعتر اقدام کنيد. علائم افسردگي در نوجوانتان نبايد شما را ناراحت کند و مهمتر اين که، رفتاري پرخاشگرانه با او نداشته باشيد و هرگز او را مسخره نکنيد.
3) گوش شنوا باشيد. از نصيحت کردن و فرمان دادن و دعوا کردن خودداري کنيد و سعي کنيد در عوض به مشکلات و احساسات فرزندتان گوش کنيد و بفهميد که چه چيزهايي ذهن او را درگير خودش کرده. درباره مشکلات خانواده هم به نحوي که بر آنها تاثير منفي نداشته باشد و آنها را نگران نکند. صحبت کنيد. در عين حال فرزند خود را تشويق کنيد تا احساسات خود يا هر نگراني ديگري که دارد را هر طور مي خواهد با شما در ميان بگذارد.
4) نوجوانتان را تشويق کنيد مهارتهاي مورد علاقه اش را ياد بگيرد. همين مهارتها مي تواندبه او انگيزه تلاش براي زندگي بدهد. مثلا اگر نقاشي يا ورزش خاصي را دوست دارد، به او اجازه دهيد در آن زمينه پيشرفت کند. همچنين لازم است اين اطمينان را در آنها ايجاد کنيد که کاملاً طبيعي است گاهي بعضي چيزها را بخوبي ياد نگيرند، و تنها چيزي که براي آموختن نياز دارند، زمان و تمرين بيشتر است.
5) موفقيت فرزندتان در يک زمينه کوچک را بزرگ کنيد و بگذاريد مغرور شود. اين تشويق به او کمک مي کند که استعداد خود را بشناسد و تلاش بيشتري براي کسب موفقيتهاي بيشتر کند.
6) از پيش داوري و قضاوت بي موقع خودداري کنيد. اجازه دهيد نوجوان گام هاي طبيعي خود را در مسير رشد بردارد و او را با انتظارات بيش از حد خود يا ايجاد ديگر مسئوليت هاي خانوادگي به زحمت نيندازيد.
7) با آنها در مورد موضوعاتي نظير فشار همسالان، انتخاب يک برنامه روزمره، دوستيابي، مسائلي نظير سيگار کشيدن، مواد مخدر و مسائل جنسي تا حدي که امکان دارد و مي تواند براي آنها مفيد باشد، صحبت کنيد. دورادور او را تحت نظر داشته باشيد و با دوستانش هم آشنا باشيد.
8) اجازه دهيد فرزندتان در هر زماني که به شما نياز دارد، حتي اگر خسته هستيد، با شما حرف بزند و مسائلش را به شما بگويد. او را براي آخر هفته منتظر نگذاريد، اما در عين حال آنقدر در دسترس نباشيد که وقتي براي تنها بودن و خلوت کردن نداشته باشد.
9) برنامه اي بريزيد که فرزندتان شبها زود و به موقع به خواب برود. تحقيقات پزشکي نشان داده بچه هايي که زودتر مي خوابند، خواب کافي داشته و کمتر به افسردگي مبتلا مي شوند. متخصصان انجمن خواب آمريکا اعلام کرده اند 8 تا 9 ساعت خواب براي نوجوان شما لازم است. ديگر نظارت بر کافي بودن خواب با شما!
10) لازم است بدانيد کساني که داروهاي ضد افسردگي مصرف مي کنند ممکن است بيشتر به خودکشي فکر کنند و بنابر اين اگر نوجوان شما طبق توصيه پزشک داروي ضد افسردگي مي خورد ديگر با خيال راحت او را رها نکنيد. بلکه لازم است رفتار و اخلاق او را زير نظر داشته باشيد و مراقب علائم ميل به خودکشي باشيد تا بتوانيدبا پزشک درميان گذاشته و به موقع جلوي او را بگيريد.
علائم افسردگي
تغيير در عادت هاي غذايي و برنامه خواب (خوردن و خوابيدن بسيار زياد يا بسيار کم)
تغييرات قابل توجه در وزن (افزايش يا کاهش)
بي علاقگي نوجوان به حضور در مدرسه يا کاهش کارايي در مدرسه
گوشه گيري، کناره گيري از دوستان يا اعضاي خانواده
بروز عصبانيت و طغيان ناگهاني
بي قراري يا اضطراب عمومي
واکنش تند دربرابر انتقاد، حتي انتقاد سازنده
بي علاقگي و خودداري از شرکت در تفريحات و سرگرمي هايي که پيش از اين، به آن ها علاقه مند بوده اند
دودلي، عدم تمرکز، فراموشکاري
احساس بي ارزش بودن و گناه
شکايت هاي پي درپي از بيماري درعين سلامت کامل جسمي
نداشتن انگيزه و اشتياق براي زندگي روزمره
استفاده از مواد مخدر و الکل
فکر کردن و حرف زدن درباره خودکشي
منبع: pezeshkan.org