بزرگنمايي:

همين الان هم اصطلاح «کرم‌خوردگي»، به جاي پوسيدگي بين بسياري از مردم رواج دارد ولي واقعا چرا اصطلاح «کرم‌خوردگي» براي پوسيدگي دندان تا اين حد رايج شده است؟

پوسيدگي دندان تاريخچه‌اي 15 هزار ساله دارد ولي تا حوالي سال 1700 ميلادي، راز پوسيدگي دندان‌ها کشف نشده بود. از دوران کودکي اصطلاح «کرم‌خوردگي» دندان به گوش ما خورده است! بسياري از ما وقتي بچه بوديم، از سوي بزرگ‌ترهايمان تهديد مي‌شديم که اگر مواظب دندان‌هايمان نباشيم، «کرم» دندان‌هايمان را مي‌خورد. همين الان هم اصطلاح «کرم‌خوردگي»، به جاي پوسيدگي بين بسياري از مردم رواج دارد ولي واقعا چرا اصطلاح «کرم‌خوردگي» براي پوسيدگي دندان تا اين حد رايج شده است؟ پاسخ اين پرسش را در اين مطلب مي‌خوانيد.

در بسياري از فرهنگ‌هاي دنيا، اشاره به کرم دندان وجود دارد. اشاره به کرم‌خوردگي دندان‌ها در زبان‌هاي زنده دنيا، علاوه بر بار استعاري، از پيشينه تاريخي باورمندي برخوردار است. در انگلستان تصور مي‌شد کرم‌هايي شبيه مارماهي عامل پوسيدگي دندان‌ها هستند! در شمال آلمان کرم دنداني را به رنگ‌هاي خاکستري، قرمز و آبي تصور مي‌کردند و با لاروها مقايسه مي‌شدند. کرم‌هاي دنداني در فرهنگ‌هاي مختلف، نماد شياطين تلقي مي‌شوند!

در جمجمه‌هاي پيداشده از يک ميليون سال قبل آثاري از پوسيدگي دنداني ديده مي‌شود. آغاز دوره کشاورزي و رشد رژيم کربوهيدراتي موجب افزايش شيوع پوسيدگي در انسان‌ها شد. در متون سومري، مصري و ژاپني اشاره‌هايي به «کرم» دندان وجود دارد. در رم باستان، مردم براي کاهش آلام دندان درد، به سنت آپولو متوسل مي‌شدند! دلاک‌جراح‌ها در همه جاي دنيا وظيفه خارج کردن دندان‌هاي پوسيده و جلوگيري از گسترش عفونت را برعهده داشتند. اين دلاکان در نبود بي‌حسي موضعي از مخدر‌ها و الکل براي کاهش درد حين خارج کردن دندان استفاده مي‌کردند. ماده بي‌حسي نواکائين را در سال 1905 شيميدان آلماني، آلفرد اينهورد معرفي کرد. با همه اين تمهيدات، کشيده شدن دندان براي يک فرد در حد يک شکنجه، دردناک بود! هرچند اين شکنجه، با توجه به اينکه آنتي‌بيوتيک‌ها به دنياي علم معرفي نشده بودند، در موارد زيادي به قيمت زنده ماندن فرد مبتلا و نجات از گسترش عفونت، تمام مي‌شد.

پيرفوچارد با چاپ کتابي با نام «جراح دندان‌پزشک» در سال 1728 براي اولين بار، باور «کرم دندان» را باوري مردود دانست و ارتباط پوسيدگي دندان با مواد قندي را مطرح کرد اما تا حوالي سال 1890 طول کشيد تا ميلر مکانيسم ارتباط پوسيدگي دندان با قندها را از طريق مطرح کردن علت «ميکروارگانيسم‌ها» (ميکروب‌ها) براي پوسيدگي‌ دندان توضيح دهد.

پوسيدگي دندان در گونه‌هاي مختلف تاريخچه‌اي 15 هزار ساله دارد اما تا حوالي سال 1700 ميلادي، راز پوسيدگي دندان‌ها کشف نشده بود. انسان متوجه شد با برداشتن تاج دندان، به حفره‌اي خالي مي‌رسد که حاوي جسمي کرم مانند است! اين جسم کرم مانند که امروزه مي‌دانيم همان پالپ يا عصب دندان است بعد از اينکه خارج مي‌شد، در بسياري از موارد درد را براي مدت طولاني کاهش مي‌داد يا قطع مي‌کرد بنابراين اين تصور ايجاد مي‌شد که عامل خرابي دندان، کرمي است که وقتي خارج شود، درد برطرف مي‌شود. شايد شباهت آفت و کرم‌خوردگي ميوه‌ها، محصولات کشاورزي و چوب هم علت ديگري بوده است که توصيف فساد دندان (پوسيدگي) را از نظر ذهني و استعاري مشابه کرم‌خوردگي مي‌کرد.

در زمان باستان مخلوط دانه بنگ و موم را روي محل پوسيدگي دندان قرار مي‌دادند. احتمالا براي مدت نامعين، درد با اين روش قطع مي‌شد. اکنون مي‌دانيم بنگ دانه با نام علمي Hyoscyamus niger عامل نکروتينگ (از بين رفتن بافت زنده) در دندان است. زمان‌هاي بسيار قديم از ميله‌هاي فلز داغ براي فرو بردن در حفره پوسيدگي براي کاهش درد استفاده مي‌شد! صرف‌نظر از اينکه به علت وجود نداشتن بي‌حسي موضعي در آن زمان‌ها، اين عمل احتمالا بسيار دردناک بوده است، مي‌توان آن را تقريبا معادل درمان «پالپکتومي» در آن دوران در نظر گرفت!

در مقدمه کتاب دنتال پالپ به نام پزشک ايراني، زکرياي رازي اشاره شده است که با وارد کردن ميله گرم داخل دندان، درد دندان را برطرف مي‌‌کرد. با شناخت علت پوسيدگي دندان و ابداع، روش‌هاي پيشگيري متعاقب شناخت اتيولوژي و جايگزيني تکنيک‌هاي جديد درمان کانال ريشه به جاي کشيدن دندان، دانش دندان‌پزشکي اين امکان را يافت که دانشي ارزشمند و تاثيرگذار در حوزه عمومي زندگي انسان باشد. ابداع بي‌حسي موضوع و آغاز کاربرد اشعه ‌ايکس در دندان‌پزشکي 2 پيشرفتي بودند که در به ثمر رسيدن آنچه ما دانش اندودنتيکس مي‌دانيم نقش بسزايي داشته‌اند. علم اندودنتيکس با توجه به اينکه تنها رويکرد و راه چاره نگهداري دندان‌هاي مبتلا به التهاب پالپ و دور ريشه دندان (پالپيت و پريودنتيت) حتي در زمان حال است، اهميت کليدي در دندان‌پزشکي دارد. انجمن اندودنتيست‌هاي ايالات متحده هم در سال 1943 تاسيس شد. دانش مبتني بر شواهد درمان ريشه هرچند عمر زيادي نکرده و بالنسبه جديد است، در همين مدت کوتاه هم شاهد پيشرفت‌هاي بسيار زيادي بوده است.

دکتر علي مرسلي، متخصص درمان ريشه

گردآوري : گروه سلامت سيمرغ

منبع : salamat.ir